The old man – Tak Wong-rat

A sprinkling of memories encompassing continents and a lifetime; ambiguous aphorisms; suggestions of destitution and human frailty against the triumphant greed of the times; and an implicit concern for the future given the attrition of time on things past: although this sweetly sad, and pithy, short story was written only three years ago, it deserves to be rated as a classic of pointillist writing. MB

ผู้เฒ่า	THE OLD MAN
ตั๊ก วงศ์รัฐ	TAK WONG-RAT
		TRANSLATOR’S KITCHEN
=	=
เช้าวันนี้มาถึงอย่างช้าๆ นกกาไม่ขับขานเหมือนเคย…ในซอยนี้ไม่มีเสียงไก่ขันมานานกว่าครึ่งชีวิต ต้นมะม่วงใหญ่ 4-5 ต้นไม่ติดลูกอีกแล้ว เป็นสนามอาหารเช้าของกระรอกหลายตัว มันไต่สายไฟฟ้าเข้ามาในบ้านเสมอ	Today, the morning comes slowly. The crows aren’t crowing as they used to. In this lane, there haven’t been cockcrows for half a lifetime. The four or five mango trees no longer bear fruit. They are the breakfast field of several squirrels. They invariably enter houses via the power lines.
=	=
หนาวนี้หนาวนานกว่าปีก่อน ผ้าห่มเก่า มุ้งเก่า วันเวลาเก่า	This cold season is cold longer than last year’s. Old blanket. Old mosquito net. Old days.
คืนเดือนมืด เป็นครั้งแรกที่เดินตามลำพังในม่านหิมะชานเมืองชายขอบของกรุงโตเกียว	Moonless night. It’s the first time he walks alone in the curtain of snow in an outer suburb of Tokyo.
ร้านรวง ร้านอาหาร ปิดกันเกือบหมด หนาวเหน็บ ตรอกซอย (เรียกว่าถนน) เงียบ	Clustered shops, food shops, almost all of them closed. Numbing cold. Quiet lanes and streets (called roads).
ผู้เฒ่าย้ายจากห้องพักของเพื่อนญี่ปุ่นเข้ามาอยู่ในโรงแรมราคาประหยัด ต้องใช้ห้องน้ำรวม ไม่ไกลจากสะพานชัยชนะเหนือแม่น้ำซูมิดะ	The old man has moved from a Japanese friend’s digs to a cheap hostel with shared bathroom not far from the Kachidoki Bridge over the Sumida river.	I’m giving the bridge its Japanese name, which means ‘shout of victory’ rather than ‘victory/ชัยชนะ’.
จากบึงโนนทันถึงแม่น้ำเจ้าพระยา	From the Nonthan swamp to the Chao Phraya river.	The swamp is in Khon Kaen province, in the Northeast.
จากอ่าวซาลองเมืองฮานอย ซึ่งขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกของยูเนสโก ขุนเขาน้อยใหญ่สลับซับซ้อน แต่เรียบง่าย ลมเย็นสบาย และน้ำใส	From Ha Long Bay in Hanoi, registered as a World Heritage by UNESCO, a confusion of small and tall peaks but a neat spread. Pleasant cool breeze and clear water.
จากเกาะเสม็ด (เมื่อ 30 กว่าปีก่อน) ทรายขาว ว่ากันว่าโรงงานทำแก้วเอาทรายไปจากเกาะนี้อยู่ไม่ห่างจากสวนสน ช่วงที่แกไป เรือเด็กนักเรียนล่ม จมน้ำตายกันหลายสิบศพ	From Samet Island (more than thirty years ago): white sand. Glass factories were said to get their sand from this island. Not far from Suanson, while he was there, a boat carrying school- children capsized. Dozens drowned.
โอกินาวาเป็นประตูแรกของความพ่ายแพ้ของกองทัพญี่ปุ่นในสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่อเมริกาถล่มเกาะเล็กๆ กลางมหาสมุทรแปซิฟิก ผู้คนตายนับแสนคน-ซามูไรแพ้	Okinawa was the first goal in the defeat of the Japanese army in World War II that America scored by invading those small islands in the middle of the Pacific Ocean. Hundreds of thousands died. The Samurais lost.
=	=
หนาวนี้ เช้านี้ ผู้เฒ่าเดินนับก้าวต่อก้าวบนพื้นแฉะในตลาดอาหารทะเลบึสุกิ ตีนสะพานชัยชนะเป็นตลาดปลาใหญ่ที่สุดของโตเกียว ตลาดยอดเยาวราชเทียบไม่ติด	This cold season, this morning, the old man walks counting steps on the damp ground of the Tsukiji seafood market at the foot of the Kachidoki Bridge. It’s the biggest fish market in Tokyo. The biggest Yaowarat market can’t compare.	บึสุกิ? The biggest and best known Tokyo fish market is called Tsukiji.Yaowarat is the main artery of Bangkok’s Chinatown.
เอา ‘เรือ’ ออกทะเล ต้องเอา ‘เรือ’ ออก	Have the ‘boat’ put to sea. Must out the ‘boat’.
เอาสุขเป็นทุกข์ มีคือไม่มี	Happiness as sorrow, having as not having.
โค้งฟ้ามืด ไม่มีดาวประดับฟ้า	The vault of the sky is dark. No stars adorn the sky.
โค้งใจ…โค้งใจใสเหมือนหยดน้ำค้างบนใบไม้ก่อนแดดแรกมาเยือน	The vault of the heart – the vault of the heart is clear like dew on a leaf before the first sunrays drop by.
ต้องเอา ‘เรือ’ ออก	Must out the ‘boat’.
=	=
คนหาปลาผู้เฒ่าตื่นลุกขึ้นนั่ง ไม่ใช่แค่ปลา มีกุ้งปูหอยรวมอยู่ด้วย	The old fisherman wakes and sits up. Not just fish but also shrimps, crabs, clams.
จากคลองขวาง ทวีวัฒนา ภาษีเจริญ บางกอกน้อย ปากคลองตลาด ท่าเตียน ผดุงกรุงเกษม เทเวศร์	From Khlong Khwang to Thawiwat- thana to Phasi Charoen to Bangkok Noi to Pak Khlong Talat to Tha Thian to Phadung Krungkasem to Thewet.	Roughly from the Thonburi side to the Chao Phraya river and then going upstream. Personal life trek?
‘เรือ’ ตั้งลำมุ่งไปยัง ‘สยามพารากอน’ ศูนย์การค้าระดับสูง ด้วยสินค้ายี่ห้อนานาชาติ ภัตตาคารหรู ไฮเทคทันสมัย	The entire ‘boat’ makes for Siam Paragon, the high-level trade centre with goods of international brands, posh restaurants, modern high-tech.
‘สยามพารากอน’ เป็นแหล่งปลาแหล่งน้ำ ปลา ‘ไฮโซ’ ปลา ‘อินเตอร์’ ที่ดินผืนนี้วาละ 800,000 บาท หาใช่ปลาช่อน ดุก ซิว สร้อย	Siam Paragon is a fishing ground: ‘hi-so’ fish, ‘inter’ fish. This spot of land sells for 800 000 baht per wa*: no snakehead, catfish, minnow or mud carp there.	* Actually ‘square wa’, i.e. four square metres.
ที่เดียวกันยังมีรถไฟลอยฟ้าเหนือหัว	The same spot has a sky train suspended above head.
‘ทะเลคอนกรีตและเงินทอง’ อยู่ที่นี่	The sea of concrete and money is here.	เงินทอง: money or wealth
ข้างอาคารหลักเป็นอาคารที่จอดรถ ไม่มีท่าเทียบ ‘เรือ’ ในใจกลางเมืองใหญ่แห่งนี้ คลื่นลมอ่อน ผู้เฒ่าบีบมะนาวใส่เกลือบนชิ้นปลาสด	On one side of the main building is the parking building for cars. There’s no pier for boats in this heart of the megalopolis. Weak waves and wind. The old man squeezes a lemon and ads salt to a morsel of fresh fish.
“ออกไป-ออกไป” รปภ.ร่างใหญ่ตวาด	‘Get out! Get out!’ a burly security guard shouts.
=	=
ทุกเช้า เด็กชายวัย 14-15 ท้ายซอย ไม่มีพ่อแม่ อยู่กับยายที่ยังชีพด้วยขนมครก ข้าวเหนียวปิ้ง ตีนสะพานลอยข้ามถนนหน้าปากซอยจะเอากาแฟร้อนมาปลุก	Every morning the fourteen-fifteen-year-old orphan at the end of the lane stays with his granny who still makes a living baking rice cakes and toasting glutinous rice. From the foot of the overpass across the road in front of the lane he brings back hot coffee.	ยาย (granny) is the maternal grandmother. The old man, when talking to Dam, calls himself ลุง, uncle, probably granny’s son and Dam’s mother’s elder brother.
มันต่างจากตอนที่ผู้เฒ่าเป็นเด็ก คือกาแฟมาในกระป๋องนมข้น ผูกด้วยเชือกกล้วย ทุกวันนี้ กาแฟร้อน (และเกือบทุกอย่าง) มาในถุงพลาสติก ประสาอะไรกัน ไม่มีเก้าอี้ไม้นั่งเป็นเก้าอี้พลาสติกกันหมด	It’s different from when the old man was a child. Coffee came in condensed milk cans tied with banana string. These days hot coffee (and almost everything) comes in plastic bags. What’s the idea? There’s no wooden chair to sit on anymore, it’s all plastic chairs.
“เอ็งจะอยู่ยังไง ถ้าลุงตาย”	‘What will you do when I die?’	ถ้าลุงตาย: literally, ‘if I die’!
“ไม่ ไม่ ลุงยังไม่ตาย”	‘No, no, you aren’t dead yet.’
“เอ็งเอามาม่าไปกิน หยิบไปเลย”	‘Take a pack of Mama and make yourself some noodles.’
ทุกเช้าพระเดินตีนเปล่ามาบิณฑบาตในซอย แบ่งมาม่าและข้าวปลาอาหารให้ วางไว้หน้าบ้านอย่างเงียบๆ	Every morning a monk enters the lane barefoot on his alms round. A Mama pack and other foodstuffs are set aside for him and placed quietly in front of the house.
แกยังคงนอนอยู่บนเสื่อน้ำมัน	He still lies on the linoleum.
ดำเก็บมุ้งนอน คือตลบชายมุ้งขึ้นแค่นั้น เปิดหน้าต่างบานที่ปิดไม่สนิท	Dam puts aside the mosquito net, that is just rolls it up, and opens the window that doesn’t close tight.
ลมเย็นยามเช้าต้นธันวาฯ เย็นหนาว	The early December morning breeze is chillingly cold.
“ถ้าลุงตาย” ผู้เฒ่าพึมพำ “ถ้าลุงตาย เอ็งจะอยู่ยังไง”	‘When I die,’ the old man mumbles. ‘When I die, how will you live?’
ดำก้มหน้าไม่พูดตอบ	Dam lowers his head, doesn’t answer.
“พรุ่งนี้ลุงจะเอา ‘เรือ’ ไปพารากอน เอ็งไม่ต้องเอากาแฟมา”	‘Tomorrow I’ll take my “boat” to Paragon. You won’t have to bring me coffee.’
“ไปด้วยนะ” ดำว่า	‘I’ll go with you, yes?’ Dam says.
=	=
แกคิด หวังคิดว่าน่าจะจับปลาเล็กใหญ่ได้ แม้คลื่นลมแรง หาใช่เรื่องต้องห่วง	He thinks, hopes to be able to catch some fish. Even if wind and waves are strong it’s nothing to worry about.
“เอ็งไม่รู้”	‘You don’t know.’
ผู้เฒ่านั่งชันเข่า	The old man sits hugging his knees.
“ไม่มีรถไฟไปกระบี่”	‘There’s no train to Krabi.’
=	=
ไม่ คือ ไหม้…	Denial equals pyre…	No is Noh? (Different import.)
ผู้เฒ่าพยายามหลับ นอนตะแคงซ้ายตามเคย รู้ว่า รู้ว่าต้องพึ่งตัวเองเป็นหลัก	The old man tries to sleep. Lies on his left side as usual. Knows, knows he must rely on himself.
รู้ว่าเมื่อขึ้นเมรุเอาอะไรไปไม่ได้เลย	Knows that when you make it to the pyre you can’t take anything with you.
=	=
ชิบูยา : ตั้งอนุสาวรีย์หมา (ไม่แน่ใจว่าเหมือนหมานครปฐม) เป็นสิ่งน่ายินดี ดีใจที่ผู้ว่า กทม.โตเกียวทำขึ้น หน้าสถานีรถไฟขอนแก่นไม่รู้ใครเป็นต้นคิดเอาท่อนไม้มะขามใหญ่มาจารึกชื่อ สถานีขอนแก่น	Shibuya: the Dog Memorial (not sure it’s the same as the Nakhon Pathom dog) is something heart-warming. Glad that the Tokyo governor had it erected. In front of the Khon Kaen railway station, whoever’s idea this was, the name ‘Khon Kaen Station’ is engraved on the trunk of a big tamarind tree.	=
=	=
ชิบูยา : หมาคอยนายกลับจากที่ทำงานทุกคืนค่ำ	Shibuya: the dog waited for its master to come back from work every evening.
แล้วคืนหนึ่ง นายไม่กลับบ้าน…	Then one evening its master didn’t come back…
คอยแล้วคอยไม่สิ้น	Waited and waited without end.
ทุ่งรังสิต : คูน้ำลำคลองขุดขึ้นด้วยแรงงานคนจีน ดั่งเช่นคลองขวาง กุ้งหอยปูปลาเยอะ	Thung Rangsit: the canals and irrigation channels, such as the Khwang canal, were dug with Chinese labour. Plenty of shrimps, clams, crabs and fish.
=	=
ฝนตกหนัก ลมแรงแรง เมื่อแกยืนเงียบอยู่กับบุหรี่รสฉุนในสนามบินนานาชาติทาโคมา ซีแอตเติล	It rains hard. The wind is strong as he stands quietly with an acrid cigarette at Seattle’s Tacoma international airport.
ตลาดปลาสดเป็นชีวิตชีวาของเมือง โยนรับส่งกันเหมือนเล่นกายกรรม ไม่มีกลิ่นคาว	The fish market is the life of the town. Fresh fish swung back and forth as if playing acrobatics. No fishy smell.
=	=
หิมะหนักในลอนดอนปลายเดือนกุมภาฯ ระหว่างนั่งรถไฟใต้ดินไปฮีทโธรว์ เครื่องบินทีจีมาช้าเพราะกัปตันและลูกเรือทุกคนติดอยู่ในลีมูซีนกลางเมือง	Heavy snow in London at the end of February as he sits in the underground on his way to Heathrow. The TG flight is delayed because captain and crew are stuck in a limousine in the city centre.
รู้เหมือนไม่รู้	Knowing the same as not knowing.
=	=
ทะเลคือคลื่นลม	The sea is waves and wind.
แกรู้ว่า วันเวลาผ่านแล้วผ่านเลย ทุ่งนาไร้ข้าวเปลี่ยนเป็นโรงงาน เสาไฟฟ้าคอนกรีตเข้ามาแทนที่ไม้ใหญ่	He knows time goes by and is gone. Paddy fields turn into factories. Concrete electricity poles replace big trees.
ผ่านแล้วผ่านเลย	Goes by and is gone.
หันหัว ‘เรือ’ กลับสู่ฝั่ง หันใจคืนใจ	Turning the prow back to shore. Change of heart, change of mind.
=	=
ครั้งหนึ่งระหว่างปีเก่าต่อกับปีใหม่ จากท่าเรือกลางเมืองสุราษฎร์ฯ ไปเกาะสมุย ธรรมดา มีเรือโดยสารวันละ 2 ลำ แต่ด้วยสภาพคลื่นลมแรงแปรปรวนจึงเหลืออยู่ลำเดียวที่กล้าเสี่ยง แกสองจิตสองใจ ไปไม่ไป เสี่ยงไม่เสี่ยง ไม่ไปกับเรือลำนี้ก็ต้องค้างคืนในเมือง	Once as the old year connected with the new, from the pier in the heart of Surat Thani to Samui Island, usually there were two passenger boats per day, but because of the turbulent state of the sea only one boat was left to risk the crossing. He was of two minds. Go or not? Risk it or not? Not going with this boat he’d have to stay overnight in town.
คนโดยสารทั้งหมด 2 ลำ นั่งเบียดกันในเรือลำเดียว ไม่มีพื้นที่ให้ขยับตัว ไม่มีชูชีพ	Two boatloads of passengers sat cramped in the one boat. No room to move. No life jackets.
เมื่อเรือแล่นออกจากปากน้ำหน้าบ้านดอน แกบอกกับตัวเองอย่างปลงๆ ว่า-ไม่ควรเลย	When the boat steamed out of the estuary off Bandon, he told himself resignedly: you shouldn’t have.
คลื่นลมแรงหนุนดันลำเรือลอยบนคลื่นสูง ทุกคนนั่งเงียบ ไม่มีที่ทางให้ใครขยับตัวหนีหลบกระเซ็นคลื่นแรงเย็น บางคนเสื้อเปียก กางเกงเปียก	Storm blasts sent the boat scurrying into high waves. Everybody sat silent. There was no way anyone could avoid the strong cold sprays. Some people’s shirts and trousers were drenched through.
จุดบุหรี่ไม่ติด ใจหายเมื่อนายเรือพยายามฝ่าคลื่นที่โหมหนุนเข้ามาอย่างต่อเนื่อง	Impossible to light a cigarette. Hearts sank as the captain tried to cleave the ever-swelling waves.
ถึงท่าเทียบเรืออ่าวหน้าทอน สมุย	Reaching the Nathon Bay pier of Samui.
ผู้เฒ่ากระดกเหล้าขาว 40 ในขวดเครื่องดื่มบำรุงกำลัง 1 ฝา ถอนใจยาวเมื่อพ่นควันบุหรี่มวนแรกบนหาดแห่งนี้	The old man tipped up the bottle of pick-me-up forty-degree hooch and heaved a sigh as he released smoke from his first cigarette on this beach.
ยังจำมาจนทุกวันนี้	Remembers it to this day.
แกไม่ได้กลับไปเกาะสมุยอีกเลย	He’s never gone back to Samui Island.
แม้จากคำบอกกล่าวว่า ทุกวันนี้ปลอดภัยกว่าเดิมมาก เพราะเป็นเรือใหญ่ บรรทุกทั้งผู้คน รถบัสทัวร์ รถเก๋ง วันหนึ่งข้างหน้า ถ้าไม่รีบขึ้น ‘เมรุ’ ไปก่อน คงได้ไปเกาะสมุยอีกครั้ง รวมทั้งเกาะพงัน	Even when told that these days it’s much safer than before because it’s a big ferryboat transporting people as well as tour coaches and cars. One day perhaps, if he doesn’t hasten to the pyre, he’ll go to Samui once again, and to Pha-ngan Island as well.
=	=
จากชายขอบชานเมืองหลวงใหญ่ เมืองอมรฯ ที่นักการเมืองพรรคหนึ่งย้ำ (ตะโกน) ว่า ‘กรุงเทพฯ ไม่ใช่ประเทศไทย’ แกเฉยๆ เลยวันเลือกตั้งแล้วต่างหายหัวกันหมด	From an outer suburb of the capital, that immortal city of which one politician claimed (shouted) ‘Bangkok is not Thai- land’, he’s unconcerned. After election day, they’ve all made themselves scarce.	Allusion to whom and to what? I have no idea.
ผู้เฒ่ายังหวัง…	The old man still hopes.
หวังที่จะระดมผู้คน ‘ขุดคลอง’ จากบางแคไป ‘สยามสแควร์’ ย่านทำเลใจกลางเมืองที่ ‘ทำเงิน’ มหาศาลให้กับมหาวิทยาลัยเก่าแก่แห่งหนึ่ง	Hopes he can rally people to ‘dig canals’ from Bang Khae to Siam Square, a plot of land in the heart of town that makes huge amounts of money for a certain old university.
แม้ในทุกวันนี้ หาใช่กุลีจีนขุดคลองรังสิต แต่เป็นเครื่องจักร	Even though these days you can’t find coolies to dig the Rangsit canal but excavators instead.
แกคือคนโง่ย้ายภูเขา ตาย ตาย และตาย	He’s a stupid man shifting mountains. Dead, dead and dead.
=	=
แน่ๆ ดำไม่มีคำตอบ แค่วัย 14-15 ไม่ควรคาดหวังคำตอบ	Of course Dam has no answer. At only fourteen or fifteen, you can’t expect any.
“เอ็งจะอยู่ยังไง ถ้าลุงตาย”	‘How will you live when I die?’
สมบัติ เรียกว่าสมบัติชิ้นเดียวคือ ‘เรือ’	The only wealth – let’s call it wealth – is the ‘boat’.
คนเราหนีไม่พ้นเงา หนีไม่พ้นเวรกรรม	We can’t escape our shadow. Can’t escape fate.
เกิดแก่เจ็บตายเป็นธรรมดาสามัญ	From birth to old age, pain and death: the common lot.
หรือว่าจิตวิญญาณ (ถ้ามี) คือ ‘เรือ’	Or is the soul (if there’s one) the ‘boat’?
‘เรือ’ ของผู้เฒ่าเป็นเรือลำแรกลำสุดท้าย	The old man’s ‘boat’ was the first boat and is the last boat.
…ลำสุดท้าย	…The last boat.
	‘Phoo Thao’ in Chor Karrakeit 55, 2011
	Tak Wong-rat was the pen name of Thitiban Wong-ratpanya (1949–2010), a journalist and short story writer belonging to the minimalist school of Thai writing. He published two collections of short stories. His ‘Generosity’ is featured in 2010 – Ten Thai Short Stories.	.

Tagged: ฐิติบรรณ วงศ์รัฐปัญญา, ตั๊ก วงศ์รัฐ, Bangkok, Hanoi, London, memories, Okinawa, old age, Seattle, Shibuya, Tak Wong-rat, Thonburi, Tokyo