With my blind eyes I can see

I wish to thank Soontorn Charoentat for drawing my attention to this spirited story by the best-capped Thai writer of the moment. MB

ด้วยดวงตามืดบอด ฉันเห็น	With my blind eyes I can see

จเด็จ กำจรเดช	JADET KAMJORNDET
		TRANSLATOR’S KITCHEN
=	=
เล่ากันว่า สายน้ำเชี่ยวในเดือนสิบสองมีส่วนร่วมกับโศกนาฏกรรมครั้งนั้น	They say the flood in the twelfth lunar month* had something to do with the tragedy that time.	* Around November
บุตรและธิดาของเศรษฐีทั้งสองเป็นคู่รักกันอย่างลับๆ ไม่มีใครกล่าวโทษสายน้ำ โศกนาฏกรรมคงไม่เกิดหากบุพการีของทั้งสองไม่เป็นศัตรูกัน มันเป็นเรื่องความแค้นของคนสองตระกูล ที่สองหนุ่มสาวต้องมารับเคราะห์ทั้งที่ไม่มีส่วนเกี่ยวข้อง เมื่อทั้งคู่กระโดดน้ำตาย สองเศรษฐีสำนึกในบาป จึงร่วมกันสร้างพระพุทธรูปปางอุ้มบาตรสูง 39 นิ้วขึ้นมาสององค์ เพื่อเป็นตัวแทนของหนุ่มสาว	The son and the daughter of two village moguls were secretly in love. Nobody blamed the flood. The tragedy might not have happened had the parents of the two not been enemies. It was the bad blood between the two families that made the innocent boy and girl fall into mis- fortune. When the two of them jumped into the water and drowned, their fathers saw the error of their ways, so they got together and built two one-metre-high images of the Buddha holding an alms-bowl to represent the boy and the girl.	= = = = = = = = 39 นิ้ว = 30 inches = 1 metre
พระองค์ทองแดงต่างว่าเป็นชาย ถวายแก่วัดน้ำใต้ ส่วนองค์ทองเหลืองต่างว่าเป็นหญิง ประดิษฐานที่วัดน้ำเหนือให้ชาวบ้านอัญเชิญลงเรือบุษบกในประเพณีชักพระบุญเดือนสิบเอ็ด เรียกกันว่า ‘พระลาก’	The bronze one, which stood for the boy, was given to the temple down- stream; the brass one, which stood for the girl, was enshrined in the temple up- stream. For the Chak Phra merit-making parade of the eleventh lunar month, the villagers would place each statue in a boat called ruea butsabok and the statues would then be called Phra Lark or Hauled Lords.	Chak Phra, Korat, 2013
หลายปีต่อมา พระลากวัดน้ำใต้หายไปท่ามกลางฝนเดือนสิบสองที่กระหน่ำหนัก ชาวบ้านออกสืบหาถึงเจ็ดวันเจ็ดคืน จึงพบพระลากติดอยู่ที่ท่าวัดน้ำเหนือ	Many years later, the Phra Lark of the downstream temple disappeared during a twelfth-month downpour. The villagers looked for it for seven days and nights and finally found it stuck at the pier of the upstream temple.
พระจะลอยทวนน้ำได้อย่างไร ทั้งคงไม่ใช่ฝีมือมนุษย์แน่ ชาวบ้านจึงเชื่อว่าเป็นอภินิหาร กระนั้นกลับไม่มีใครมองในมุมของความรัก	How could the statue have floated against the current? Clearly this couldn’t be man’s doing, so the villagers believed it was a miracle. Even so, no one cared to think of the love angle.
หลายปากว่าพระทนกำหนัดไม่ไหว จึงว่ายน้ำไปเกี้ยวสาว ชาวบ้านเลยเรียกติดปากว่า ‘พระเกี้ยว’ และเรียกอีกองค์ว่า ‘พระล่อ’ นับแต่นั้น…	Many tongues said the statue couldn’t stand its yearning, so swam upstream to court the girl. The villagers thus have been calling the one Phra Kiao (Flirting Lord) and the other Phra Lor (Enticing Lord) ever since.
	=
ผ่านไปหลายร้อยปี	Hundreds of years later…
เล่ากันว่า หลังสิ้นงานนาในปลายเดือนสี่ เมื่อขนข้าวเปลือกขึ้นยุ้งฉางเรียบร้อยแล้ว ชาวบ้านวัดน้ำใต้จึงมีเวลาพักผ่อน ยกเครื่องมือเครื่องใช้เข้าโรงเก็บ แล้วละลายเวลาไปกับการกินเหล้า เล่นสะบ้า ว่าเพลงบอก บางพวกช่วยกันทำความสะอาดลานวัด รอรับงานบุญสงกรานต์…	They say that after the harvesting season at the end of the fourth month, once all the paddy is stored in, the down- stream temple villagers have time to relax. Their farming implements put away in the barns, they while away the time drinking, playing *saba* and singing folk songs. Some help one another clean the temple grounds in preparation for the merit-making Songkran festival*****.	= = = = = Mon skittles = * The traditional Thai New Year celebration held in mid-April
แต่ปีนี้ชาวบ้านยังไม่ได้เริ่มปัดกวาดหรือทำอะไร ก็ต้องมีเรื่องวุ่นวายเสียก่อน	But this year the villagers had yet to start cleaning or doing anything when a big commotion took place.
ก่อนงานบุญสงกรานต์สามวัน, เวลาเช้าก่อนแสงเบิกฟ้า กลุ่มผู้ชายเมาค้างรุ่งจากหมู่บ้านใกล้ๆ เดินขับเพลงบอกผ่านวัดน้ำใต้ เห็นมณฑปล้อแสงดาววิบวับ จึงลอดซุ้มประตู หมายไหว้พระ แต่เมื่อถึงมณฑปทั้งหมดก็แทบหมายเมา เสียงอ้อแอ้รับร้องกลอนลั่นวัดเงียบโดยฉับพลัน	Three days before the Songkran fest- ival, before the first light of dawn, a group of drunken men returning from a neigh- bouring village staggered past the temple. Seeing the top of the mondop glistening against the starlight, they passed through the gate, meaning to pay respect to the Buddha image. But when they reached the mondop they sobered up fast. Their drunken singing which had resounded through the temple suddenly ceased.
“พระหาย”	‘The Buddha’s gone!’
เสียงเอะอะปลุกชาวบ้านเรือนใกล้วิ่งมาดู จากน้อยๆ ค่อยๆ ลุกลามใหญ่โต	The shouting woke up the nearby villagers who came running forth to have a look and soon the news spread far and wide.
	=
เล่ากันว่า มนุษย์ตัดสินทุกอย่างด้วยสายตา กำหนดด้วยจิต รู้สึกจากสัมผัส แต่ถูกครอบงำจากการมองเห็น	They say humans judge everything through their eyes, decide in their minds and feel by touch, but their sight is the dominant element.
องค์พระทองแดงมีอิทธิฤทธิ์ขึ้นมาจากคำบอกเล่า เรื่องเล่าส่งเสริมศรัทธา ศรัทธาถูกเพิ่มมูลค่าด้วยมณฑปย่อมุมสิบสอง	The supernatural power of the bronze statue of the Buddha comes from word of mouth. Tales add to the faith and a twelve-sided mondop adds value to the faith.	=
โจรใจบาปผู้ขโมยองค์พระลากไป ไม่แน่ว่าเพราะศรัทธาหรือมูลค่า	Whether it was faith or value that prompted the wicked thieves to steal the Phra Lark remains a moot point.
	=
ฉันยังคงมากราบไหว้องค์พระตามปกติ	I still come and worship the Buddha image as usual.
ฉันถูกฝึกให้อยู่ในโลกแห่งความมืดได้อย่างคนปกติ ฉันใช้หูฟังเสียงลมพัด ใช้จมูกดมกลิ่นภยันตราย ใช้สัมผัสรับรู้ความกระด้างหรืออ่อนนิ่มของพื้นผิวและใช้ดวงจิตกำหนดเป้าหมายที่จะเดิน	I was trained to live a normal life in the dark. I use my ears to listen to the wind, use my nose to smell danger, use my touch to feel the roughness or softness of a surface and use my mind to direct my steps.
จากท่าน้ำ เมื่อหมด 9 ขั้นบันได ก็จะเป็นลานทรายหน้าประตูวัด ความกระด้างของหยักลวดลายกนกที่ประตูคือจุดเริ่มต้น เดินตรงไป 12 ก้าวปกติก่อนจะเลี้ยวมุมฉากไปทางขวาอีก 15 ก้าว ต้องระวังให้ระยะก้าวพอดี ถ้ายาวเกินไปจะชนเป้าหมาย หากสั้นไปเราจะเคว้งคว้างเหมือนหลงอยู่กลางทะเลทราย ด้วยระยะก้าวพอดีๆ ฉันมาถึงเป้าหมาย ตรงนั้นจะมีร่มครึ้มบังแดด สายลมเย็นพัดรวยริน นั่นเป็นที่ประดิษฐานของพระลาก พระจะสวยงามอย่างไรฉันไม่อาจรู้ แต่ยามฉันยืนตรงนี้ ฉัพพรรณรังสีเปล่งประกายต้อนรับ อาบหัวใจด้วยปีติแห่งศรัทธา ร่างกายอบอุ่น ด้วยวิธีของฉัน	The ninth step of the pier is level with the sandy stretch in front of the temple gate. The roughness of the bas-relief in traditional kanok pattern of the gate is my first target. I walk twelve normal steps straight ahead before turning right squarely and walking another fifteen steps. I must be careful of the length of each step. Too wide a pace would make me crash into the target but too short a pace would leave me adrift as if lost in the middle of a desert. At the proper pace length I can reach the target, where there is tree shade and a cool breeze. There, the Phra Lark is enshrined. How beautiful the image is I shall never know, but when I stand here I feel the halo of the Buddha welcoming me, my heart basks in the delight of faith and my body is warm in my own way.	=
ฉันจุดธูปเทียน ยกมือประนม สวดมนต์ในใจ ก้มกราบ	I light the candle and the incense, raise my joined hands and pray silently, then crouch down and prostrate myself.
	=
เล่ากันว่า องค์พระหายไปแล้ว	They say the holy statue disappeared.
ในค่ำคืนที่ฝนกระหน่ำหนักปลายเดือนสี่ ขณะกาลปัจจุบัน มิใช่ด้วยอิทธิฤทธิ์ปาฏิหาริย์ และมิใช่หัวใจศรัทธา แต่แน่ชัดว่าเป็นดวงใจเปื้อนบาป	Quite recently, on a rainstorm night at the end of the fourth month, the job of neither a magical power nor of a faithful heart but clearly of a sinful mind.	ดวงใจ usually translates as ‘heart’; here ‘mind’ to avoid a repetition.
ฟังจากปากของชายที่เข้ามาขัดจังหวะ ขณะฉันก้มกราบได้เพียงครั้ง “พระหายไปแล้ว ลุงจะกราบอะไรอีก มณฑปเปล่า หรือว่าลูกกรงเหล็กที่บกพร่องหน้าที่”	The mouth of a man who comes in and interrupts my worship says ‘The statue is gone, old boy, what are you worshipping still? The empty mondop? Or the iron bars that failed to do their duty?’
ฟังแล้ว ฉันนึกเห็นลูกกรงเหล็กที่เปิดอ้า ต่อไปมณฑปแห่งนี้ก็คงถูกทิ้งขว้าง ผู้คนจะไม่ผ่านเข้ามา ไม่มีใครปัดกวาดดูแล วัดจะร้างคน ศาสนาคงเสื่อมลงกระมัง ในเมื่อวัตถุแห่งศรัทธาของผู้คนสูญไปแล้วเช่นนั้นหรือ	Hearing this I picture widely bent bars. From now on, this mondop will be neglected. People will no longer stop by. No one will keep it clean. The temple will be deserted. Religion is bound to decline when the object of worship disappears. Or is that how it will be?	ที่เปิดอ้า: literally, ‘wide open’
ฉันหันกลับยังทิศทางที่องค์พระเคยประดิษฐาน ตามืดบอดของฉันเพ่งหาแสงสว่าง ด้วยใจตั้งมั่น ราวรับรู้ถึงปฐมเทศนาใต้ต้นศรีมหาโพธิ์ ไหลรี่ดุจสายน้ำผ่านห้วงเวลาสองพันห้าร้อยกว่าปี	I turn back to the direction where the statue used to be. My blind eyes focus on the bright light my concentrated mind can see as if enlightened by the early teachings of the Lord under the Great Banyan Tree flowing down to me through a time span of over two thousand five hundred years.
ด้วยดวงตาที่มืดบอด ฉันรับรู้ถึงแสงสว่างอันอบอุ่นยังทิศทางที่ฉันตั้งมั่น	Through my blind eyes I perceive the warm light from the direction on which I focus.
ก่อนหน้านี้ ฉันก็ไม่เคยเห็นว่ามีอะไรตั้งอยู่	Before this, I had never seen anything placed there.
คนตาบอดอย่างฉันก้มกราบ	So, a blind man like me crouches down and prostrates himself.
	=
=	‘Duai Duangta Muet Bot Chan Hen’
= Jadet’s short stories previously posted here: ‘This morning the sun is out’, ‘How many other rivers are there in this world?’ and ‘Into small pieces’.	= Jadet Kamjorndet, born in 1975 in Surat Thani, is an artist and a song writer as well as a writer. His first collection of short stories, It is too hot this morning to sit sipping coffee in the sun, won him the SEA Write Award in 2011.	=