Pankham – Not all ‘sowjars’ are the same

It may no longer be fashionable here these days, but what I value above all in this story, written – beautifully – only ten years ago, is its pedagogic sense of nuance: indeed ‘sowjars’ are the same but not the same, and the same goes for cops, politicos and other frauds you love to hate. MB

‘ตะฮ่าว’ ไม่เหมือนกัน	Not all ‘sowjars’ are the same
ปั้นคำ	PANKHAM DAMNAI
		TRANSLATOR’S KITCHEN
‘ตะฮ่าว’คือทหาร ครูแพรวาบอกว่าทหารคือรั้วของชาติ เด็กหญิงนากอแสเห็นรั้วของชาติสองสามนายยืนซุ่มข้างรั้วโรงเรียนตั้งแต่เช้า	‘Sowjars’ are soldiers. Teacher Phraewa said soldiers were the country’s fence. Little Na Korsae saw two or three country-fences standing in wait by the school fence since early morning.
นากอแสหัวดียังรู้อีกว่า รั้วโรงเรียนป้องกันหมูไก่ไม่ให้มากินผักปลอดสารพิษที่ครูพานักเรียนปลูกไว้ทำอาหารกลางวัน รั้วของชาติปกป้องอธิปไตย จากบ้านไกลมาอยู่บนดอย	Clever Na Korsae also knew that the school fence prevented pigs and chickens from eating the chemical-free vegetables teacher had the pupils grow to eat for lunch. Leaving their distant homes, the country-fences came to this hill to Protect Sovereignty.	=Note the use of capitals to imply pomposity of concept way beyond children’s understanding, even clever Na Korsae’s.
ตะฮ่าวชุดไหนผลัดเปลี่ยนมาประจำฐานก็ชอบมาจีบครูแพรวา จนครูยกเป็นอุทาหรณ์สอนเด็กผู้หญิง – โตเป็นสาวให้ระวังเวลามีผู้ชายมาจีบ โดยเฉพาะผู้ชายต่างถิ่น ส่วนใหญ่ชีกอจีบดะไปทั่ว ไข่ทิ้งตามป่าเขา	Whichever group of sowjars came to change the guard they all liked to flirt with Teacher Phraewa so that teacher took it as an exemplar to teach the girls: when you’re older, beware when boys come wooing, especially outsiders, so randy they drop their eggs all over the mountain.
ตอนแรกที่เห็นตะฮ่าวยืนเขียวทะมึนอยู่ข้างรั้วนากอแสใจเสีย นึกว่าวันนี้จะไม่ได้ไปไหนเสียแล้ว ปกติถ้ามีแขกเป็นผู้ชายมาเยี่ยมโรงเรียนครูแพรวาจะขอให้เธออยู่เป็นเพื่อน แต่วันนี้ครูไม่เห็นว่าอะไรตอนเธอขออนุญาตไปช่วยพ่อแม่เผาไร่	The first time she saw sowjars standing in dark green by the fence, Na Korsae felt bad. She figured that today she wouldn’t go anywhere. Usually, when men came to visit the school, Teacher Phraewa asked her to keep her company, but today teacher didn’t say anything when she asked for permis- sion to go and help her parents burn the field.
เด็กหญิงมาอยู่เป็นเพื่อนครูที่โรงเรียนตั้งแต่วันแรกที่ครูมาสอนที่นี่ ช่วงไหนทางบ้านมีงานยุ่งถึงขอครูไปช่วยครอบครัว แม่ว่าอยู่กับครูทำให้เรียนเก่ง พูดภาษาไทยชัด มีคนล้อว่าเด็กคนนี้จะเป็นลูกครูอยู่แล้ว อยู่โรงเรียนประจำไม่ยอมกลับบ้าน	The little girl had kept teacher company since teacher had come to teach here. Whenever there was heavy work at home, she’d ask teacher to let her go and help her family. Mother said that staying with teacher she’d learn well, she’d speak proper Thai. Some teased her she already was teach- er’s daughter, staying over at school unwill-ing to go home.	== = พูดภาษาไทยชัด: literally, ‘would speak Thai clearly’.
นากอแสคอยช่วยครูล้างถ้วยล้างชามทำกับข้าวเฝ้าหมูดูฟืนในครัว อยู่กับครูสนุกดีมีขนมอร่อยกินบ่อยกว่าใคร โรงเรียนมีปัญหาอะไรก็ไปบอกพ่อ พ่อเป็นพ่อหลวง ต้องรับผิดชอบทั้งหมู่บ้านและโรงเรียน พ่อบอกว่าไม่เฉพาะแต่ลูกบ้านกับคุณครูหรอกที่ต้องดูแล ใครขึ้นมาเยือนดอยลูแอพ่อต้องดูแลทั้งนั้น	Na Korsae helped teacher wash the dishes, cook, feed the pigs, see to the fire- wood in the kitchen. It was fun being with teacher. She had delicious snacks to eat more often than anyone else. When there was a problem at school she went to tell father. Father was the village head, he had to take responsibility for the whole village and the school. Father told her it wasn’t only the villagers and teacher he had to look after: whoever came up the hill to visit he had to look after as well.
เธอสังเกตว่าบางช่วงตะฮ่าวมาเยอะบางช่วงก็บางตา ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ตามแนวชายแดน บางชุดขยันวิ่งออกกำลังไปถึงตีนดอย ไปกลับเกือบสามสิบกิโลเมตร บางชุดวิ่งมาดูหน้าครูแพรวาแล้วก็วกกลับฐาน บางคนนิสัยเสีย ชอบล้อครูแพรวาตอนนำเด็กทำกายบริหารหน้าเสาธงว่าออกท่าทางเหมือนนักร้องบนเวทีคอนเสิร์ต บ้างตะโกนข้ามรั้วไม้ไผ่ล้อเด็ก “เหยาะแหยะๆ ออกท่าทางให้ดูกระฉับกระเฉงหน่อย”	She noticed that at times many sowjars came, at other times only a few, depending on the situation along the border. Some of them were eager to exercise and ran all the way to the foot of the hill, almost thirty kilometres return. Some ran just to have a look at Teacher Phraewa’s face and then ran back to base. Some of them had bad manners, they liked to tease Teacher Phraewa when she took the children to do PE in front of the national flag by mimicking a singer on a concert stage; others shouted across the bamboo fence teasing the children with ‘So listless! Come, come, perk up, will ya!’	== = = = = = = = ออกท่าทางให้ดูกระฉับกระเฉงหน่อย: literally, ‘show yourselves a little more lively’.
นากอแสไม่ชอบเลย ครูแพรวาเองก็คงไม่ชอบเหมือนกันแต่ครูทำไม่สนใจเพื่อไม่ให้ฝ่ายนั้นได้ใจ อะไรกัน จะจีบสาวทั้งทีไม่พูดคำหวานเอาแต่ตะโกนเสียงดังอยู่ได้ บางครั้งยังเสียมารยาทโผล่หน้าเข้ามาในห้องเรียนไม่ขออนุญาตครู จนครูแพรวาอึดอัดไม่เป็นอันสอน	Na Korsae didn’t like it at all. Teacher Phraewa probably not either, but she pretended to pay no attention so as not to give them heart. How could they woo a young woman without uttering a sweet word, shouting loudly instead? Sometimes they were impolite to the point of showing their faces in the classroom without teach- er’s permission, making Teacher Phraewa so uneasy she didn’t feel like teaching.
นากอแสเห็นใจครูแพรวา ต้องดูแลโรงเรียนคนเดียว ลำพังสอนหนังสือเด็กเกือบสามสิบคนก็หนักหนาอยู่แล้ว สอนเสร็จยังต้องคอยแจกยาพาราฯให้ชาวบ้านอีก หลายคนเทียวมาขอแล้วขออีก ขอไปตุนไว้ บางรายยิ่งร้ายเอาไปให้ผัวเสพกับฝิ่นกับยาบ้า ยายนาฟูข้างโรงเรียนนั่นไม่ชอบกินยาแผนปัจจุบันแต่เทียวกระเตงหลานมาขอกะปิอยู่ได้แทบทุกวัน ครูสอนอยู่แท้ๆ ยังต้องหยุดสอนไปหยิบกะปิให้	Na Korsae sympathised with Teacher Phraewa. She had to run the school on her own. Teaching almost thirty children by oneself was hard enough, yet after classes she still had to deal out Paracetamol to villagers as well. Many came for it time and time again only to hoard it. Some did even worse: they took it to give their husbands with opium or speed pills. School neighbour Grannie Na Foo didn’t like to take modern medicine but came round, grandchild astride her hip, to ask for shrimp paste almost every day. Teacher had to stop teaching to go and get it for her.
เด็กหญิงเคยเล่าเรื่องนี้ให้พ่อฟัง พ่อบอกครูว่าทีหลังไม่ต้องให้เดี๋ยวจะติดเป็นนิสัย แต่ครูยังใจดีไม่ว่าอะไร ให้กะปิเหมือนเดิม ครูว่ายายนาฟูแก่แล้วน่าสงสารเลี้ยงหลานตัวเล็กอยู่คนเดียว ลูกสาวไปทำงานในเมืองไม่ค่อยมาเยี่ยม อีกอย่างนอกจากครูแล้วบนดอยนี้ก็มียายนาฟูอยู่คนเดียวที่กินกะปิ ชาวลาหู่บนดอยลูแอไม่ชอบกลิ่นกะปิ นากอแสรู้ดี เพียงสงสัยถ้าเกิดมีคนทะลึ่งชอบกินกะปิอีกสักคนสองคนและเทียวมาขอที่โรงเรียนไม่ยอมซื้อเองครูจะทำอย่างไร	The little girl had told her father about it. Father told teacher to stop doing it or it would become a habit. But teacher kept being kind, said nothing and gave her shrimp paste as before. She said Grannie Na Foo was old and pitiful, raising her grandchild by herself. Her daughter had gone to work in town and seldom came visiting. Besides, apart from teacher on this hill there was only Grannie Na Foo who ate shrimp paste. The Lahus on Loo Ae Hill didn’t like the smell of shrimp paste, Na Korsae knew this well, but she wondered what teacher would do if there were a few more people on the hill oddball enough to like shrimp paste and ask for it from the school instead of buying their own.
ยายนาฟูนี่ก็แปลกคน สะแหลนอยากกินส้มตำอย่างคนกอเลาะ เห็นเคยบอกครูว่าคราวหนึ่งลูกสาวกลับมาเยี่ยมและทำส้มตำมะละกอให้กิน ยายติดใจต่อมาเลยหัดตำกินเอง แกไม่ใส่ปลาร้าหรือปูดองเหมือนต้นฉบับแต่ใช้กะปิแทน แก่แล้วริกินอะไรแปลกๆ นากอแสนึกขำ	Grannie Na Foo was strange indeed. She fancied eating papaya salad as Kor Loh people did. She had told teacher that once her daughter, back on a visit, had made her papaya salad and she’d liked it so much she then tried to make some herself. She didn’t use fermented fish or pickled crab as in the original recipe but used shrimp paste instead. Old as she is yet still going for strange dishes, Na Korsae thought, amused.	=
ครูแพรวาเคยบอกว่า ตะฮ่าวแต่ละคนแต่ละกลุ่มที่เห็นเพ่นพ่านบนดอยแต่งชุดคล้ายกันแต่ไม่เหมือนกัน ก่อนนี้นากอแสคิดว่าตะฮ่าวก็คือตะฮ่าว ตะฮ่าวไทย ตะฮ่าวไทยใหญ่ ตะฮ่าวพม่า นากอแสไม่อยากเข้าใกล้ไม่น่าไว้ใจ เคยมีคนว่าตะฮ่าวบนดอยแบกปืนไล่หมา ตะคอกเด็กขี้มูกเขรอะ ดีแต่ขู่คนดอย	Teacher Phraewa once told her that those sowjars seen roaming around the hill may be wearing similar uniforms but they weren’t all the same. Before that Na Korsae thought that sowjars were sowjars, whether Thai, Shan or Burmese. She didn’t want to get close to any of them, they weren’t to be trusted. Someone once said sowjars on the hill carried weapons, chased dogs, shouted at snotty kids and were only good at threatening hill people.
นากอแสเพิ่งเข้าใจเมื่ออาทิตย์ที่แล้วนี่เอง ตะฮ่าวเหมือนกันแต่ไม่เหมือนกันอย่างครูว่า วันนั้นนากอแสไปช่วยพ่อแม่เผาไร่เป็นวันแรก ช่วงนี้ฝนลงถี่ ลูกบ้านส่วนใหญ่เริ่มปลูกข้าวโพดกันแล้ว แต่ไร่ผู้นำยังเผาหญ้าไม่เสร็จขุดดินไปได้ไม่ถึงไหน ดีที่ได้ลูกบ้านหลายคนไปช่วย หากไม่เกิดเรื่องเสียก่อนวันนี้ก็คงได้ปลูกข้าวโพด	Na Korsae understood only last week. Sowjars were the same but not the same as teacher had said. That day Na Korsae had gone to help her parents burn the field on the first day. By then the rainy season had begun. Most of the villagers had started to plant maize, but in the village chief’s field the grass hadn’t finished burning and turning over the earth was nowhere near ended. It was good that several villagers had gone to help. If nothing had happened beforehand, today maize would have been planted.
หมู่นี้พ่อไม่ค่อยได้อยู่บ้าน ตั้งแต่เข้าโครงการหมู่บ้านปลอดยาเสพติดพ่อต้องไปอบรมที่โน่นที่นี่แทบทุกอาทิตย์ พ่อเคยบ่นเหนื่อยกับการเป็นผู้นำหมู่บ้านมาตั้งนานแล้ว ช่วงไหนประชุมอบรมบ่อยแทบไม่มีเวลาดูแลไร่ มีคนเป็นแทนเมื่อไหร่จะลาออกเสียที แต่ป่านนี้ยังไม่มีใครแทน ใครก็ออกตัวว่าพูดไทยไม่เก่ง ติดต่อทางการไม่เป็นเหมือนพ่อ	These days father seldom stayed at home. From early in the morning, with the drug-free-village programme father had to go training here and there almost every week. He had long been complaining about how tiring it was to be village headman. In those periods when there were training sessions often, there was almost no time to see to the field. When would there be a replacement so he could resign? But there still was no volunteer. Everyone professed himself unable to speak good Thai or contact officialdom as father did.
ลูกบ้านแทบทุกคนรักและเคารพพ่อนากอแส พ่อช่วยเหลือลูกบ้านสารพัดเรื่อง พาไปหาหมอ ติดต่อกับทางการ ส่วนใหญ่ได้สัญชาติไทยก็เพราะพ่อช่วยวิ่งเต้นและแนะนำเรื่องหลักฐาน บางหมู่บ้านไม่มีผู้นำคอยเป็นธุระ ลูกบ้านไม่รู้จะทำอย่างไร ก็ต้องอาศัยเพื่อนบ้านที่มีรถจักรยานยนต์ช่วยพาไปถ่ายรูปเพื่อประกอบหลักฐานขอสัญชาติ กว่าจะได้เรื่องต้องเสียค่าใช้จ่ายเกินจำเป็น แต่ลูกบ้านของพ่อนั่งรถกระบะไปพร้อมกัน ใครหลักฐานครบ มีคุณสมบัติตามทางการกำหนดก็ทำเรื่องได้เลย พ่อบอกว่าตอนนี้ชาวลูแอได้รับสัญชาติไทยไปเกือบครึ่งหมู่บ้านแล้ว	Almost all the villagers loved and res- pected Na Korsae’s father. Father helped the villagers over all sorts of things, took them to the doctor, contacted officials … Most got Thai nationality because father had pulled strings and advised them about documents. Some villages didn’t have headmen to help them. Villagers didn’t know what to do. They had to rely on neighbours who had motorcycles to help take them to town for mug shots to go with the documents requesting nationality. Before they could get it, they faced extra expenses, but father’s villagers sat in a pickup truck and went together; those who had all the documents answering to official specifications had their request processed. Father told her that now almost half of the village of Loo Ae people had obtained Thai nationality.
วันนั้นเพื่อนบ้านไปช่วยงานกันหลายคนครึกครื้นทีเดียว เสียดายครูแพรวาไม่ได้ไปด้วย ครูเองก็ชอบไปเที่ยวไร่ชาวบ้าน ว่างสอนเมื่อไหร่ถ้าไม่ติดธุระไปไหนเป็นต้องชวนเด็กๆ ไปกินข้าวไร่คนโน้นคนนี้ ครูเคยบอกว่านากอแสมีไร่สวย ติดภูเขาติดลำธาร ที่อย่างนี้คนในเมืองอยากเป็นเจ้าของ	That day was merry as many villagers had come to help. Too bad Teacher Phraewa didn’t come too. She liked to walk through the villagers’ fields. When she was free from teaching and other tasks, she’d invite the children to go and eat in this or that field. Teacher once told Na Korsae that her field, next to the mountain and the stream, was beautiful. A field like this people in town would like to own.
นากอแสช่วยงานแต่เช้ายันบ่าย บางช่วงขุดดินเหนื่อยก็หลบไปจับแมงกว่างกับเพื่อน ปล่อยให้พวกผู้ใหญ่คุยกันเรื่องจะอื่อกับนาสีโขมงโฉงเฉง ผัวเมียคู่นี้เป็นข่าวฮือฮาตั้งแต่เดือนก่อน ทั้งสองถูกหวยได้เงินเจ็ดหมื่น เจ้าตัวเคยบ่นว่าที่จริงควรจะได้เป็นแสนหากเจ้ามือไม่โกง หลายคนบอกเงินได้มาง่ายได้เท่านี้ก็ดีแล้ว เป็นคนดอยเขายอมจ่ายก็ดีถมถืด วันนั้นตัวจะอื่อเองก็มาช่วยงานพ่อ มาคนเดียวให้เมียเลี้ยงลูกอยู่บ้าน สองคนนี้มาช่วยงานพ่อเป็นประจำ คงรู้สึกเป็นบุญคุณที่พ่อช่วยให้มีบัตรประชาชนเสียที	Na Korsae helped with the work all morning until early afternoon. At times when she was tired of digging the soil, she went to catch beetles with friends, leaving the adults talking boisterously about Ja Ue and Na See. That married couple had been notorious since last month, when they made seventy thousand baht on the lottery. They complained that actually they should have got a hundred thousand if the dealer hadn’t cheated. Many people told them that that money had come easy, so having this much was good enough, and that the dealer had accepted to pay a hill dweller at all was remarkable. That day Ja Ue himself had come to help father. He had come alone, leaving his wife to take care of the children at home. The two of them came to help father regularly, feeling grateful that father had helped them get identity cards.
ระหว่างทำงานใครก็พูดถึงเงินเหยียบแสนที่สองคนนั้นได้มาง่ายดาย เทียวถามกันว่าถ้ามีเงินก้อนโตอย่างนั้นบ้างจะเอาไปทำอะไร ถามคนอื่นแต่ตัวเองทำตาลอยอย่างมีความสุข คนถูกถามก็สาธยายสารพัด จะออกรถกระบะไว้ขนขิงไปขายในเมือง จะสร้างบ้านให้สวยเหมือนคนกอเลาะในอำเภอ จะซื้อคาราโอเกะมาไว้ร้องเพลง จะซื้อเครื่องเล่นซีดีไว้ดูหนังโป๊ เพ้อได้ไม่ยอมเลิก ไฟฟ้าก็ยังไม่มีจะดูกันได้อย่างไร ฝ่ายจะอื่อไม่ยอมพูดจาเอาแต่ยิ้มไม่ยอมหุบ	While working they talked about the almost hundred thousand the two of them had earned so easily, and asked one another what they’d do if they were landed with so much money themselves. As they asked the others each had dreamy eyes reflecting happiness. Those who were ask- ed would answer at length: buy a pickup to take ginger to sell in town, build a beautiful house like Kor Loh people had at the district, buy a karaoke and have it fitted for singing songs, buy a DVD player to watch X-rated movies, no end of empty dreams – with no electricity yet, how would they watch them? The dreamer didn’t answer but kept smiling away.	== = = = = = Obviously, the author doesn’t watch porn or he’d know you don’t watch movies, blue or otherwise, on a CD player (เครื่องเล่นซีดี) – or so says my editor: I didn’t know that either.
นากอแสเคยได้ยินเมียจะอื่อคุยกับแม่ว่าอยากเปิดร้านขายของชำในหมู่บ้าน ลงไปซื้อของเข้าร้านอาทิตย์ละสองครั้ง ผัวเข้าตลาดเมียผูกล่อลงรอขนของที่ปากทางขึ้นดอย ตอนแรกจะอื่อว่าจะหาซื้อรถกระบะไว้ใช้แต่พ่อเตือนว่าอย่าดีกว่า เงินเจ็ดหมื่นเก็บไว้สำรองในอนาคตเผื่อเหลือเผื่อขาด มีรถแล้วสิ้นเปลืองหลายอย่าง ค่าน้ำมันค่าดูแลรักษา เงินเท่านี้ซื้อได้อย่างดีก็รถมือสอง บางทีอาจต้องซ่อมอีกเสียเงินเพิ่มอีกกว่าจะวิ่งได้ เรื่องความปลอดภัยก็น่าเป็นห่วง เดี๋ยวนี้ยิงกันบ่อย คนดอยมีรถกระบะมักถูกเพ่งเล็งว่าพัวพันกับยาบ้า ปะเหมาะเคราะห์ร้ายโดนไปด้วยมันไม่คุ้ม	Na Korsae once heard Ja Ue’s wife tell her mother she’d like to open a grocery store in the village, go down to buy things to sell in the shop twice a week, husband going to market, wife taking the mule down to the bottom of the hill to wait to bring up his purchases. At first Ja Ue said he’d look to buy a pickup but father warned him not to but keep the seventy thousand to use when the need arose in the future. Having a motorcar meant sundry expenses, cost of petrol, cost of repairs … With only this much, at best he could only buy second- hand, maybe there’d be repairs to be made, meaning expenses, before it could run, and then there was the question of safety. These days there were frequent shootouts. Hill people with pickups were suspected of being involved in drug trafficking. It was courting back luck and not worth it.
บ้านลูแอไม่ใช่ทางผ่านยาบ้าก็จริง แต่ยาบ้าก็ยังมีให้เห็น คนข้างนอกแอบมาจ้างชาวบ้านขนยาเป็นเงินไม่กี่พันบาท เคยมีคนในหมู่บ้านโดนจับป่านนี้ยังไม่พ้นโทษ ขนยาบ้าให้คนอื่นรวยแต่ตัวเองถูกจับคนเดียว พ่อว่าเสียรู้เขา บางคนพ่อไปบอกก็ไม่เชื่อ แต่ใครทำใครเสพพ่อรู้ อยู่ดอยเดียวกันเรื่องแบบนี้ไม่ได้เป็นความลับเลย	Sure, the village of Loo Ae wasn’t on the route of speed trafficking but still there were speed pills to be seen, outsiders discreetly came to hire villagers to transport the drug for a few thousand baht. Some people in the village had been caught this way and were still detained, transporting drugs to make other people rich but being the only ones caught, it was falling into a trap, father said. Some people father warned but they didn’t believe him, but who was involved, who took speed, father knew. Living on the same hill this sort of story was no secret.
พ่อบอกว่าดอยลูแอของเราแม้ไม่มีปัญหายาเสพติดระบาดหนักเหมือนที่อื่นแต่ก็ไว้ใจไม่ได้ เรื่องแบบนี้คุมลำบาก พ่อห่วงลูกหลานจะติดยาเพราะติดง่ายเลิกยาก ติดแล้วไม่ได้งาน ผอมแห้ง ถูกจับเข้าคุก บ้างก็ถูกยิงตาย แต่คนทำผิดก็ต้องว่าไปตามกฎหมาย พ่อเองต้องคอยเป็นหูเป็นตาให้ทางการ คนต่างถิ่นเข้ามาในหมู่บ้านก็ต้องมาแจ้งพ่อก่อน	Father said that in Loo Ae the drug problem wasn’t as bad as elsewhere but one couldn’t be too confident. This sort of thing was hard to control. Father worried youngsters would get addicted because it was easy to be so and hard to quit, you became addicted and then no more work, you lost weight, were caught and jailed, some were shot dead but wrongdoers had to be treated according to the law. Father himself had to report to the authorities. Strangers entering the village had to report to him first.
ใครก็ว่าพ่อเป็นผู้นำที่ร่วมมือกับทางการปราบปรามยาเสพติดอย่างเข้มแข็ง เวลาเจ้าหน้าที่เข้ามาปฏิบัติงานมักมาหาพ่อก่อนอื่นใด ถ้ามีการจับกุมคนในหมู่บ้านหรือตรวจค้นลูกบ้านคนไหนพ่อก็ต้องไปร่วมเป็นสักขีพยาน	Everybody said father was a headman who joined hands tightly with the authorities for drug eradication. When officials came to perform their duties, they came to father first. If people in the village were arrested or their houses searched, father had to be there as a witness.
ถึงพ่อจะเบื่อที่ต้องรับแขกบ่อยๆ แถมหลายครั้งไปอบรมผู้นำหมู่บ้านปลอดยาเสพติดที่ทางการจัดขึ้นก็ไม่ได้ตังค์ บางทีพ่อต้องหารถไปกันเองกับผู้นำหมู่บ้านอื่น แต่พ่อบอกว่าอย่างน้อยก็ทำให้ภาษาไทยของพ่อดีขึ้น ที่สำคัญยังได้ความรู้มาไว้แนะนำลูกบ้าน	Even though father was fed up having to receive guests often, and on top of that many times go and train as a headman of a drug-free village as arranged by officialdom with no pay, sometimes he had to find a car to go there with headmen of other villages, but he said that at least it improved his Thai and, most important, he acquired know- ledge to advise the villagers.
เรื่องประหลาดเกิดขึ้นจนได้ บ่ายนั้นทำงานกันอยู่ดีๆ มีคนวิ่งหน้าตื่นมาบอกว่ามีเจ้าหน้าที่แต่งตัวเหมือนตะฮ่าวมาค้นบ้านจะอื่อ ให้เจ้าตัวไปปั๊มนิ้วมือยินยอม	And then something weird did happen. That afternoon as they were all working, someone ran up with an excited face to tell them officials dressed like sowjars had come to search Ja Ue’s house and Ja Ue had to provide a fingerprint to authorise the search.
ทุกคนสงสัยว่าทำไมคราวนี้พ่อไม่รู้เรื่องเลย ไร่ผู้นำกับบ้านจะอื่ออยู่ไม่ไกลเกินเดินถึง คนที่มาตามก็ไม่เห็นบอกว่าเจ้าหน้าที่บอกให้พ่อไปด้วย แต่พ่อทิ้งงานในไร่ตามไปจนได้ ทุกคนก็กรูตามกันไป เรื่องใหญ่อย่างนี้ใครก็อยากไปดู	Everybody wondered why this time father didn’t know anything about this. Ja Ue’s house was within walking distance from the headman’s field. The man who came didn’t say anything about the officials telling father to go there too, but father left the work in the field and went at once, followed by ev- eryone else: a big story like this everybody wanted to witness.
ถึงบ้านจะอื่อนากอแสเห็นชายฉกรรจ์สี่ห้าคนยืนค้ำหัวชาวบ้านที่มามุงดู ทั้งหมดอยู่ในชุดเขียวทะมึนอย่างเครื่องแบบตะฮ่าวที่นากอแสคุ้นตา ต่างมีอาวุธครบมือ บางคนแบกเอ็มสิบหกบางคนพกปืนสั้น นากอแสไม่คุ้นหน้าคนเหล่านี้ พ่อเองก็คงไม่เคยเห็น ฝ่ายนั้นบอกว่ามาจากหน่วยงานซึ่งมีหน้าที่ปราบปรามยาเสพติดโดยตรงขอค้นบ้านจะอื่อ ว่าแล้วคนที่น่าจะเป็นหัวหน้าก็ยื่นกระดาษให้จะอื่อปั้มนิ้วมือ	At Ja Ue’s house, Na Korsae saw four or five able-bodied men who stood over the heads of villagers who had come to watch. They all wore dark green uniforms like sowjar uniforms Na Korsae was used to seeing; each was well armed, some with M-16s, others with pistols. Na Korsae didn’t know any of them; her father himself had probably never seen them either. They said they were from a drug eradication unit, asked forthwith to search Ja Ue’s house and having said this much the one who must be their leader held out a sheet for Ja Ue to affix his fingerprint.
จะอื่อหน้าเสียมองหน้าพ่อขอความเห็น พ่อขมวดคิ้วบอกว่าต้องหาคนที่อ่านภาษาไทยได้ดีมาอ่านก่อนว่าในกระดาษเขียนว่าอย่างไร ชายแปลกหน้าบอกว่าไม่ต้องเสียเวลาเดี๋ยวจะอ่านให้ฟัง ฟังจากข้อความในนั้นนากอแสพอรู้ว่าเป็นคำยินยอมให้ตรวจค้นบ้านธรรมดา แต่ระหว่างที่พ่อกับจะอื่อลังเลอยู่นั้นนากอแสเห็นเจ้าหน้าที่อีกคนเข้าไปค้นภายในกระท่อม จะอื่อเห็นเข้าก็ห่วงเมียขอเข้าไปดู เจ้าหน้าที่ข้างนอกรีบกันไว้	Ja Ue turned pale and stared at father inquiringly. Father frowned and said he had to find someone able to read Thai well to read out what was written on the paper. The stranger said that wasn’t necessary, it was a waste of time, he’d read it out himself. Listening to what was in that document, Na Korsae could see it was an ordinary statement allowing house search, but while father and Ja Ue hesitated, Na Korsae saw another official enter and begin to search the hut. Seeing this too, Ja Ue worried about his wife and asked to go and see her. The officials outside hastened to prevent him.
พ่อเริ่มหงุดหงิดอย่างที่นากอแสไม่เคยเห็นบ่อยนัก พ่อบอกจะอื่อเป็นภาษาลาหู่ว่าอย่าเพิ่งปั๊มนิ้วมือ เจ้าหน้าที่บางคนคงพอฟังออกจ้องหน้าพ่อเหมือนจะกินเลือดกินเนื้อ อึดใจต่อมาคนที่เข้าไปภายในกระท่อมกลับออกมารายงานเสียงดังว่าเจอยาบ้า อีกคนที่ถือกล้องอยู่ด้วยถ่ายรูปพึ่บพั่บ ทันใดนั้นเมียจะอื่อก็วิ่งร้องไห้ออกมาบอกพ่อว่าในบ้านไม่เคยมีของผิดกฎหมายกระทั่งเจ้าหน้าที่เข้าไป	Father began to be incensed as Na Korsae had seldom seen him. Father told Ja Ue in Lahu language not to give his fingerprint. Some of the officials, who must have understood, glared at father as if to swallow him alive. The next moment the man who had entered the hut came out, reporting in a loud voice that he had found speed. Another man who held a camera took pictures there and then. Right then Ja Ue’s wife ran out crying, telling father that there had never been any illegal substance in the house until that official entered it.	หงุดหงิด: literally, ‘irritated’.
นากอแสเห็นพ่อเหมือนจะร้องไห้ตอนพูดออกไปว่าพ่อเป็นพ่อหลวงหมู่บ้าน พ่อรู้ดีว่าลูกบ้านแต่ละคนเป็นอย่างไร จะอื่อกับนาสีเป็นคนดีไม่เคยยุ่งเกี่ยวเรื่องผิดกฎหมาย พ่อพูดอีกว่าพ่อเคยไปอบรมมา ตามกฎหมายเจ้าหน้าที่จะตรวจค้นได้ต้องให้เจ้าของบ้านลงชื่อยินยอมก่อนไม่ใช่ทำอย่างนี้ เจ้าหน้าที่ไม่ฟังเสียงบอกว่าคนทำผิดก็ต้องโดนจับ แถมถามพ่อว่าหัวหมออย่างนี้อยากเข้าคุกใช่ไหม	Na Korsae saw father on the verge of tears as he uttered that he was headman of this village and knew well what every villager was like. Ja Ue and Na See were good people that had never been involved in illegal matters. Father added that he had followed training, by law for officials to search a house its owner had to sign to allow it, this was no way of doing things. The official didn’t listen, said wrongdoers must be arrested, and on top of it asked father if he wanted to go to jail too, acting up like this.
ตอนนั้นชาวลูแอเกือบทั้งหมู่บ้านมามุงกันแน่นขนัด กระทั่งเจ้าหน้าที่พาผู้ต้องหาไปไหนไม่ได้ คนหัวหน้าเริ่มโมโห หาว่าพ่อขัดขวางการปฏิบัติงาน อีกคนยิงปืนขึ้นฟ้าหลายนัด เด็กที่แม่กระเตงไปร่วมมุงดูร้องไห้จ้า พ่อคงไม่รู้จะทำอย่างไรเลยหันมาบอกนากอแสให้รีบไปบอกครูมาช่วยดูหน่อย	By then almost all of the Loo Ae villagers were pressed all around so that the officials couldn’t get away with the accused. The leader began to get angry, claiming that father was preventing him from doing his work. Another official fired several shots in the air. Children their mothers had taken on their hips to have a look too shrieked. Father didn’t know what to do, so he turned to Na Korsae and told her to run to teacher and tell her to come over and help.
นากอแสวิ่งไม่คิดชีวิตจากบ้านจะอื่อถึงโรงเรียนยังรู้สึกว่าใช้เวลานานเป็นปี คิดอยู่ว่าโคตรโชคดีเลยที่วันนั้นครูแพรวาไม่ได้ลงดอยไปไหน ปกติวันอาทิตย์ถ้าไม่ใช่ช่วงประชุมประจำเดือนครูจะเข้าตลาดเตรียมเสบียงสำหรับแต่ละสัปดาห์	Na Korsae ran like the clappers from Ja Ue’s house to the school and yet felt it was taking her a year to get there. She thought how lucky it was that today Teacher Phraewa hadn’t left the hill to go anywhere. Usually on Sunday if there was no monthly meeting, teacher would go to the market to stock up for the following week.
ครูแพรวายืนรออยู่แล้ว คงตั้งแต่ได้ยินเสียงปืน พอรู้เรื่องเข้าก็ตกใจ รีบสตาร์ทรถมอเตอร์ไซค์ บอกให้นากอแสซ้อนท้ายก่อนบึ่งไปฐานทหารที่อยู่เกือบติดชายแดน ห่างออกไปเกือบสิบกิโลเมตร	Teacher Phraewa already stood waiting probably since she had heard the gunshots. When she heard what was going on she was shocked. She promptly started her motorcycle, told Na Korsae to ride pillion before darting to the military camp near the border almost ten kilometres away.
หลังจากครูเล่าเรื่องให้ฟังตะฮ่าวเกือบสิบคนรีบขึ้นรถตามลงมาจากฐาน พอถึงที่เกิดเหตุตะฮ่าวกลุ่มที่มาใหม่กันพ่อกับครูแพรวาให้ห่างออกมาจากฝูงชนและรับปากครูว่าทุกอย่างจะเรียบร้อย นากอแสคล่องตัวไม่ถูกกันเหมือนครูกับพ่อ แอบแทรกผู้คนเข้าไปดูใกล้ๆ เห็นหัวหน้าของทั้งสองฝ่ายคุยอะไรกันยืดยาว	After teacher had told them what hap- pened, almost ten sowjars jumped into a truck and came down from the camp. When they reached Ja Ue’s house, this new group of sowjars ordered father and Teacher Phraewa to stay away from the crowd of people and promised teacher everything would be all right. Na Korsae wasn’t taken aside like father and teacher, so she dextrously slipped through the crowd to have a close look and she saw the leaders of both sides talk for a long time.
ตะฮ่าวคุยกับตะฮ่าวไม่นานเหตุการณ์ก็สงบ ผ่านไปครู่ใหญ่ ตะฮ่าวยศนายพันที่ครูแพรวาเพิ่งตามตัวมาแจ้งครูว่าไม่มีอะไรเกิดขึ้น เข้าใจผิดกันนิดหน่อย นากอแสไม่เข้าใจเรื่องวุ่นวายขนาดนี้ไม่มีอะไรได้ยังไง	Sowjars talked with sowjars and before long the situation quietened down. A long while later, the colonel who had come along with teacher told teacher nothing had happened; it was just a misunderstanding. Na Korsae didn’t understand: with a big hoopla like this, how come nothing had happened?
คล้อยหลังผู้มาเยือนไม่ได้รับเชิญ จะอื่อยังปากคอสั่นหลุดปากว่าพรุ่งนี้คงต้องล้มหมูเลี้ยงผี นากอแสคิดว่าต้องเป็นผีเขาหลวงแน่ที่มารังควาน ผีป่าผีไร่ทั่วไปเซ่นไก่ก็พอกิน	After the visitors weren’t invited to stay, Ja Ue, still quite shaken, let out that tomorrow he’d kill a pig to offer the spirit. Na Korsae thought it must be the spirit of the big mountain for sure that had come to harass. For ordinary field and jungle spirits, offerings of chickens were enough.
ภายหลังนากอแสได้ยินจะอื่อบ่นว่า มีเงินแล้วยุ่งเสียจริง สงสัยต้องเอาไปฝังดินเหมือนพ่อเฒ่าแม่เฒ่าหลายคน เพื่อนปลอบว่าเงินได้มาง่ายไม่ติดคุกก็ดีถมถืด	Afterwards, Na Korsae heard Ja Ue complain that having money was really a hassle, he might as well bury it in the earth as did many ancestors. His friends com- forted him by saying that with money that had come easy, not being jailed was more than good enough.
=	‘Tahao Mai Mueankan’ first published in Netchan Sut Sapda (Nation Weekend), November 2004
	: Pankham (‘wordsmith’) Damnai is a pen name of Damnai Pratanang, 40, a native of Korat who lives in Chiang Mai and is the author of over thirty published short stories so far.	:

Briefs – Korn Siriwatthano

Women needn’t bother reading this: it’s a man thing – Thai-style. And a happy New Year to you too! MB

การเกงใน	BRIEFS
กร ศิริวัฒโณ	KORN SIRIWATTHANO
		TRANSLATOR’S KITCHEN
=	=
ตอนนี้ผมทำงานที่บริษัทเอกชนแห่งหนึ่ง ทำหน้าที่เป็นพนักงานขายโครงการบ้านจัดสรร มีเพื่อนพนักงานในสำนักงานแปดคน รวมทั้งผู้จัดการและนักการภารโรงด้วย เป็นสำนักงานที่เปิดขึ้นเพื่อขายบ้านในโครงการนี้โดยเฉพาะ ขายบ้านในโครงการหมดเมื่อใดพวกเราต้องย้ายไปอยู่สำนักงานขายโครงการแห่งใหม่อีก ผมทำงานนี้มาเกือบสองปีแล้ว ทำท่าว่าจะไปได้สวยพอสมควร แต่ผมมีปัญหาที่แก้ไม่ตกอยู่อย่างหนึ่ง และมันกำลังจะถึงขั้นวิกฤติ…	I now work in a private company as a salesman of housing estate units. We are eight of us, including the manager and the janitor. The office was opened to sell only the houses of that estate. When we’ve sold all the houses, we’ll be transferred to sell a new project. I’ve worked here almost two years. It looks as though I’m doing fairly well, but I have a problem I can’t solve and it has reached crisis point.	The writing is simple and straightforward, thus calls for very few remarks, editorial or otherwise.
นั่นคือผมมีโรคประจำตัวชนิดหนึ่ง มันสร้างความอึดอัดใจและความทุกข์กังวลให้ผมมาก มันเป็นโรคที่เป็นมาตั้งแต่เด็กแล้ว เพียงแต่ตอนนั้นผมยังเป็นเด็กไม่รู้ประสีประสาอะไรนักจึงยังไม่มีปัญหามากเหมือนตอนนี้ ทั้งยังไม่รู้สึกอับอายกับโรคประจำตัวของตัวเอง และไม่เคยคิดมาก่อนว่ามันจะสร้างปัญหาให้ผมมากมายขนาดนี้	It is that I have a chronic disease. It embarrasses me and makes me very uneasy and worried. It’s a disease I’ve had since I was a child, except that when I was a child I didn’t know much so it wasn’t as big a problem as it is now. Besides, I didn’t feel ashamed of that chronic disease and I never thought it would create problems for me to that extent.
โรคประจำตัวที่ว่านั้นก็คือ ผมเป็นโรคใส่กางเกงในไม่ได้ ใส่กางเกงในแล้วจะเกิดอาการคันที่อวัยวะเพศขึ้นมาทันที คันยุบยิบไปหมด ต้องคอยแคะคอยเกาเจ้านกน้อยตลอดเวลา และด้วยเหตุนี้ตอนที่เรียนอยู่ชั้นประถมศึกษา ผมจึงไม่นุ่งกางเกงใน ไม่ว่าจะอยู่ที่บ้าน ไปเที่ยว หรือจะไปโรงเรียนก็ตาม เวลาไม่นุ่งกางเกงในอาการคันจะไม่มี ทุกอย่างสบายดีปลอดโปร่ง แต่ถึงจะไม่ใส่กางเกงในก็ไม่ได้ทำให้ผมเดือดร้อนอะไรในตอนนั้น กลับคิดว่าดีเสียอีกที่ไม่ต้องเสียเงินซื้อกางเกงใน และไม่ต้องเสียเวลาซักด้วย	That chronic disease is that I can’t wear briefs. Whenever I wear briefs, my genitals begin to itch at once. I’m itching all over. I must scratch my little bird all the time and for that reason when I was in primary school I didn’t wear briefs, whether at home, outdoors or at school. When I didn’t wear briefs, there was no itching, everything was fine and dandy, but my not wearing briefs wasn’t a problem for me then. I thought it was good actually that I didn’t have to waste money buying any or waste time washing them.
ปัญหาเริ่มเกิดขึ้นตอนที่ผมกำลังเรียนอยู่ชั้นมัธยมศึกษา ผมเริ่มเป็นหนุ่ม ความรู้สึกทางเพศค่อยปรากฏชัดเจนออกมา พอเห็นผู้หญิงสวยๆ เจ้านกน้อยของผมจะตื่นขึ้นมาทันที ผมเริ่มอับอายต่อสิ่งที่เกิดขึ้น เวลาที่เจ้านกน้อยตื่นขึ้นมา ผมต้องกดมันไว้ด้วยมือข้างใดข้างหนึ่ง หรือใช้วิธีการใดวิธีการหนึ่งสยบมัน โดยเฉพาะวิธีการเอาขาหนีบไว้ให้แน่นจนมันไม่สามารถแผลงฤทธิ์ได้	The problem began when I was in secondary school. I was a teenager by then. Sexual feelings were beginning to appear clearly. As soon as I saw a pretty girl, my little bird perked up at once. I began to feel embarrassed by what was happening. When my little bird perked up, I had to press it down with one hand or use one method or another to rein it in, especially the method of pressing my thighs together strongly so that it couldn’t rear up.
ตอนที่ตกอยู่ในสภาพแบบนั้นผมทรมานมาก ระยะการตื่นตัวของเจ้านกน้อยแต่ละครั้งก็กินเวลานานมาก กว่าจะปลอบประโลมหรือบังคับให้มันสงบเสงี่ยมเจียมตัวลงได้ก็ต้องใช้วิธีการสารพัด เป็นต้นว่าเอาหน้าแข้งไปฟาดกับขาโต๊ะ เขกเข่าแรงๆ หรือไม่ก็หักคอพับให้มันเจ็บ บางครั้งก็ต้องถอนขนทวนกลับแรงๆ เพื่อให้เกิดความเจ็บปวด มันจะได้สิ้นฤทธิ์เร็วขึ้น	When I fell into that state, I suffered very much. My little bird would perk up each time over long periods. Before I persuaded or forced it to modesty I had to resort to all sorts of tricks, such as kick the table leg with my shins, knock my knees hard or else force-fold it to hurt it. Sometimes I had to pull the hairs strongly for pain to arise, which would speed up its return to the fold.
แต่ไม่ว่าผมจะจัดการกับมันด้วยวิธีใดก็ตาม มันจะได้ผลเพียงชั่วครั้งชั่วคราวเท่านั้น จนในที่สุดผมก็ต้องซื้อกางเกงในมาใส่ ยอมทนคันยุบยิบๆ ดีกว่าอับอายเพื่อนในห้องโดยเฉพาะเพื่อนผู้หญิง มันคันเหมือนมีมดหรือตัวหมัดเป็นร้อยเข้าไปเกาะกัดและวิ่งเล่นวุ่นวายอยู่ตามตัวเจ้านกน้อยของผม เวลาอยู่ต่อหน้าคนอื่นผมจะพยายามอดกลั้นไม่เกาไม่ขยี้มัน แต่พอลับตาคนเมื่อใดผมต้องเกาต้องบี้ตามตัวเจ้านกน้อยยิกๆ เกือบตลอดเวลา ยิ่งตอนเรียนอยู่ในวิทยาลัยยิ่งอาการหนัก กว่าจะเลิกเรียนแต่ละวันผมเกาจนเจ้านกน้อยบวมเป่งเหมือนถูกแตนต่อย พอกลับถึงบ้านผมจะรีบถอดกางเกงในออกทันที ค่อยสบายอกสบายใจ	But no matter how I dealt with it, it was only effective temporarily and only briefly, so that in the end I had to buy and wear briefs and bear with the itch- ing rather than be ashamed in front of my friends in the classroom, especially the girls. It itched as if there were hundreds of ants or fleas biting and crawling all over my little bird. When I was in front of others, I tried to bear with it without scratching or shaking it, but as soon as there was no one around I had to scratch and squeeze it almost all the time. It became even worse when I studied at university. Before the end of lectures each day I scratched it so much that my little bird was swollen as if bitten by a wasp. As soon as I was home I took off my briefs and felt better.
พอตอนใกล้จบวิทยาลัย เจ้านกน้อยของผมเป็นแผลเต็มไปหมด ผมเคยไปหาหมอ หมอบอกว่าผมเป็นโรคแพ้กางเกงใน ให้ทาแป้งที่เจ้านกน้อยเยอะๆ แต่ก็ยังไม่ได้ผล ยังคันเหมือนเดิม หมอเลยแนะนำให้เลิกใส่กางเกงในมาตั้งแต่บัดนั้น จวบจนบัดนี้ผมก็ยังไม่ใส่กางเกงใน	By the time my university studies were almost over, my little bird was black and blue. I had seen a doctor. The doctor told me I was allergic to briefs, I should powder my little bird liberally. But that didn’t help. It itched as before. The doctor thus told me to give up wearing briefs. So from then on up until now, I have no longer been wearing briefs.	= เป็นแผลเต็มไปหมด: literally, ‘was full of wounds’.
หลายวันมานี้เพื่อนพนักงานหญิงสาวในสำนักงานสามสี่คนกำลังทำให้ผมปวดหัวไม่เว้นแต่ละวัน ผมแทบไม่กล้าลุกออกจากโต๊ะทำงานเอาเลย เพราะเจ้านกน้อยของผมมันตื่นบ่อย และทำท่าจะแข็งไม่ยอมหลับนอนง่ายๆ ด้วย ก็จะไม่ให้มันตื่นตึงตังบ่อยได้อย่างไร ในเมื่อแม่เพื่อนพนักงานสาวๆ สวยๆ สามสี่คนนั้นชวนกันนุ่งสั้นรัดรูป แถมผ่าหลังขึ้นมาเกือบถึงง่ามก้นมาเกือบสองอาทิตย์แล้ว และมักนั่งแลบอย่างไม่ระมัดระวังเสียด้วย ถึงจะเป็นเพียงท่าทางที่กระฉับกระเฉงของพวกเธอ แต่มันปลุกเจ้านกน้อยของผมให้กระปรี้กระเปร่าขึ้นมาด้วยนี่ซีที่ทำให้ผมหนักใจ	For days now, the three or four young women at the office have been giving me headaches every single day. I hardly dare get up from my desk because my little bird wakes up often and stubbornly refuses to go back to sleep easily. How can it not perk up given that those pretty young women wear short tight clothes, and on top of that, for nearly two weeks now their backs have been bare almost down to their buttocks, and they tend to be on show when they sit down carelessly? Even though it’s only a display of energy on their part, it wakes up my little bird and makes it spry. And this is what gets me worried.
อันที่จริงผมมิได้ตั้งใจจะมองแบบเอาเป็นเอาตายเหมือนไอ้พวกบ้ากามวิปริต มันเป็นเพียงแวบเห็นผ่านๆ ไปเท่านั้น เจ้านกน้อยของผมมันไม่น่าจะตื่นทะลึ่งตึงตังบ่อย และผมก็มิได้ต้องการให้มันตื่นด้วย	Actually, I don’t intend to ogle in earnest as perverts do. These are mere flitting glimpses. My little bird shouldn’t perk up saucily this often and I don’t want it to either.
ผมไม่รู้จะหาวิธีแก้ไขได้อย่างไร ครั้นจะซื้อกางเกงในมาใส่ผมคงทรมานอีก แค่คิดก็ขนพองสยองเกล้าแล้ว เพราะอาการคันมันทิ่มให้ผมสะดุ้งบ่อย และพลอยทำให้บุคลิกเสียด้วย การที่นั่งอยู่ดีๆ แล้วมีอาการสะดุ้งขึ้นสุดตัวบ่อย คงเป็นอาการที่ไม่ค่อยจะปกติในสายตาของเพื่อนร่วมงานเป็นแน่ ดีไม่ดีเพื่อนร่วมงานนำไปลือว่าผมเป็นโรคชักกระตุกแล้วจะยุ่งกันไปใหญ่ ผมเองก็ไม่รู้จะแก้ตัวอย่างไร และคงไม่มีผู้จัดการหรือเจ้าของบริษัทคนไหนจะเลี้ยงคนที่เป็นโรคชักกระตุกเหมือนคนเสียเส้นไว้ในสำนักงานให้เปลืองเงิน	I don’t know how I can solve this problem. If I buy and wear briefs, I’ll be under torture again. Just the thought of it is enough to make my hair stand on end because the itching always startles me and ruins my character. Sitting quietly and then being startled to the utmost isn’t the kind of behaviour my co-workers would consider normal. If they spread the word that I have a compulsive twitch, there’s no saying where this would end. I don’t know how I could justify myself and no manager or company owner would waste money employing a compulsive jerker, thus perturbing everyone in the company.
ผมเคยแก้ไขด้วยวิธีการไม่พยายามมองผู้หญิงสวยๆ แต่ก็ไม่เคยได้ผลเพราะผมไม่สามารถบังคับจิตใจและสายตาไม่ให้มองได้สักครั้ง และหากผมจะทำอย่างนั้นกับตัวเองก็ออกจะเกินไปด้วยซ้ำ เพราะการมองหญิงสาวสวยๆ มิใช่เป็นเรื่องผิดปกติแต่อย่างใด ยิ่งผู้หญิงยุคนี้สามารถสวยได้ตามใจที่อยากจะสวยด้วยแล้ว ยิ่งทำให้อดมองไม่ได้	I used to solve the problem by trying not to look at pretty women but this wasn’t successful, because I was un- able to force myself or my eyes not to cast a side glance even once, and if I managed to do this to myself it would be too much actually because looking at pretty women is nothing abnormal, all the more so as women these days make themselves as attractive as they wish, so you can’t help looking.
ผมไม่รู้จะทำอย่างไรดีมันจึงจะเชื่องเหมือนสัตว์เลี้ยงในบ้านและรู้จักกาลเทศะ ผมเคยสำเร็จความใคร่ด้วยตัวเองก่อนออกจากบ้านไปทำงานทุกเช้า เช้าละสองครั้ง บนที่นอนครั้งหนึ่ง กับในห้องน้ำเวลาอาบน้ำอีกครั้งหนึ่ง หวังจะให้เจ้านกน้อยมันเหนื่อยและหลับ- ไหลไปตลอดวันจนเลิกงาน แต่พอเพื่อนพนักงานหญิงเยี่ยมหน้าเข้ามาในสำนักงานมันก็พลิกตัวตะแคงดูเสียแล้ว ยิ่งเวลาพวกเธอมายืนคุยใกล้ๆ ได้กลิ่นแป้ง กลิ่นน้ำหอม ระรวยระรินด้วยแล้ว มันยิ่งตื่นเร็ว มันทำให้ผมต้องนั่งฝังตัวเองอยู่บนเก้าอี้เหมือนหุ่นดินเหนียว	I don’t know what to do to it to tame it like a domestic animal at home and have it know its place. I used to masturbate before leaving the house to go to work twice every morning, once in bed and once in the bathroom when I showered, hoping to tire it out and have it sleep until the end of the workday, but as soon as my female colleagues came into the office, it turned to one side to have a look first. Even more so when they came and stood chatting close-by, smelling of powder, smelling of per- fume, even faintly: it woke up even faster, nailing me to my chair like a clay puppet.
เวลาพาลูกค้าไปดูบ้านในโครง- การก็ไม่ต่างกันนัก เพียงแต่ในตอนนั้นดีหน่อยที่มีแฟ้มคอยปกปิดมันไว้ได้ ทุกครั้งที่พาลูกค้าไปดูบ้านในโครงการ ผมจะนำแฟ้มข้อมูลติดตัวไปด้วยเสมอ อันที่จริงข้อมูลเกี่ยวกับบ้านในโครงการ ผมจำได้หมดแล้ว แต่ที่ยังต้องนำแฟ้มข้อมูลติดตัวไปด้วยก็เพื่อป้องกันอุบัติเหตุอันอาจจะเกิดจากเจ้านกน้อยของผมนั่นเอง	When I take a customer to have a look at a house in the estate, it’s no different, except that then luckily I can hide it behind a file. Every time I take a customer to look at a house, I always take a data file along. Actually, I know the data regarding all the houses in the project by heart, but if I have to take the data file along it’s to prevent any incident my little bird might cause.
อยากจะบอกเพื่อนผู้ชายในสำนักงานให้รู้ว่าผมเป็นโรคประหลาดนี้เผื่อเขาจะมีวิธีแก้ไขบ้าง แต่ผมไม่กล้า มันเสี่ยงเกินไป บางทีเขาอาจจะคิดว่าเป็นเรื่องไม่สลักสำคัญอะไร หรือเป็นเรื่องตลกเหลือเชื่ออะไรทำนองนั้น และไม่พยายามจะเข้าใจ แล้วเที่ยวประกาศให้ทุกคนในสำนักงานรู้อย่างคึกคะนองปากคนนั้นน่ากลัวนัก สามารถสร้างความดีงามและความเลวร้ายได้พอกัน	I’d like to let my male colleagues in the office know of my strange disease to consult them about how to treat it but I don’t dare; it’s too risky. Maybe they’ll think it isn’t something important at all or it’s something incredibly comical or something like that and won’t try to understand and then will go about telling everyone in the office about it boisterously. People’s mouths are frightening. They are able to create good and evil equally.
และหากเป็นไปอย่างที่คิด ผมกล้ารับรองว่าสายตาทุกคู่ไม่ว่าจะเป็นผู้ชายหรือผู้หญิงจะต้องจ้องมองมาที่เป้ากางเกงของผมเป็นจุดเดียวแน่นอน หน้าของผมคงแทบไม่มีใครมอง เพราะมัวจ้องมองรังเจ้านกน้อยของผมแทน ตัวผมคงเล็กเหลือนิดเดียวหากจะเทียบกับเจ้านกน้อยของผม และที่ร้ายไปกว่านั้น เพื่อนชายคงจะได้หยอกล้อผมเล่นตลอดวัน อย่างน้อยเวลายืนใกล้กันเขาจะแกล้งเอามือมาจับเจ้านกน้อยของผมเล่น บางทีมันอาจจะกลายเป็นของเล่นชนิดใหม่ของเพื่อนในสำนักงานไปก็ได้ คนยุคนี้สามารถเล่นกับอะไรก็ได้ทั้งนั้น แม้แต่กับความทุกข์ของคนอื่นก็ยังเอามาเล่นกันได้หน้าตาเฉย อุตสาหกรรมและเทคโนโลยียุคใหม่มันขอดเอาน้ำใจผู้คนให้แห้งหายไปทีละมากๆ จนน่าใจหาย น้ำใจถูกเคี่ยวไปสร้างวัตถุขึ้นมาใช้กันไม่เว้นแต่ละวัน	And if it is as I think, I’d swear to it that all eyes, whether male or female, will stare at my crotch as one. Nobody will look me in the face because they’ll be staring at my little bird’s nest instead. Very little of me will be left compared to my little bird, and worse than that, my male colleagues will tease me all day long. At the very least when standing close-by they’ll pretend to grab my little bird with a playful hand. Maybe it’ll become a new kind of toy for my colleagues in the office. People these days are able to play with anything; they even play with the suffering of others without batting an eyelid. Manufacturing and technology in these modern times scrape goodwill off human hearts to an extent that takes the breath away. Goodwill is harvested to produce goods for daily use.	= = = = = = = = = = = = = หน้าตาเฉย: alternative translation: ‘with a straight face’.
อย่างไรก็ตาม ผมจะต้องรีบหาทางแก้ไขปัญหานี้ให้ได้ ไม่อยากให้มันเกิดอุบัติเหตุขึ้นกับงานของผมที่กำลังจะเดินไปด้วยดี งานยุคนี้ยิ่งหาลำบากอยู่ด้วย เมื่อไขว่คว้ามาได้แล้วก็ไม่อยากจะปล่อยให้หลุดมือไปด้วยเรื่องที่ไม่เป็นเรื่อง เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อเช้านี้บอกให้รู้ว่าผมจะประมาทการกระทำของเจ้านกน้อยไม่ได้อีกแล้ว หากขืนให้มันเป็นไปแบบนี้เรื่อยๆ คงไม่ดีแน่…	In any case, I must hurry to find a way to solve this problem. I don’t want an accident to happen in my work, which is going well. Work these days is most difficult to find. When you finally land a job, you don’t want to let it slip out of your hands due to some non- sense. What happened that morning told me I could no longer underestimate the behaviour of my little bird. If I let this happen often, things would definitely end badly.
	=
สามโมงเช้าผู้จัดการเรียกผมเข้าไปสั่งงาน ผู้จัดการของผมเป็นผู้หญิง ถึงจะมีอายุเฉียดสี่สิบและมีสามีแล้วแต่เธอยังดูสวยพริ้งเพราไปเสียทุกส่วน ผมจำได้ว่าพอเข้าไปยืนหน้าโต๊ะทำงานของเธอและยังไม่ทันได้นั่ง เพียงเธอเผยอปากแดงแจ๋ยิ้มให้ผมเท่านั้น เจ้านกน้อยของผมก็ขยับตัวกระพือปีกพึ่บๆ ขึ้นทันที ผมต้องรีบเอามือตะปบมันไว้แทบไม่ทันพร้อมกับหันหลังให้ผู้จัดการและคู้ตัวลง รู้สึกห้องแอร์ที่เย็นอยู่แล้วกลับเย็นยะเยือกลงอีกหลายเท่า	At nine o’clock, the manager asked me to come over to receive work instruc- tions. My manager is a woman. Even though she’s approaching forty and is married, she still looks gorgeous all over. I remember that as soon as I went in and stood in front of her desk and even before I sat down, her merely moving her full red lips to smile at me had my little bird twitch and flap its wings at once. I hastily grabbed it in the nick of time and turned my back on the manager to force it down. I felt the already cool air-conditioned room turn several dozen degrees colder.
“เป็นอะไรไป วิชิต” ผู้จัดการตก- ใจกับอาการของผม ซึ่งมันก็น่าตกใจอยู่หรอกที่อยู่ดีๆ ผมก็เกิดอาการผิดปกติปุบปับขึ้นมาอย่างนั้น ผมหน้าซีดเผือดด้วยความตกใจยิ่งกว่า	‘What’s the matter, Wichit?’ The manager was shocked by my beha- viour, which was indeed shocking. I blanched out of shock.	ผมก็เกิดอาการผิดปกติปุบปับขึ้นมาอย่างนั้น: needlessly repetitious, so left untranslated.
อ้อ … ลืมบอกไปว่า เจ้านกน้อยของผมเวลามันกระพือปีกเต็มที่นั้น มันจะโตคับเป้ากางเกงทีเดียว นึกดูเถิดว่ามันจะน่าเกลียดน่ากลัวขนาดไหน	Oh, I forgot to say that when my little bird flaps its wings fully its bulge inflates my flies. Think of how disgusting, how frightening this is.
“ปวดท้องครับ” ผมรีบแก้ตัว	‘Stomach ache, ma’am,’ I hastily made excuses.
“คงปวดมากสิ … งั้นรีบไปหาหมอไวๆ เรื่องงานค่อยว่ากันพรุ่งนี้ก็ได้”	‘You must ache a lot. Well then, go and see a doctor right away. Work can wait. We’ll talk about it tomorrow.’
“ขอบคุณครับ”	‘Thank you, ma’am.’
พอออกจากห้องผู้จัดการแล้วผมก็รีบออกจากสำนักงานกลับบ้านทันทีมานอนมือก่ายหน้าผากด้วยความกังวลใจ เหตุการณ์เมื่อเช้านี้นับว่ายังโชคดีที่ผู้จัดการไม่ทันสังเกตเห็นความไม่สุภาพของเจ้านกน้อยของผม และผมก็สามารถแก้ตัวได้ทันทีและเหมาะสมกับสถานการณ์ ผมไม่เคยตกใจเท่าครั้งนี้มาก่อนเลย และอดคิดไม่ได้ว่าถ้าผู้จัดการเห็นหรือรู้ความจริงเข้าเธอจะยังให้ผมทำงานร่วมกับเธอต่อไปอีกหรือเปล่า มันอาจจะเป็นเรื่องที่ร้ายแรงหรือเป็นเรื่องที่ไม่เป็นเรื่องก็ได้พอกัน แต่สักวันหนึ่งบังเอิญเจ้านกน้อยของผมมันลุกขึ้นมาตีปีกพึ่บๆ ต่อหน้าลูกค้าโดยที่ผมไม่สามารถช่วยอะไรได้เลยล่ะ … ไอ้เรื่องที่คิดว่าไม่เป็นเรื่องมันอาจจะกลายเป็นเรื่องใหญ่โตขึ้นมา และอาจจะเข้าข่าย กระทำอนาจารต่อหน้าต่อตาลูกค้าของบริษัทก็ได้ หากเป็นเช่นนั้นคงไม่มีบริษัทใดเลี้ยงพนักงานที่ไม่ใส่กางเกงในอย่างผมไว้แน่นอน	As soon as I left the manager’s room I hurried out of the office and went straight back home, lay down with my hand on my forehead and worry in my heart. With what happened that morn- ing, it was lucky for me that the man- ager didn’t notice the improper behavi- our of my little bird and I was able to come up instantly with an excuse that fitted the situation. I’d never been so shocked before and I couldn’t help wondering whether, if the manager had seen or knew the truth, she’d still let me work with her or not. It might have turned into something nasty or some- thing nonsensical just as bad. But what if one day my little bird happened to flap its wings in front of a customer without my being able to do anything about it? What I thought was nonsense would become something enormous and would be considered unbecoming behaviour before a customer of the company. In such a case no company would keep an employee like me that didn’t wear briefs for sure.
ผมเริ่มมองเห็นมหันตภัยอันใหญ่หลวงจากเจ้านกน้อยของผมแล้ว มันคงไม่ใช่เรื่องที่ไม่สลักสำคัญอะไรอีกต่อไปแล้ว แต่มันคือปัญ- หาอันใหญ่โตที่จะละเลยไม่ได้ ดังนั้นทางที่ดีที่สุดและปลอดภัยที่สุด คือผมจะต้องหาทางป้องกันไว้ก่อน	I began to see mega-danger coming from my little bird. It was no longer something without importance but a major problem that couldn’t be ignored. Therefore the best and safest thing was for me to find a way to protect myself beforehand.
แต่จะแก้ไขอย่างไร … นี่คือปัญหาที่ผมกำลังนอนคิดอยู่ในขณะนี้	But how to go about it? This is the problem I’m trying to figure out right now.
	=
คำถามต่างๆ มากมายพรั่งพรูออกมาจากสมอง … ทำไมเจ้านกน้อยของผมจึงชอบตื่นมาตีปีกอย่างไร้มารยาท ทำไมผมจึงใส่กางเกงในไม่ได้ ใส่แล้วมันคันยุบยิบไปหมด อาการคันคือต้นเหตุแห่งปัญหากระนั้นหรือ และที่สำคัญที่สุดทำไมผมจึงไม่สามารถบังคับเจ้านกน้อยของผมได้ ทั้งที่มันคือส่วนหนึ่งของร่างกายเช่นเดียวกับอวัยวะส่วนอื่นๆ ความลี้ลับอันนี้มันอยู่ที่ไหนกันหนอ	Lots of questions poured forth into my brain. Why did my little bird wake up and flap its wings so impolitely so often? Why couldn’t I wear briefs without itching like hell? Was the itching the source of the problem? And most important, why was I unable to control my little bird, even though it was part of my body the same as other organs? Where did this mystery reside?
เหตุการณ์ทั้งหมดมันคงไม่ได้อยู่ที่กางเกงใน เพราะกางเกงในเพิ่งมีใช้มาไม่กี่สิบปี คนรุ่นปู่รุ่นพ่อไม่เคยนุ่งกางเกงในกัน พ่อผมก็ไม่นิยมนุ่งกางเกงในแต่สามารถไปไหนได้ทุกหนทุกแห่ง ทุกสถานการณ์ โดยไม่เห็นจะมีปัญหาเหมือนผม	Briefs are only part of the picture because briefs have only been worn for a few decades. Men of my grand- father’s generation didn’t wear briefs. My father didn’t like wearing briefs either but was able to go everywhere, so it seems, without any problem like mine.
หรือจะเป็นเพราะอาการคัน … บางทีมันอาจจะฝังเชื้อดื้อเอาไว้ตั้งแต่ที่เรียนอยู่ชั้นมัยธยมก็ได้ คิดอีกทีอาการคันไม่น่าจะเกี่ยวกันตรงไหน อาการคันเป็นเพียงอาการแพ้อย่างหนึ่งเท่านั้น เมื่อไม่นุ่งกางเกงในอาการคันก็ไม่มี ทุกอย่างปกติ … ถึงกระนั้นผมก็ยังไม่มั่นใจนัก บางทีมันยังมีเหตุผลสัมพันธ์อื่นที่ผมนึกไม่ออกก็ได้	Or is it because of the itching? Maybe it’s some stubborn germ imbed- ded from the time I was in secondary school. On second thoughts, the itching has nothing to do with it; it’s just a form of allergy. When I don’t wear briefs, there’s no itching, everything is normal … but then, I’m not too sure. Maybe there are related causes I can’t think of.
จะว่าจิตใจผมเป็นอกุศลก็ไม่ถูกต้อง เพราะเวลาที่เกิดอาการอย่างนั้น ผมมิได้คิดไปในทางที่ไม่ดีเลยแม้แต่ครั้งเดียว เว้นแต่ตอนที่ผมตั้งใจจะให้มันเป็นเช่นนั้นในที่ที่เหมาะสมและไม่เป็นที่เสื่อมเสียแต่อย่างใด ซึ่งมันเป็นเพียงความต้องการอันเป็นปกติธรรมชาติที่เด็กหนุ่มหรือผู้ชายโดยทั่วไปมีกัน	To say that I have impure thoughts would be incorrect because when that condition happens I don’t think in a bad way, not even once, except when I intend it to be like that in the right place and with no risk to my reputation, since it’s merely a natural need of any youngster or man.
ผมคิดว่าคนอื่นก็คงเหมือนผม แต่ที่เขาไม่มีปัญหาเพราะเขาใส่กางเกงใน และกางเกงในคงแก้ปัญหาให้เขาได้ เท่าที่ผมถามเพื่อนๆ ดู ร้อยทั้งร้อยใส่กางเกงในกันทั้งนั้น ซึ่งอาจจะสรุปได้ว่าทุกคนต้องใส่กางเกงในยกเว้นผมมันจึงเกิดปัญหาขึ้นมา ทำให้ผมนึกถึงคนสมัยปู่สมัยพ่อของผมที่ไม่มีใครใส่กางเกงในกันเลย จะมีบ้างก็ใส่กางเกงขาสั้นบางๆ ไว้ข้างในเท่านั้น ซึ่งว่าไปแล้วมันก็ไม่สามารถจะป้องกันอะไรได้เลยหากเจ้านกน้อยของพวกเขาตื่นตึงตังขึ้นมา	I think others are like me but they don’t have any problem because they wear briefs and briefs solve that problem for them. From what friends I’ve questioned tell me, a hundred per cent of them wear briefs, from which we can conclude that everyone wears briefs except me, so there’s a problem. It makes me think of the previous generations when no one wore briefs. A few wore thin shorts inside only, which, say what you will, weren’t able to protect anything when their little birds woke up.
ผมกำลังคิดว่าคงมีอะไรบาง อย่างที่ทำให้คนต้องใส่กางเกงในแบบรัดเนื้อตัว … แต่ผมยังนึกไม่ออก	I’m thinking that there must have been some reason that made people wear tight-fitting briefs, but I still can’t figure it out.
หากมันตื่นตึงตังขึ้นในขณะที่จิตใจผมเป็นอกุศลก็ว่าไปอย่าง แต่นี่มันมิได้เป็นเช่นนั้น มันเกิดขึ้นทั้งที่ผมพยายามบังคังมิให้มันเกิด และมันเกิดขึ้นในขณะที่ผมกำลังกลัวว่ามันจะเกิด เหมือนเจ้านกน้อยของผมมันมีอิสระอยู่เหนืออำนาจบังคับของผม ราวกับมันมีชีวิตและจิตใจของมันเอง ไม่เกี่ยวข้องสัมพันธ์กับร่างกายและจิตใจของผมเลย	If it woke up when I have impure thoughts, that’d be something else, but it isn’t the case. It happens even though I’m trying for it not to happen and it happens while I’m afraid it will happen, as if my little bird couldn’t care less about my authority, as if it had a life and a mind of its own, with no relation to my body and my mind at all.
มันน่ากลัว…	How frightening this is!
ผมพยายามเอาธรรมะเข้าข่มบังคับและพยายามทำใจให้ว่าง แม้สภาพแวดล้อมในสังคมยุคเทคโนโลยีเหนือคนจะไม่เอื้ออำนวยเท่าใดก็ตาม เวลาอยู่ในสำนักงานก็พยายามสาละวนอยู่กับงานตลอดทั้งวัน เพื่อมิให้สายตาและจิตใจวอกแวกไปกับสภาพแวดล้อมแห่งโลกยุคโลกานุวัตร ถึงกระนั้งมันก็ยังเกิดปัญหา เพียงกลิ่นน้ำหอมแวบเข้าจมูกมันก็ทำให้เจ้านกน้อยของผมดิ้นขลุกขลักรบกวนให้รำคาญใจขึ้นมาทันที	I’ve tried to use dharma to keep in control; I’ve tried to empty my mind, even though the social environment in this era of technology dominating man isn’t very conducive to it. When I’m in the office I try to focus only on work all day long for my eyes and mind not to err, distracted by the environment in the globalisation era. For all that the problem still arises. A mere whiff of perfume entering my nose makes my little bird stir annoyingly at once.
หลายครั้งที่ผมนึกถึงสิ่งเน่าเปื่อยและขยะแขยง นึกถึงว่าผู้หญิงทุกคนนั้นเน่าเปื่อยพุพองไปทั้งตัว โดยเฉพาะตรงเนินน้อยนั้น ผมนึกเห็นว่ามันเน่าเหม็นและเฉอะแฉะไปด้วยน้ำเลือดน้ำหนองเหมือนซากศพไม่น่าพิศวาส แต่พอแว่วยินเสียงใสๆ และนุ่มนวลแทรกมาในอากาศ เจ้านกน้อยของผมก็ตื่นมาตีปีกพึ่บๆ ด้วยอาการกระชุ่มกระชวย เหมือนคนที่ตื่นขึ้นหลังจากได้นอนพักผ่อนมาเต็มอิ่ม มันนึกจะตื่นตอนไหนมันก็ตื่นมาตีปีกพั่บๆ โก่งคอหงึกๆ จนผมตะปบไว้แทบไม่ทันเกือบทุกครั้งที่อยู่ต่อหน้าสาธารณชน โดยเฉพาะต่อหน้าลูกค้าที่มาติดต่อขอซื้อบ้าน ผมต้องเอาแฟ้มปิดไว้!	Many times I’ve thought of rotten and repellent things, thought that all women are rotten and repellent all over, especially on those little hills of theirs. I can picture them in my mind as stinking and sticky with blood and pus like unattractive corpses, but as soon as I hear soft clear voices through the air, my little bird wakes up and flaps its wings spryly like someone waking up after a full night of refreshing sleep. Whenever it feels like it, it wakes up and flaps its wings and swells and I can hardly slap it down in time every time I’m in public, especially in front of customers interested in purchasing a house: I have to hide it behind a file!
นับวันมันจะดื้อด้านมากขึ้นจนน่าวิตก ในขณะที่พลังจิตของผมเริ่มอ่อนแอลงทุกขณะท่ามกลาง กระแสสังคมแห่งยุคบริโภค ทุกคนกำลังหลงเข้าสู่ยุคแบบใหม่ที่มีค่านิยมทันยุคทันสมัยและทันข้อมูล มันเป็นความงมงายสำเร็จรูปที่มนุษย์กำลังตกเป็นทาสของเครื่องมืออันเป็นผลิตผลทางอุตสาห- กรรมและเทคโนโลยีล้ำยุค แม้ผมจะพยายามบังคับมันเพียงใดก็ดูเหมือนจะไร้ผล มันยิ่งจะแผลงฤทธิ์เพิ่มขึ้น…	It grows increasingly stubborn, to a worrisome extent, while my willpower is beginning to weaken in the fast flood of the consumer society. Everyone is straying into a new era that favours the new, the latest fashion and the latest info. It’s an instant foolishness in which man is becoming the slave of tools that are the products of ultra-modern manu- facturing and technology. No matter how much I try to control it, I’m doomed to fail; things will become even more noxious.	= = = = = = = = = แผลงฤทธิ์ = to act up, show one’s power/stuff/form.
	=
บ่ายวันนั้นอากาศร้อนอบอ้าว หลังจากรับประทานอาหารกลางวันแล้วผมก็กลับเข้าสำนักงาน เพราะจะมัวเดินโอ้เอ้เหมือนคนอื่นไม่ได้ ถ้าเป็นเวลากลางคืนค่อยยังชั่วหน่อย ไม่ต้องกังวลกับเจ้านกน้อยนัก	That afternoon the air was oppressive with heat. After lunch I went back to the office because I couldn’t dawdle like the others. If it were at night, it wouldn’t be so bad: I wouldn’t have to worry about the little bird.
ท้องฟ้าเขียวครึ้มด้วยเมฆฝนที่ทอดตัวลงต่ำเกือบชนยอดตึกสูงที่มองเห็นจากในสำนักงาน วันนี้ฝนตั้งเค้ามาแต่ก่อนเที่ยงแล้ว ช่วงนี้กำลังอยู่ในหน้าฝน ฝนจึงตกเกือบทุกวัน โดยมากจะตกในช่วงบ่ายสามโมงล่วงแล้ว แต่วันนี้เมฆฝนลอยต่ำผิดปกติ ฝนคงจะตกเร็วกว่าทุกวัน	The sky was dark with rainclouds so low they almost collided with the tall buildings that could be seen from the office. Today rain had been threaten- ing since before lunch. This was the rainy season, so it rained almost every day. Usually it began to rain around three o’clock but today the clouds were lower than usual, it might rain earlier than it did every day.
ผมเข้ามานั่งในสำนักงานได้ไม่ถึงสิบนาทีฝนก็ตกเทลงมาเป็นม่านขาวไปทั่ว คนเดินถนนที่เตรียมร่มติดตัวมาด้วยก็กางร่มกันเป็นทิวแถว ไอเย็นเข้ามาในสำนักงาน บนถนนเต็มไปด้วยดอกร่มหลากสีสดสวยท่ามกลางม่านฝนสีขาวหม่น	I had been sitting in the office barely ten minutes when the rain dropped down in a white curtain all around. People in the streets that had taken umbrellas along opened them in droves. Cold air entered the office. The streets flowered into multi-coloured umbrellas amidst the dirty white curtain of rain.
ในสำนักงานมีพนักงานหญิงอยู่ประจำโต๊ะกันครบทุกคนแล้ว แต่พนักงานผู้ชายอีกสองคนยังไม่เข้ามา พวกเขาคงติดฝนอยู่ในร้านอาหารใกล้ๆ นี้ พอฝนซาเม็ดพวกเขาคงค่อยหลบเข้าชายคาตึกลัดเลาะมาได้ พอผมเริ่มเปิดแฟ้มจะสะสางงานที่คั่งค้างอยู่ ไฟในสำนักงานก็ดับลงทันที เวลาฝนตกก็มักเป็นเช่นนี้เสมอ ฝนตกทีไรไฟจะดับพักหนึ่งก่อนแล้วค่อยติด วันนี้ก็เช่นกัน ไฟดับไปครู่หนึ่งแล้วก็ติด แต่มีไฟดวงหนึ่งไม่ยอมติด ภายในสำนักงานแสงสว่างไม่เพียงพอ พนักงานผู้หญิงต่างร้องเรียกหาภารโรงกันเจี๊ยวจ๊าวเกินความจำเป็น มีบางคนบอกว่าภารโรงเพิ่งออกไปกินข้าวยังไม่กลับมา	In the office all the women sat at their desks but the other two male em- ployees had yet to come. They must have been caught by the rain in neigh- bouring food shops. When the rain relented they’d trail back progressing along the awnings of buildings. I had hardly opened a file to resume the pending work when there was a power cut in the office. It’s always like this when it rains. Whenever it starts raining, the electricity goes out and then comes back. It was the same today. The power went out and came back but one bulb refused to light up. The brightness within the office wasn’t enough. The female employees clam- oured for the janitor insistently. Some- one said he had just gone out for lunch and wasn’t back yet.
ในที่สุดมันก็ตกเป็นหน้าที่ของผมเพราะเหลือผมเป็นผู้ชายคนเดียว หลอดไฟดับแต่ตัวสตาร์ต-  เตอร์ยังแลบแผล็บๆ อยู่ ผมคิดว่าหลอดอาจเสื่อมหรือเคลื่อนจึงทำให้ไม่ติด ผมลากโต๊ะทำงานของเพื่อนคนหนึ่งซึ่งอยู่ใกล้ดวงไฟมากที่สุดไปรอง แล้วเอาเก้าอี้ต่อขึ้นไปอีกสองชั้น	Eventually the duty fell on me as the only man present. The light bulb was out but the starter was still crackling. I thought the bulb was dead or un- crewed so it didn’t catch. I dragged a colleague’s desk which was the closest right under the bulb and then added two layers of chairs.
“ช่วยกุมเก้าอี้ให้หน่อย” ผมขอร้องเพื่อนพนักงานผู้หญิง	‘Please hold the chairs for me,’ I asked a female colleague.
“เธอมาด้วย คนเดียวไม่ไหว” เธอชวนเพื่อนอีกคนที่นั่งโต๊ะติดกันมาช่วยกุมเก้าอี้ด้วย	‘You come too, one person isn’t enough,’ she pressed the friend sitting next to her to hold the chairs as well.
ผมขึ้นไปยืนบนเก้าอี้ตัวบนสุดแล้วเอื้อมมือหมุนหลอดไฟไปมา	I climbed up and stood on the upper chair and then stretched out my hand to unscrew the bulb.
“อย่าก้มลงมาเชียว ฉันใส่เสื้อคอกว้างอยู่ด้วย” พนักงานสาวขี้เล่นพูดขึ้นขณะที่เงยหน้ามองดูผมจัดการกับหลอดไฟ	‘Don’t look down, will you. The collar of my blouse is loose,’ the young female employee said playfully as she looked up to see me deal with the bulb.
อันที่จริงผมมิได้คิดจะมองลงไปเลย เพราะขณะนี้จิตใจของผมกำลังอยู่ที่หลอดไฟ และตั้งใจตั้งแต่ก่อนขึ้นมาแล้วว่าจะพยายามไม่มองลงไป แต่เมื่อเธอพูดออกมาอย่างนั้นมันก็ทำให้ผมอดเหลือบมองลงไปไม่ได้ ทั้งที่รู้ว่าเธอคงดึงเสื้อปกปิดหน้าอกไว้เรียบร้อยแล้วจึงได้พูดเช่นนั้น	Actually I didn’t think of looking down at all because for the moment my mind was on the bulb and I had decided before climbing up not to look down, but since she spoke like this I couldn’t help glancing down even though I knew she had made sure her blouse covered her bosom to speak like that.
เพียงแวบเดียวที่มองลงไป เจ้านกน้อยของผมก็ตื่นทะลึ่งตึงตัง ยักซ้ายยักขวา ปานเป้ากางเกงจะฉีกขาด สองสาวเห็นมันถนัดชัดตา ต่างถลึงตามองมันแน่นิ่งเหมือนถูกมนต์สะกดไว้อึดใจหนึ่งก่อนจะปล่อยมือจากการเกาะกุมขาเก้าอี้มาปิดตาตัวเอง ผมตกใจแทบช็อกเมื่อมันทะลวงซิปกางเกงโผล่หัวออกมาอย่างไม่รู้จักอับอายเอาเสียเลย ทั้งที่ผมมองอับอายแทบจะแทรกตัวเข้าไปในอณูอากาศให้หายไปเลย	The moment I looked down, my little bird woke up erect and hard, twitched left and right, as if my flies would tear. The two women got an eyeful. Their eyes glazed as they watched it transfixed as if under a spell for a moment before they took their hands off the chairs to close their own eyes. I was startled into a state of shock when it stuck its head out of the zipper shamelessly, at which point I was so embarrassed I felt like vanishing into thin air.
“ว้าย!”	‘Eek!’
ทั้งสองสาวหวีดลั่นสำนักงาน ผู้จัดการถลันออกจากห้องมาดู ผมรีบปล่อยมือจากหลอดไฟฟ้ามาตะปบเจ้านกน้อยด้วยความตกใจสุดขีดจนลืมนึกถึงความปลอดภัย แล้วทั้งคนและเก้าอี้ก็หล่นโครมลงมากองอยู่กับพื้นไม่เป็นท่า ผมรู้สึกเจ็บตรงเข่าและข้อศอก พยายามจะเหยียดกายลุกขึ้นโดยลำพังหลังจากจับเจ้านกน้อยยัดลงในเป้ากางเกงเรียบร้อยแล้ว พนักงานสาวๆ ต่างหลบไปอยู่ไหนต่อไหนกันหมดแล้ว แม้ผมจะเจ็บและอายสุดขีด แต่เจ้านกน้อยของผมยังกระพือปีกโก่งคอหงึกๆ อย่างคึกคะนอง ผมลุกขึ้นได้ก็เดินออกจากสำนักงานทันที รู้สึกป่วนปั่นไปหมด…	Their shriek shook the whole office. The manager darted out of her room to have a look. I let go of the light bulb to grab my little bird in such a panic I forgot about safety and then man and chairs fell down in an unsightly heap on the floor. I felt hurt at the knees and the elbows, tried to stretch out my body to get up by myself after forcing my little bird back inside my flies. The female employees had scampered back all places. Even though I hurt and was utterly ashamed, my little bird still flapped its wings and squirmed boisterously. I managed to get up and walked out of the office at once, in utter confusion.
	=
ผมเริ่มท้อแท้ที่จะหาวิธีการควบคุมมันให้อยู่โดยที่ไม่ต้องให้กางเกงในเข้ามาเกี่ยวข้องเหมือนสมัยปู่สมัยพ่อ แต่ดูเหมือนทุกวิธีที่นึกได้ และนำมาใช้ก็ไม่สามารถควบคุมให้เจ้านกน้อยอยู่ในอำนาจได้ ผมลงทุนไปยืนพิจารณาศพก่อนที่จะเผา พยายามพิจารณาดูให้มันทะลุถึงกระดูกอย่างที่พระท่านว่า เพื่อเป็นการตัดกิเลสตัณหาที่พอกพูนอยู่ในใจ หรือบางทีมันอาจจะซ่อนอยู่ในเม็ดเลือดก็ได้ พยายามมองสิ่งสวยงามทั้งมวลเป็นภาพขาวดำ พยายามทำเป็นหูหนวกและเบื้อใบ้ แต่ดูเหมือนทุกอย่างจะไม่เปลี่ยนแปลง เพียงได้สัมผัสกับความเนียนนุ่มของอะไรบางอย่าง ซึ่งอาจจะเป็นแขนของใครบางคนหรือแม้แต่เนื้อของตัวเอง เจ้านกน้อยของผมก็ตื่นตีปีกผงกหัวหงึกๆ เหมือนไม่ได้เกิดอะไรขึ้นกับมันเลย … บางครั้งผมอยากจะตัดมันทิ้งให้รู้แล้วรู้รอด!	I’m beginning to give up looking for ways to control it while still dispensing with briefs as in the times of my grandfather and of my father, but it seems that all the methods I can think of and test are unable to keep the little bird under control. I go as far as standing and contemplating corpses before they are burnt. I try to see through them to the bones as the monks exhort about getting rid of the lust that has accumulated in my mind or that might hide in the particles of my blood, about trying to see everything that is noble in black and white, trying to be deaf and dumb, but it seems nothing will change. At the mere contact of something soft which might be someone’s arm or even my own flesh, my little bird flaps its wings and raises its head forthwith as if nothing had happened to it at all … Sometimes I feel like cutting it off once and for all.
แล้วผมจะทำอย่างไรกับมันดี คิดไม่ออกจริงๆ ไม่นึกเลยว่าในชีวิตนี้จะมาลำบากยากใจกับเจ้านกน้อยของตัวเอง ตอนนี้มันกลายเป็นปีศาจที่คอยหลอกหลอนผมอยู่ตลอดเวลา เป็นสัตว์ประหลาดที่ผมไม่รู้จักไปแล้ว นับวันมันยิ่งมีอำนาจเหนือผมขึ้นไปเรื่อยๆ อดรู้สึกไม่ได้ว่ามันกำลังเป็นนายของผมเข้าให้แล้ว เพราะนอกจากผมบังคับมันไม่ได้แล้ว มันยังสามารถทำให้ผมหัวปั่นหัวคลอนได้อีกต่างหาก มันยิ่งดื้อและแกร่งกล้าน่าเกรงขามขึ้นเรื่อยๆ	Then what am I to do about it? I really have no idea. I never thought that in this earthly life I’d be distressed by my little bird. It has become a ghost haunting me all the time, a monster I no longer know. The longer it goes on the more power it has over me. I can’t help feeling that it has become my boss by now because not only can’t I control it any longer but it’s able to make my head spin as well. It’s increasingly stubborn and terrifyingly daring.
กลางคืนผมนอนมือก่ายหน้าผากเป็นทุกข์ คิดไม่ออก มันสับสนไปหมด ผมกำลังจนปัญญา ไม่รู้จะแก้ไขและจัดการกับมันด้วยวิธีการใดดีมันจึงจะอยู่ในอำนาจควบคุมของผมได้ และต้องไม่ใช่วิธีการใส่กางเกงใน เพราะผมไม่อยากเกาอยากคันอีกต่อไป	At night I lie with my hand over my forehead in distress, unable to think, in total confusion. I’m at the end of my tether, am at a loss at finding a method to correct it and handle it so it may stay within my control, and at the same time definitely not wearing any briefs because I no longer want to itch and scratch myself sore.
เจ้านกน้อยทำให้ผมวุ่นวายไม่เว้นแต่ละวัน ป้ายสีให้จิตใจผมหม่นหมองเป็นทุกข์ และดูเหมือนมันกำลังจะทำให้ผู้อื่นพลอยเป็นทุกข์ไปด้วย ข้อนี้อาจจะมองเห็นไม่ชัด แต่ผมสัมผัสได้ถึงมิติที่เกี่ยวข้องนี้แล้ว หากผมไม่สามารถควบคุมมันได้โดยสิ้นเชิงเมื่อใด มันอาจจะถึงขั้นผกผินบินไปจิกตีผู้คนและสิ่งต่างๆ ให้เกิดความวุ่นวายขึ้นทั้งเมือง หรืออาจวุ่น- วายไปทั่วโลกก็ได้ เพราะผมไม่แน่ใจว่าคนอื่นจะสามารถควบคุมเจ้านกน้อยของตัวเองได้หรือเปล่า … เป็นไปได้ว่ามันอาจจะหลุดกรงขัง	My little bird embarrasses me every single day, slanders me so that I’m sad and suffering and it seems it’s threatening to make others unhappy too. This point you may not see clearly, but I can feel this incipient dimension already. If I’m unable to control it entirely at any time, it might reach the stage of turning round and taking flight to pick and swipe at people and things to create confusion all over town or even all over the world, because I’m not sure that others will be able to control their own little birds … It’s quite possible it might escape from its cage.
แล้วนี่อะไรจะเกิดขึ้น	And then who knows what might happen?
ผมจะทำอย่างไรกับมันดี … ช่วยผมด้วย!	What can I do about it? … Please help me!
=	‘Kangkaeng Nai’ in Chor Karrakeit 19, 1994
	Korn Siriwatthano, born in 1956 in the south of Thailand, teaches there and keeps collecting prizes for his short stories. He is also the author of a couple of novels. His ‘The lookers-on’ was published in 9 Thai short stories – 2009 and ‘Chain reaction’ in 13 Thai short stories – 2013.	.

The bespoke pickup truck – Darunee Dechanusorn

There are echoes of Dokmai Sot in this subtle, tongue-in-cheek and ultimately feel-good exposure of village life in the South in the throes of consumerism. MB

รถออกปาก	The bespoke pickup truck
ดรุณี เดชานุสรณ์	Darunee Dechanusorn
		TRANSLATOR’S KITCHEN
=	==
รถกระบะกลางเก่ากลางใหม่สีเทาเข้มบุกทะยานไปตามทางขรุขระ ลงหลุมแต่ละทีเด็กๆ ส่งเสียงหวีดร้องด้วยความสนุกตื่นเต้น คนขับหัวเราะเอิ๊กอ๊ากราวกับตนเองเป็นฮีโร่ขับขี่ ทั้งที่เพิ่งขึ้นขับรถได้ไม่ถึงสามเดือน เจอหลุมลึกก็จอด เด็กๆ เฮโลลงจากกระบะช่วยกันเข็นรถ	The dark grey pickup truck past its prime was storming the bumpy road. With each jolt, the children shrieked with excitement and fun. The driver laughed uproariously as if he was a driving hero, even though he had only started driving three months earlier. For the bigger holes, he stopped and the flock of children scrambled out to push the truck.	กลางเก่ากลางใหม่: literally, ‘half old, half new’…
“เทาเอ๋ยเทา เทาต้องไปให้ถึง ฮุยเลฮุย ลุยๆๆ”	‘Turtle, oh, turtle, make it you must. Heave-ho! Across, across, across you go.’
รถเคลื่อนพ้นหลุมไปได้ก็กระโดดพรึ่บขึ้นกระบะ ไม่มีวี่แววว่าจะเหนื่อย ต่างมุ่งหวังไปให้ถึงเป้าหมายเป็นพอ	When the hole was cleared, they all jumped back in, none the worse for wear, each merely hoping to reach their destination.	ไม่มีวี่แววว่าจะเหนื่อย: literally, ‘with no signs of fatigue’.
เทพจำใจยอมให้ลูกๆ ของเพื่อนบ้านยืมรถกระบะ เวทนาแววตาใส่ซื่อที่มาออกปากขอยืมรถ อาศัยบารมีพ่อเป็นข้ออ้างเพื่อให้เจ้าของรถเกิดความเกรงใจ	Thep had been reluctant to allow his neighbour’s children the use of his pickup truck, yet had pitied the honest eyes that came to ask to borrow it, trusting in their fathers’ standing for the owner of the vehicle to oblige.
“ลุงเทพ พ่อว่าช่วยออกค่าน้ำมันรถ” เด็กๆ กำเงินมายื่นให้ตั้งแต่วันศุกร์	‘Uncle Thep, dad says we should pay for the fuel.’ The children had come and stood with money in their hands right from Friday.
“ถ้าพ่อจะไปด้วยก็ไปสิ ลุงจะรอรับ เอาเงินไปคืนพ่อซะ” เขาแสดงความเอื้อเฟื้อ	‘If your parents are going, I’ll pick them up. Take the money back to them.’ He was being generous.	จะรอรับ: literally, ‘I’ll wait for them’.
“พ่อน่ะไม่ไป แต่พวกเราไป มั่นใจเกินร้อย” ลูกของเพื่อนบ้านตอบ	‘Dad won’t go but we will, over a hundred per cent sure,’ one of his neighbour’s children said.
“อะไรของเอ็งวะ มั่นใจอะไร” เขาถามทั้งที่รู้คำตอบ	‘What do you mean? Sure of what,’ he asked, although he knew the answer.
“มั่นใจว่าจะไปโลตัส” เด็กๆ พร้อมใจกันตอบราวนัดกันไว้	‘Sure we’ll go to Lotus,’ they all replied at the same time as if they had re- hearsed.
“อ้าว! ตกลงพวกเอ็งไปขอตังค์พ่อมาล่ะซี เวรกรรมอ้ายลูกเวร”	‘Well, if you’re so sure you’re going, then go and get money from your parents, you little rascals!’
เด็กๆ หัวเราะชอบใจ คะยั้นคะยอต่อ	The children laughed, delighted, and went on wheedling.
“นะ นะ นะ ลุงให้พวกเราไปด้วย อยากไปโลตัส”	‘Please, please, say you’ll take us there, uncle, we want to go to Lotus.’
“เออ! เวร หายใจเข้าหายใจออกเป็นโลตัส ไม่อยู่ช่วยพ่อแม่ทำงานบ้างเรอะ”	‘Lotus, Lotus, heck, you’ve only got that word ‘Lotus’ in your mouths. Why don’t you stay and help your parents instead?’
“ช่วยเสร็จแล้วนี่แหละ ได้เงินค่าเหนื่อย เลยเอามาให้ลุง น้ำมันแพงอาศัยรถลุงบ่อยๆ เกรงใจครับ พอดีพ่อกะแม่เพิ่งไปมาเมื่อเสาร์ที่แล้ว เสาร์นี้เราขอจอง” พูดพลางยักคิ้วหลิ่วตาแผล็บๆ	‘We’ve done just that! We got some pocket money, so we give it to you. Petrol is expensive. It wouldn’t do to use your pickup often. As it is, dad and mum went there last Saturday, so we want to book for this Saturday’ – said with raised eyebrows and a wink.
“เสาร์นี้ลุงไม่ขับเองนา ให้น้าโป่งขับ” เขาต่อรองเผื่อเด็กๆ เปลี่ยนใจแล้วก็ผิดคาด	‘This Saturday, I can’t drive you there. How about Pong driving you instead?’ he ventured for the children to change their minds but was disappointed.
“น้าโป่งขับก็ได้ เราไม่กลัว เชื่อเหอะน่า…แกขับได้ ขับไปช้าๆ ถึงโลตัสแน่นอน”	‘Sure Uncle Pong can drive, we’re not afraid. Believe us … he can drive, he’ll reach Lotus slowly but surely.’
ตั้งแต่ห้างโลตัสเปิดที่นี่ รถกระบะไม่เคยว่าง ประเดี๋ยวครอบครัวนี้จอง ประเดี๋ยวครอบครัวนั้นชวน จริงอยู่แม้ว่าจะช่วยออกค่าน้ำมัน แต่มันก็ไม่คุ้มถ้าเกิดอุบัติเหตุ	Since the opening of the Lotus store, the pickup was never idle. Now this family reserved it, now that one did. Sure, they helped with the cost of petrol but it wasn’t worth it if some accident were to happen.
เทพซื้อรถกระบะมือสองมาจากลูกชายของเถ้าแก่ เป็นรถที่ถูกใช้มาอย่างสมบุกสมบัน เขาซื้อรถมีจุดประสงค์เพื่อใช้งานยามจำเป็น ด้วยเหตุที่เวลาเจ็บไข้ได้ป่วยกลางค่ำกลางคืน คนในหมู่บ้านถูกงูกัดจะได้ส่งคนเจ็บถึงมือหมอเร็วขึ้น ใครเจ็บท้องเกิดลูกจะได้ส่งโรงพยาบาลทันที	Thep had bought the truck second- hand from the son of the thaokae*. It had been used to the full. He had bought it for the purpose of using it when necessary, if someone was sick in the night time or if some villager was bitten by a snake to get him faster to the doctor or take to hospital some woman about to give birth.	* Local godfather, usually a wealthy and influential Chinese businessman or trader.
ชีวิตในชนบทรถเป็นปัจจัยที่ห้าก็จริง แต่ไม่ใช่เรื่องง่ายเลยถ้าคิดจะมี เริ่มจากเงินซื้อรถก็กระเบียดกระเสียรซื้อ ไหนจะค่าน้ำมัน ไหนจะค่าซ่อม มีรถประจำบ้านเหมือนมีภาระติดตัวมาด้วย นอกจากให้ยืมรถแล้วยังขอยืมคนขับอีกต่างหาก ครั้นจะปฏิเสธก็ไม่สบายใจ คนหมู่บ้านเดียวกันยังต้องคบหากันอีกนาน การพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกันเป็นวิถีชีวิตของชาวบ้านที่มีมาช้านาน เข้าทำนองน้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่า	Sure, a motor vehicle was the fifth requisite* of country life, but thinking of having one wasn’t easy, starting with scraping enough money to purchase it and then what with the cost of fuel and the cost of repairs. Having a motorcar at home was like taking up a duty, not only by having it borrowed but by being conscripted as its driver as well. If you refused you felt bad. People of the same village you had to go on living with. Relying on one another had been the way of life of villagers since old times, in the manner of water and boat or tiger and jungle.	* The four requisites (for Buddhist monks) are food, clothing, housing and medicine – in other words, a bowl, a robe, an umbrella and herbs.
แต่ระยะหลังนี้ความจำเป็นขอยืมรถชักจะเกินความจำเป็น กลายเป็นหน้าที่ของเขาไปตั้งแต่เมื่อไหร่ก็ไม่รู้ มันซึมซับเข้ามาอย่างชนิดไม่รู้ตัว เริ่มแรกเขามีค่าในฐานะเจ้าของรถร้อยเปอร์เซ็นต์ มีสิทธิปฏิเสธหรือตอบรับก็ได้ แต่หลังจากที่เพื่อนบ้านชวนไปงานศพญาติที่พัทลุงช่วยออกค่าน้ำมันรถ ส่วนเขาไปในฐานะคนบ้านใกล้เรือนเคียงที่มีน้ำใจไปร่วมงานศพ วันนั้นเจ้าภาพช่วยค่าน้ำมันรถ บรรดาผู้ที่ไปร่วมงานศพเต็มรถกระบะไม่ต้องร่วมหุ้นจ่าย จ่ายเฉพาะเงินใส่ซองช่วยงานศพ	But lately the need to borrow the pickup had gone beyond necessity. Since when it had become his duty he had no idea; it had come gradually without his realising it. At first his value as the owner of the pickup was one hundred per cent; he had the right to refuse or to agree, but one day his neighbours trapped him into driving them to the funeral of a relative in Pattalung by paying for the petrol. He went there as a fellow villager willing to join the funeral. That day the host paid for the petrol. The other passengers that crowded into the car didn’t have to contribute to the trip expenses, only slip banknotes into envelopes to help defray funeral costs.	= = = = = Pattalung, Thung Song: the story takes place in the Buddhist South.
“ไหนๆ ผมก็ไปร่วมงานอยู่แล้ว ไม่ต้องจ่ายค่าน้ำมันหรอก เพื่อนบ้านกันทั้งนั้น” เขาแสดงความเอื้อเฟื้อ	‘Since I’m going to the funeral anyway, you don’t have to pay for the petrol. We’re all neighbours.’ He was being generous.
“ไม่ได้ๆ รับไปเถอะ ถ้าไม่ได้รถของบ่าวเทพ เราก็ต้องเหมารถหกล้อของเถ้าแก่ แกคิดเป็นรายวัน วันละพันสอง ค่าน้ำมันรถคนเหมาต้องจ่ายนอกอีกต่างหาก”	‘No way! No way! Take it. If we didn’t have your truck, we’d have to hire the thaokae’s six-wheeler. He charges by the day, one thousand two hundred a day, plus the cost of petrol.’
“แต่ผมไม่ใช่รถรับเหมา ทำอย่างนั้นไม่ได้”	‘But I’m not into chartering. I can’t do that.’	รถรับเหมา: literally, ‘car on hire’.
“ถึงเป็นรถออกปากมันก็กินน้ำมัน เมื่อบ่าวเทพมีน้ำใจมา เราก็มีน้ำใจตอบรับค่าน้ำมันรถเถอะนะ ไม่น่าเกลียดหรอก เราคนกันเองทั้งนั้น”	‘Even though it’s at our request, it consumes petrol. You’ve got goodwill. We must show goodwill too and pay for the petrol. There’s nothing to it. We help one another.’	รถออกปาก: literally, ‘car on demand’, which could have been the title of this piece.
เขาจึงยอมรับค่าน้ำมันรถ ถ้าหากวันนั้นเขายืนกรานไม่ยอมรับค่าน้ำมันรถ ชีวิตน่าจะมีอิสระมากกว่านี้ เจ้าภาพทั้งหลายคงจะเกรงใจไม่กล้ามาขอยืมรถบ่อยๆ แบบนี้ รถกระบะของเขาจึงกลายเป็นรถออกปากประจำหมู่บ้านนับตั้งแต่บัดนั้นดูเหมือนว่าเขาเองก็กลายเป็นคนขับรถออกปากไปโดยปริยาย	So he accepted money for the petrol. If that day he had persisted in turning that money down, his life would be freer than it was. Any party host would think twice before asking to borrow the truck every so often. So his truck had become the village truck since that time, and it looked as if he was its bespoke driver by the same token.	= = = จะเกรงใจไม่กล้ามาขอ: would think twice before asking – another way of translating เกรงใจ.
“มีงานแต่งงานที่ทุ่งสง ว่าจะออกปากขอยืมรถสักหน่อย ช่วยจ่ายค่าน้ำมันให้ เชิญบ่าวเทพไปร่วมงานด้วย ไปกันไม่กี่คนหรอก กะว่าเต็มกระบะพอดี บ่าวเทพขับเองค่อยเบาใจหน่อย เจ้าของรถขับระวังเต็มที่อยู่แล้ว ไม่เมาไม่ใช่เรอะ” รายนี้ออกปากขอยืมรถไปงานแต่งงาน	‘There’s a wedding at Thung Song. I’m thinking of using your truck. I’ll pay for the petrol and invite you to join us. We aren’t that many, just enough to fill the truck. Having you drive will be a relief: an owner driving is very careful and doesn’t drink, right?’ This fellow was asking for help to go to a wedding.
“ทางสายลัดถนนดินแดงขรุขระจะนั่งกระบะกันไหวหรือ”	‘The red-earth shortcut is full of holes; won’t sitting at the back of the truck be too tough?’
“ไม่เป็นไรหรอก ทางสายนอกมันอ้อม เปลืองค่าน้ำมันด้วย คลุกขี้ฝุ่นบ้างพอทนได้”	‘Never mind. The outer road would take too long, it’d waste petrol. We can cope with a little dust.’
“ไปงานแต่งงานคนไทย หัวแดงเป็นฝรั่งขี้นก ตลกดีเหมือนกัน” เทพเปรียบเปรย	‘You’re going to a Thai wedding. By the time you get there, you’ll have red hair like the farang. Funny, wouldn’t you say?’
“ฉันซื้อหมวกอาบน้ำให้ครอบผมคนละใบ พอใกล้ถึง เราก็จอดรถปัดฝุ่น ถอดหมวกอาบน้ำ หวีผมใหม่ โอ๊ย! เท่จะตายน่ะไม่ว่า” เจ้าภาพวางแผนไว้เสร็จสรรพ	‘I’ve bought shower caps for every- one. When we’ve almost reached the place, we stop the truck to dust ourselves, take off the caps and comb our hair again. Won’t that be cool?’ The man had planned everything.
“นั่งกระบะท้ายกันหลายคน ขากลับถ้าไม่เมาก็ดี”	‘Those that sit at the back, they’d better not be drunk on the way back.’
“คนอื่นจะเมาก็ช่างมันเถอะ บ่าวเทพไม่เมาคนเดียก็พอ”	‘Never mind if the others are drunk. All we need is for you not to be.’
กลายเป็นว่าเขาจะต้องรับผิดชอบชีวิตคนที่ไปร่วมงานอีกหน้าที่หนึ่ง คุณสมบัติเมาไม่ขับรับภาระเพิ่มขึ้น ต้องช่วยดูแลผู้ดื่มน้ำเปลี่ยนนิสัยไม่ให้นั่งบนขอบกระบะ ควบคุมไม่ให้ส่งเสียงเอะอะโวยวายเมื่อผ่านป้อมตำรวจ หน้าที่แค่นั้นยังไม่พอ กลับถึงหมู่บ้านต่างคนต่างรีบลงจากรถ กลับเข้าบ้านตนเองแล้ว แต่เขายังไม่หมดหน้าที่ต้องกวาดเปลือกถั่วต้ม เปลือกเงาะ เปลือกผลส้มในกระบะ เก็บขวดเบียร์ ขวดเหล้าทิ้งลงถังขยะ ที่แสบมากกว่านั้นต้องล้างเศษอาหารที่เพื่อนบ้านอ้วกใส่รถกลิ่นเหม็นคลุ้ง เข้าทำนองเจ้าภาพแกงอะไรก็ได้กลิ่นแกงนั้นผสมเหล้าเบียร์	This meant he had to be responsible for so many lives as another duty, with the burden of driving sober, making sure that those who drank intoxicating liquor didn’t sit on the slatted sides of the back platform and control them so that they didn’t holler when driving past police kiosks. Just that wasn’t enough: back in the village, they each got out of the truck in a hurry to return home, but his duties weren’t over, he had to sweep the boiled peanut shells and rambutan and tangerine peels in the truck and collect the beer and whisky bottles and throw them on the trash heap. What was even more irking was having to wash away the vomit that pervaded the whole truck with a nasty stink. It was like offering a dish and being stuck with the smell of that dish mixed with alcoholic fumes.
ในหมู่บ้านเมื่อใครจะไปร่วมงานมงคลสมรส งานขึ้นบ้านใหม่ งานบวช งานสู่ขอลูกสาว และงานศพ ซึ่งจำเป็นต้องใช้รถ ต่างมุ่งหน้ามายืมรถออกปากของเขา เจ้าภาพบอกต่อๆ กันไปว่า “รถบ่าวเทพมี ออกค่าน้ำมันรถให้แล้วยืมทั้งรถทั้งคนขับ สะดวกกว่าเหมารถ ราคาถูกกว่าด้วย บ่าวเทพเองก็ได้อาชีพเสริมผ่อนรถได้สบายๆ”	In the village whenever anyone went to a wedding, a house-warming party, an ordination, a betrothal parley or a funeral for which it was necessary to use a motor vehicle, each turned to him to borrow his pickup, each saying every time, ‘Thep has a pickup. I pay for the petrol and I borrow both the pickup and the driver. It’s more convenient than hiring a truck. It’s cheaper too. Thep himself gets an extra job which helps toward the payment of his pickup.’
“สร้างรถกระบะหารายได้แบบบ่าวเทพ พอผ่อนหมดก็ได้รถเป็นของตัวเอง เราออกปากยืมรถก็จริง แต่ช่วยออกค่าน้ำมันให้ทุกครั้ง เงินมันไม่เข้าใครออกใคร ไปยืมเถอะมันไม่ขัดข้องหรอก”	‘By having a pickup to get more income as Thep does, when he’s through paying the bills, the pickup is his. Sure we borrow his pickup, but we pay for petrol every time. Money doesn’t change hands. Go and ask. He won’t refuse.’	[A lovely set of self-serving, warped reasoning.]
“เกรงใจมันเหมือนกัน ได้แต่ค่าน้ำมัน ค่ารถสึกหรอยังไม่ได้คิด บวกเข้าไปนะ”	‘But it isn’t fair to him. He only gets the cost of the petrol. How about depre- ciation? That should be added.’
“ไม่เป็นไรหรอก เราคนกันเอง รถในหมู่บ้านก็มีของบ่าวเทพกับเถ้าแก่ อุดหนุนบ่าวเทพไว้ไม่เสียหลายหรอก ได้ข่าวว่าห้างใหญ่จะมาเปิดบ้านเรา คราวนี้แหละได้เที่ยวกันสนุก อยากไปวันไหนหุ้นค่าน้ำมันรถกัน ออกปากบ่าวเทพให้พาไป”	‘Never mind, it’s between us. There are only two trucks in the village, Thep’s and the taokae’s. By supporting Thep there’s nothing to lose. I’ve heard a big department store is going to open here. That’s when we’ll be having fun. When- ever we want to go, we share the cost of petrol and have Thep take us there.’
พวกจัดการสมบัติชาวบ้าน ผ่านมากี่ยุคกี่สมัยไม่เคยสูญพันธุ์ เจ้าของทรัพย์สินจะคิดอย่างไรไม่เกี่ยว ขอคิดแทนหมด เขาเองก็เคยรำคาญกับพวกจัดการสมบัติคนอื่น แต่ภรรยาคู่ทุกข์คู่ยากกลับเห็นดีเห็นงามด้วย หล่อนให้เหตุผลว่า “รถถ้าจอดไว้เฉยๆ ไม่มีรายได้เข้ามาบ้างมันก็ไม่มีค่า อย่างน้อยมันก็ช่วยให้เรามีหน้ามีตา ใครจะไปไหนมาไหนเรียกหารถเราทั้งนั้น”	Those that dispose of the property of villagers are a race that has survived every era. Whatever the owners think is irrelevant: they do the thinking for them. He himself had been irritated by those that managed other people’s properties, but his wife agreed with them. She argued that ‘if the pickup stays idle it doesn’t bring money in, it’s worthless. At least it helps us have face. Whoever wants to go somewhere calls on none other than us.’	= = = = คู่ทุกข์คู่ยาก = married partner in adversity, mate. With ภรรยา here, no need to translate the expression, except perhaps on the flippant mode: his worthy wife…
“มันจะคุ้มเรอะ” เขาเคยขัดคอ	‘Is it worth it?’ he’d interrupt.
“แล้วถ้าเขาออกปากฟรีเราก็ต้องไปอยู่ดี งานออกปากมันเป็นธรรมเนียมของท้องถิ่นพี่ก็รู้ ผลัดกันไปผลัดกันมา งานเขาเราไป งานเราเขามา แล้วจะมัวคิดเรื่องเสียเปรียบได้เปรียบทำไมกัน”	‘Well, if they just ask, we must go anyway. Asking for help is a local custom, as you know. It’s a two-way street: when they ask we go, when we ask they come. So how can you think of who’s taking advantage of whom?’
“ตกลงกันแล้วนี่นา ว่ารถนี้ไว้ใช้ยามจำเป็น เจ็บไข้ได้ป่วยก็ว่ากันไปอย่าง แต่นี่มันกลายเป็นรถออกปากเพื่องานสารพัด ดูๆ ไปยิ่งยุ่งนา”	‘But we did agree we’d use the truck only when necessary. When someone is sick that’s one thing, but now it’s be- come a free-for-all for all kinds of activi- ties, and it looks as though it’s getting worse.’
“ความจำเป็นนี่มันครอบจักรวาลนะพี่ ไปซื้อของในห้างมันก็จำเป็น” ภรรยาอ้างเหตุผล	‘Necessity rules the universe, darling. Buying things at the department store is a necessity,’ his wife reasoned.
“ของใช้จำเป็นตลาดนัดก็มีขาย ร้านในหมู่บ้านก็มี จำเป็นอะไรต้องไปซื้อในห้าง”	‘The things we need are for sale at the market. There are shops in the village. What’s the necessity of going and buying at the store?’
“แต่ฉันนัดกับคนข้างบ้านไว้แล้ว ว่าจะไปเดินห้างกันสักวัน เราออกรถ เขาออกค่าน้ำมันก็ยุติธรรมดีแล้วนี่”	‘But I’ve already agreed with the neighbours to go shopping at the store. We provide the pickup, they pay for the petrol, that’s fair, isn’t it?’
เมียรักกลับมองต่างมุม มีความภาคภูมิใจมากเมื่อมีคนเห็นความสำคัญของรถออกปาก นางแอบคิดเข้าข้างตัวเองว่านอกจากเมียเถ้าแก่แล้ว ไม่เห็นมีใครที่เชิดคอได้สง่างามเท่าตนเอง	His beloved wife had another view- point. She was very proud when some- one saw the need to ask for the truck. Conveniently, she secretly thought that, besides the thaokae’s wife, no woman she could see could bear her head high in a way as dignified as she did.	เข้าข้างตัวเอง: literally, ‘took her own side’, ‘self-serving’.
“ไม่ยุติธรรมหรอก ลองหักค่ารถสึกหรอ ค่ากิน ค่าเสียเวลา ก็พอๆ กัน ซื้อแถวบ้านเราก็ได้”	‘No, it isn’t fair at all. Think of the depreciation, the cost of food, the time wasted. We can just as well buy here.’
“พูดกันไม่รู้เรื่องแบบนี้ หยุดพูดดีกว่า เดี๋ยวได้ทะเลาะกัน”	‘We’re talking at cross purposes. We’d better stop or we will quarrel.’
เขาจนแต้มทุกครั้งเมื่อภรรยาตัดบทแบบงอนๆ ห้างโลตัสเข้ามา ภรรยาของเขาและเพื่อนบ้านมีโปรแกรมจ่ายแทบทุกสัปดาห์ ถั่วต้มในหมู่บ้านก็มีขายไม่ยอมซื้อ อ้างว่าแพงถ้วยเล็กนิดเดียวราคาห้าบาท แต่พอถั่วต้มในห้างกิโลละหกสิบกว่าบาท เจ้าหล่อนซื้อได้ง่ายดาย เพื่อนบ้านก็เช่นกัน ซื้อพิซซ่าถาดละเกือบร้อยทดลองกิน พบกับรสชาติไม่คุ้นลิ้นก็บ่นพลางกินพลาง	He was cornered every time his wife cut the matter short petulantly like that. The Lotus department store had open- ed. His wife and the neighbours had shopping plans almost every week. Boiled peanuts for sale in the village there were; they wouldn’t buy them, claiming they were expensive, five baht for a small cup, but boiled peanuts in the store at sixty baht a kilo the village women bought without batting an eyelid. The men were the same: they bought pizzas at almost a hundred baht a plate to try and complained about the strange taste as they ate.
“เหมือนกินรากหมา จืดๆ เละๆ แบบนี้ ขายได้ยังไงวะ เออ … แต่ถ้าไม่ลองชิมดู เดี๋ยวเชยว่ะ”	‘It’s like eating dog vomit, tasteless and soggy like this. How can they sell this? Gosh … but if we don’t try, we’re passé.’
เออ … กูก็เหมือนกันแหละ ทดลองชิมดูให้รู้แล้วรู้รอดว่าพิซซ่า หน้าตาเหมือนรากหมานี่อร่อยจริงหรือเปล่า ช่างเถอะ … กินได้หรือไม่ได้ก็อย่าพูด เขาจะหาว่าไม่ทันสมัย เงียบไว้เพื่อน”	‘Right, same with me. Just trying it to see if it tastes good or not; it does look like dog vomit. Never mind. Whether you can eat it or not, don’t say anything or they’ll say you’re not modern. So, better keep quiet, man.’
กลุ่มพ่อบ้านเคยเล่าให้เขาฟังแล้วหัวเราะกันอย่างขบขัน ทั้งนี้ทั้งนั้นล้วนอยากลองเพราะเห็นโฆษณาในโทรทัศน์ ได้ฟังลูกๆ โม้กันจึงอยากชิมบ้างเพื่อให้ทันสมัยทันยุคกับเด็กรุ่นใหม่	A group of homeowners told him so and then laughed in mirth. Everyone wanted to try because they had seen it advertised on TV and had listened to the bragging of their children, so they wanted to try to be trendy in tune with the new generation.
ดูเหมือนภรรยาจะมีความสุขเป็นพิเศษในคืนวันศุกร์ นางจะจัดการรีดเสื้อผ้าให้เขาและตัวเอง จัดหาสมาชิกร่วมหุ้นไปห้างกันเอง เขามีหน้าที่คือขับรถแล้วก็นั่งรอหน้าห้าง ฆ่าเวลาด้วยการคุยกับพ่อบ้านหมู่บ้านอื่น กว่ากลุ่มแม่บ้านจะเดินห้างเสร็จก็ตกเย็นพอดี ขึ้นรถก็คุยกันไม่จบ	It seemed his wife was especially happy on Friday nights. She set about ironing his clothes and hers and finding partners to go to the department store together. His duty was to drive the pick- up and then sit waiting in front of the store, kill time by talking with other homeowners. By the time the ladies came out of the store, night was falling, they went into the truck and chattered nonstop.
“ฉันดูโทรศัพท์มือถือรุ่นนั้นไว้แล้ว งวดหน้าขายยางได้ค่อยมาเอา”	‘I’ve seen that new generation of cell phone. Next sale of latex I’ll get one.’
“ฉันดูกล้องดิจิตอลไว้แล้ว ราคาเก้าพันกว่าเอง ถามลูกบ่าวมันก่อน เปียแชร์ได้ค่อยมาซื้อ”	‘I saw that digital camera. It’s only a little over nine thousand. I asked my son first. When my bid for the chit fund comes through, I’ll buy it.’
“แม่ … วันเสาร์หน้า ฉลองเป็ดย่างเอ็มเคนาแม่นา” เด็กชายกอดแขนอ้อนแม่	‘Mum, next Saturday, let’s have roast duck at MK, okay?’ The son held his mother’s arm as he whimpered.
“ขอเงินพ่อมาแล้วกัน หน็อยแน่ ฉลองเอ็มเค มันไม่ใช่สามบาทห้าสิบนะเอ็ง”	‘Ask your father for money. My goodness! A meal at MK, it isn’t three baht fifty, you know.’
“เด็กมันอยากลอง ซื้อให้กินเถอะ ฉันว่าดีกว่าวอนให้มันกินตอนไข้”	‘The kids want to try. Buy it for them. I think it’s better than having them working up a fever pleading for it.’
“ของกินแพงทั้งนั้น ข้าวราดแกงจานละสี่สิบ ก๋วยเตี๋ยวราดหน้าหมูนิดเดียวเอง สู้ของเจ๊บวบไม่ได้ มีตับ มีหมึก อร่อยกว่าด้วย”	‘Food is expensive. Forty baht for a single dish of curry. A little bowl of fried noodles with pork can’t beat Old Buap’s, which has got liver and cuttlefish as well and tastes better too.’
“พูดกันแต่เราได้นะ อย่าพูดให้ผัวฉันได้ยิน ประเดี๋ยวอดมากันแหละ”	‘Let’s keep this between us, shall we. Not a word to our husbands or they’ll give us hell.’
“จ้า … เข้าใจ ฉันบ่นไปยังงั้นเอง แต่ไม่เป็นไรหรอก รถคันนี้ยังออกปากได้ เมียบ่าวเทพใจดี บ่าวเทพก็ตามใจเมีย ที่ฉันกล้านินทาเพราะเขานั่งหน้าทั้งผัวทั้งเมีย เข้าใจมะ”	‘All right … I understand. I was just saying. But it doesn’t matter. We can still use this truck. Phet’s wife is generous. Phet won’t say no to his wife. If I dared to badmouth, it’s because husband and wife sit upfront, you understand?’
“ที่จริงเราหุ้นค่าน้ำมันน่าจะได้นั่งหน้ารถมั่ง นี่เบียดกันมาในกระบะไม่มีหลังคา”	‘Actually, we share in the cost of petrol, we should sit in the cabin too. Here we sit cramped on a platform without a roof.’
“ได้คืบจะเอาศอก ได้ศอกจะเอาวา ซื้อรถเองสิยะจะได้ไม่ต้องนั่งรถออกปาก”	‘Give an inch and you’ll take a yard. Buy your own car, dear, if you don’t want to sit in someone else’s truck.’
“ถูกรางวัลที่หนึ่งงวดนี้ซื้อแน่ แถมให้นั่งฟรี” เจ้าตัวพูดแล้วก็หัวเราะฮา	‘If I win the lottery this draw I’ll buy one for sure, and I’ll let you sit in it for free,’ the speaker said and then laughed out.
พูดเย้าหยอกกันไปตลอดทาง หมู่บ้านที่ไม่มีรถโดยสารประจำทาง รถออกปากนี่แหละคือที่พึ่ง เพื่อนบ้านลงจากรถขอบอกขอบใจเจ้าของรถ ภรรยาช่วยยกของเก็บไว้ในบ้าน เขามีหน้าที่กวาดกระบะโกยขยะเหมือนเดิม	They teased one another all along the way. Those villages that don’t have a regular public transport service must depend on private motor vehicles. When the neighbours came out of the pickup they went and said thank you to its owner. His wife helped them lift their goods and take them into the houses. His duty was to sweep the truck and get rid of the refuse as before.
วันนี้เขาให้โป่งขับรถแทน เพราะเหนื่อยใจกับการออกปากซึ่งไม่มีที่สิ้นสุด การออกปากลามมาถึงรุ่นลูกแล้ว ความรู้สึกห่วงหวงรถลดน้อยลง เขาห่วงตัวเองมากกว่า ห่วงว่าจะควบคุมอารมณ์ความรู้สึกไม่ได้ ลำพังผู้ใหญ่ออกปากขอยืมรถยังพอทำใจให้ยอมรับได้ แต่นี่เพื่อนบ้านกลับใช้ความเป็นกันเองให้ลูกมาเอ่ยออกปากขอยืมรถ เขารู้สึกเหมือนตัวเองถูกพันธนาการไว้ด้วยคำว่าไม่ได้ยืมรถฟรี มีค่าน้ำมันรถให้	Today he has allowed Pong to drive instead, because he’s fed up with the unending demand. The trend has reach- ed the children now. His feeling of poss- essiveness for the truck has diminished. He’s more concerned with himself, wor- ried he might not be able to control his temper. Were the village headman by himself to ask to use the pickup he would still humour him, but now the neighbours are using familiarity to have their children come and ask for the pickup for themselves. He feels as if he’s trussed up with the words ‘we aren’t asking for it for free, we’ll pay for the petrol’.
ค่าน้ำมันรถที่เพื่อนบ้านร่วมหุ้นกันออกกลายเป็นหนี้บุญคุณที่เขาปฏิเสธไม่ได้ ไม่อยากไปก็ต้องไป ปฏิเสธเมื่อไรเป็นได้ผิดใจกัน เมื่อปฏิเสธไม่ได้เขาก็หาทางออกให้โป่งขับแทน ความคิดนี้ ภรรยาเขาเป็นคนต้นคิดอีกเช่นกัน	The cost of petrol they club to pay has become an obligation he cannot refuse. He doesn’t want to go, yet has to. Refusing means creating resentment. Since he couldn’t refuse, the way out for him was to let Pong drive instead. Again, this was his wife’s idea.	Note the time change here. Although this could also have been translated as: Since he can’t refuse, the way out for him has been…
“หัดให้โป่งขับรถเป็นก็สิ้นเรื่อง มันจะได้ขับแทนบ้าง ไหนๆ มันก็เป็นญาติฉัน”	‘Have Pong learn to drive, end of story. He’ll drive instead of you. After all, he’s a relative of mine.’
เขาไม่เคยขัดใจหล่อนมาแต่ไหนแต่ไรจึงได้แต่เออออตาม โป่งกระตือรือร้นหัดขับ จำได้ว่าหลังจากเขาปล่อยมือให้ขับ โป่งไม่รีรอรีบซื้อแว่นตาดำอันโตทำเท่สวมอวดสาว เปลี่ยนทรงผมใหม่ซอยปรกหน้าเป็นกระเซิงเหมือนเอาซังรังไก่ครอบหัวไว้ ผิวปากร้องเพลง ‘ขอนไม้กับเรือ’ ของบ่าววี	He has never displeased his wife so he followed her lead. Pong set about it enthusiastically. He remembers that after he let him drive on his own, Pong bought himself big sunglasses to look cool at the wheel with the girls, he changed his hairdo, raked his hair with his finger to cover his forehead in disorder as if taking the corncobs of a henhouse to cover his head, whistled and sang Bao Wee’s song ‘The log and the boat’.	= = = = = = Bao Wee, southern Thai folk singer. Real name Flight Sergeant Wirayut Nancha, born 1974 in Trang, southern Thailand.
‘เปรียบดังพี่เป็นเช่นขอนไม้…’ ร้องซ้ำวรรคทองที่ถูกใจครั้งแล้วครั้งเล่าจนเขารำคาญซื้อหมากฝรั่งให้เคี้ยวสงบเสียงลงได้บ้าง	‘It’s as if you’re a log…’ Repeating his favourite lines on and on which got so much on his nerves he bought chewing gum to fight the sound somewhat by chewing.
ย่ำค่ำแล้ว อีกไม่นานโป่งคงจะกลับมาถึง เขาชะเง้อมองปากทาง อดเป็นห่วงไม่ได้ ถึงอย่างไรรถออกปากคันนี้มันได้กลายมาเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต เป็นห่วงโป่งก็เป็นห่วง เป็นห่วงว่ารถจะลงคูติดบ่อหลุมกลางทาง ภรรยาคงเห็นท่าทางกระวนกระวายของเขาเข้ามานั่งใกล้ๆ เอ่ยว่า “โป่งมันขับได้ ประเดี๋ยวก็มาถึง เด็กๆ มันคงเที่ยวกันเพลิน”	Dusk already. Pong should be back soon. He stretches his neck to look at the mouth of the way, can’t help feeling worried. No matter what, that pickup on demand has become part of life. Worried about Pong, that he is. He worries the truck might fall into a ditch along the way. Seeing his agitated state, his wife comes and sits down beside him and says, ‘Pong can drive. He’ll be here any minute. The children will have had a great outing.’
“รถเก่าเต็มที ถ้าออกตัวได้ก็ดีเหมือนกัน” เขาแกล้งบ่น ภรรยาโต้แย้งทันที	‘The truck is very old. A new one would be good,’ he pretends to complain. His wife counters at once.
“รถออกปากถึงเก่าก็มีค่า ออกตัวไปก็เสียดาย”	‘That truck is old but it’s still valuable. Buying a new one would be a waste.’
เขาและภรรยาดูโทรทัศน์จนละครหลังข่าวจบยังไม่มีวี่แววว่าโป่งจะกลับมา พ่อแม่ของเด็กไม่มีใครมาถามข่าวคราว ไม่เป็นห่วงลูกกันบ้างหรือไร เขานอนก่ายหน้าผากจนเผลอผล็อยหลับ รู้สึกตัวอีกครั้งเมื่อได้ยินเสียงเจี๊ยวจ๊าวหัวเราะกันครื้นเครงหน้าบ้าน	He and his wife watch TV until the post-evening news sitcom is over and there still is no sign of Pong’s return. None of the children’s parents have come to inquire after them. Don’t they worry about their children? He lies with his hand over his forehead until he drifts into sleep. He comes to when he hears noisy chatter and boisterous laughter in front of the house.
ใจหายวูบ รถกระบะที่จอดอยู่ล้อติดโคลน ตัวถังทั้งสองด้านเปื้อนเปรอะดิน รอยบุบบุ๋มเป็นหลุมหลายแห่ง สีถลอกคงครูดกับต้นไม้ข้างทาง ภรรยาบีบมือเขาเหมือนปลอบใจ	He is dismayed. The wheels of the parked pickup truck and both sides are plastered with mud, there are bumps and scratches in many places, the paint must have been scraped off by trees along the road. His wife squeezes his hand as if to comfort him.
“ลุงเทพ … โชคดีนะที่พวกเราช่วยกันออกแรงเข็นรถออกมาได้ คิดว่าจะไม่ไหวแล้ว น้าโป่งขับลงคู กอหญ้าริมทางรก พอดีเงาไม้บังด้วยเลยแฉลบลงคู	‘Uncle Thep … Luckily we were able to get the pickup out by ourselves. We thought we couldn’t make it. Uncle Pong drove into an irrigation ditch. There was wild grass on the wayside and the shade of trees masked it, so the pickup skidded into the ditch.’
ดูจากสภาพรถแล้วไม่อธิบายก็เดารู้ เด็กๆ เล่นเหมือนผ่านการเผชิญภัยแสนสนุกและสุดระทึก ต่างคนต่างอวดวีรกรรมว่าตนเองเข็นรถอย่างไร ใครไปตามใครมาช่วย	Looking at the state of the vehicle, there is no need for explanation. The children tell it as if they have gone through exceedingly funny and thrilling danger. Each of them boasts of how he has pushed the pickup and who went to ask whose help
“ทำไมไม่มาบอกเจ้าของรถสักคำ” เขาเค้นเสียงถาม	‘Why didn’t you let the truck owner know,’ he asks pointedly.
“กลัวลุงเทพไม่ให้ยืมรถอีก เราเลยออกปากขอแรงคนกันเองช่วย” เด็กตอบเสียงอ่อย	‘We were afraid you wouldn’t let us have the pickup again, so we decided to help each other out,’ a child answers with a meek voice.
เพื่อนบ้านทยอยกันมาดูสภาพรถ ไม่มีใครแสดงความรับผิดชอบ ได้แต่ดุด่าว่ากล่าวลูกหลาน ต่างคนต่างดึงลูกกลับบ้าน ด้วยสีหน้าเคร่งเครียด	Neighbours file in to look at the state of the pickup truck. No one takes responsibility. They merely berate their progeny. Each pulls his child out and goes back home with a taught face.
สองผัวเมียสบตากัน เป็นครั้งแรกที่เทพเห็นภรรยาแสดงอาการถอดใจ ถอนหายใจยาว เขาสะกดอารมณ์คุกรุ่นไว้ไม่อยากซ้ำเติม ผลัดผ้าแล้วคว้าถังน้ำ แปรง แชมพู ต่อสายยางฉีดน้ำลงมือล้างรถ มีโป่งเป็นผู้ช่วย ต่างคนต่างเงียบกริบ โป่งสิ้นลายวัยรุ่นจอมซ่า อาสาขัดสีทุกอย่าง เขาฉีดน้ำให้ ล้างเสร็จเจ้าเทารถออกปากที่เด็กเรียกขานค่อยดูดีขึ้น	Husband and wife stare at each other. It’s the first time Thep sees his wife look discouraged. He heaves a sigh, forces himself to keep his temper in check, changes clothes then grabs a pail, a brush and a bottle of shampoo, takes the hose and begins to wash the truck with Pong giving a hand. They both scrub in silence. Pong is no longer the swaggering teenager. He undertakes to scrape off the paint everywhere. He hoses and washes. When it’s over, the truck on demand as the kids call it looks better.	= = = = You can’t ‘grasp … shampoo’ so you need to add ‘a bottle of’…
ไม่มีใครกล้ามายืมรถอีก มีแต่บรรยากาศอึมครึม เพื่อนบ้านทักทายพูดคุยด้วยแบบกล้าๆ เกรงๆ ยิ่งเขาไม่เอ่ยปากพูดถึงเหตุการณ์คืนนั้น เพื่อนบ้านยิ่งถอยห่าง มีท่าทีเกรงขามเขาอย่างไม่เคยเป็นมาก่อน ภรรยาก็เงียบขรึมลง ห่างเหินจากบรรดาแม่บ้านที่ชอบเดินห้างด้วยกัน พูดคุยกับเขานับจำนวนครั้งได้	No one dares to come and ask to use the pickup again. There is only a con- strained atmosphere. Neighbours greet and talk in a half daring half deferential manner. As he never mentions the event of that night, the neighbours keep to themselves all the more, in awe of him as never before. His wife too keeps to herself, keeps a good distance from the village ladies who like to go shopping together and the times she talks to him can be counted.
“ดีเหมือนกันไม่มากเรื่อง” เขาคิดแบบปลงตก “ขายยางงวดหน้าค่อยซ่อมรถทำสีใหม่”	‘’Just as well there’s some peace,’ he figures. ‘When I sell the next load of rubber, I can get it repaired and repainted.’
วันนี้ฟ้าแจ้งอากาศแจ่มใส เขารู้สึกสบายใจชวนภรรยาไปอู่ซ่อมรถด้วยกัน ขากลับค่อยให้รถมอเตอร์ไซค์รับจ้างมาส่ง แต่งตัวเสร็จเตรียมตัวขึ้นรถได้ยินเสียงตะโกนถาม	Today the sky is clear, the air is pure. He feels good and invites his wife to go to the garage together. They’ll take motorcycle taxis on the way back. When they are dressed and ready to get into the truck, he hears someone calling him out.
“บ่าวเทพได้ข่าวว่าจะเอารถไปซ่อมเรอะ” เพื่อนบ้านห้าหกคนยิ้มร่าตรงมาหาเขาและภรรยา	‘Thep, I hear you’re taking the pickup for repair, aren’t you?’ Five or six neigh- bours have come to see him and his wife with beaming smiles on their faces.
“ครับ” เขาตอบสั้นที่สุด ไม่อยากต่อความยาวสาวความยืด	‘Yes,’ he answers as curtly as he can, unwilling to expand on the matter.
“เทพ อย่าว่ายังงั้นยังงี้เลยนะ พวกเรารวบรวมเงินก้อนหนึ่งช่วยค่าซ่อมรถ พึ่งพารถคันนี้มาหลายครั้งแล้ว ออกปากยืมครั้งใดก็ไม่เคยขัด ให้เราออกเงินช่วยซ่อมนะ”	‘Thep, don’t argue with us. We’ve collected some money to pay for the repairs. We’ve relied on the truck many times, you’ve never refused us, so don’t refuse the money to get it fixed.’	ต่อความยาวสาวความยืด: to go on and on about (something), refuse to let (a matter) rest, to argue back and forth.
พ่อของเด็กที่มายืมรถยื่นซองให้ ส่งสายตาวิงวอน เพื่อนบ้านคนอื่นๆ ส่งยิ้มเหมือนเอาใจช่วย	The father of the child who asked to use the pickup hands him an envelope with pleading eyes. The other neigh- bours smile helpfully.
เขาลังเล แต่แล้วก็ตัดใจตอบว่า	He hesitates but then decides to answer.
“ไม่เป็นไรหรอก รถผม ผมซ่อมเอง เรื่องแล้วก็แล้วกันไป พี่น้องหมู่บ้านเดียวกันทั้งนั้น”	‘Never mind. It’s my truck so I get it repaired and that’s all there is to it. We’re all a big family.’
ได้พูดระบายออกไปบ้าง หายอึดอัด บรรยากาศที่เคยอึมครึมเหมือนมีแสงสว่างรำไรส่องเยือน	Having spoken his mind, he feels relieved. The atmosphere which was rather gloomy is brightening, it seems.
ภรรยายิ้มออก คราวนี้เพื่อนบ้านทยอยกันเข้ามารุมล้อมรอบเขาและภรรยา ต่างควักเงินยัดใส่มือให้เพิ่มเติม เขายิ่งปฏิเสธเพื่อนบ้านก็ยิ่งยัดเยียดให้เงินจำนวนนั้นจึงเปลี่ยนไปอยู่ในมือของภรรยาแทน ขากลับเพื่อนบ้านอาสาขับมอเตอร์ไซค์ไปรับเขาและภรรยาที่อู่รถ ไม่ต้องว่าจ้างรถมอเตอร์ไซค์ บอกว่า “อย่าคิดมากเลยเทพ รถออกปากคันนี้มันก็เหมือนเป็นรถของพวกเราทั้งหมู่บ้าน”	His wife smiles. This time the neigh- bours file in to surround him and his wife. Each presses more money into his hands. The more he refuses the more they force the money into his wife’s hands instead. For the return trip, the neighbours volunteer to drive their motorcycles to go and fetch him and his wife at the garage, no need to hire motorcycles over there. They say, ‘Don’t think too much, Thep. This truck on demand it’s like having the whole village owning the truck.’
ภรรยาของเขาเชิดหน้านิดๆ ยิ้มอย่างภาคภูมิใจ	His wife raises her head a little, smiles with pride.
เขาหัวเราะ หึ…หึ จนถ้อยคำตอบโต้	He chuckles, at a loss for an answer.
=	‘Rot Ork Park’ in Rahoo Om Jan 5, 2008
	Darunee Dechanusorn teaches Thai in Trang, southern Thailand. She has published numerous short stories in the best Thai magazines and is the recipient of half a dozen literary prizes.	=

The cats, the drunk and the beggar – Ussiri Dharmachoti

ooo

You may not be a cat person and yet enjoy this tale of the plight of cats met down memory lane: it tells a truth or two about human nature. MB

ooo

<td

ขอทาน แมว และคนเมา	THE CATS, THE DRUNK AND THE BEGGAR
อัศศิริ ธรรมโชติ	USSIRI DHARMACHOTI*	* Pronounced at.si.ri tham.ma.choat
=	=	TRANSLATOR’S KITCHEN
o	o	o
แมวเป็นสัตว์น่ารัก แต่ผมไม่เคยผูกพันด้วย มันน่ารำคาญมากกว่าตามสายตาของผม แต่ครั้งเป็นเด็กมาแล้วที่เห็นแม่เลี้ยงแมวมาด้วยความรักแบบหลงใหล – หาข้าวให้มันกิน จับมันขึ้นมาอุ้ม เรียกมันด้วยเสียงแบบเอ็นดู ทั้งที่มันร้องกวนใจเคล้าแข้งขาเกะกะ และเป็นสัตว์เลี้ยงฉวยโอกาสที่แสดงความรักคนเฉพาะเมื่อเวลามันหิว อิ่มแล้วก็ไป หรือไม่ก็นอนหลับเกียจคร้าน บ่อยครั้งผมอิจฉาที่คิดว่าแม่รักแมวมากกว่าผม	Cats are lovely animals but I’ve never taken to them. They are more annoying than lovely in my view from the time I was a child and saw Mother raise cats with a kind of love bordering on lunacy – feeding them, scooping them up to hug them, calling them with a kindly voice, even though their mewing and meddlesome snuggling against your legs were annoying. Cats are opportunistic domestic animals that show their love of humans only when they are hungry – once full they leave or else fall into slothful sleep. Many times I was jealous at the thought that Mother loved her cats more than she did me.	หลงใหล: usually, ‘fascinated by’, ‘infatuated with’, ‘crazy about’; ‘bordering on lunacy’ is a bit strong but reflects the narrator’s resentment of his mother’s love for cats.
ครั้งหนึ่งนานมาแล้ว… ผมแตะแมวในบ้านจนกระเด็นร้องครวญคราง แม่เอ็ดตะโรและด่าผมไม่เลิก พร้อมแช่งชักหักกระดูกว่าผมจะต้องรับกรรมที่ก่อบาปเข็ญนี้ ผมเถียงกลับไปว่า นี่ผมเป็นลูกของแม่นะ ทำไมจึงมาแช่งผม และเข้าข้างเจ้าแมวร้ายนี้ มันเป็นสัตว์ ผมเป็นคน แม่เห็นแมวดีกว่าลูกที่รักได้ยังไง แม่ยิ่งโกรธผมหนัก ยกเชี่ยนหมากจะทุ่มผม	Once, long ago, I kicked a house cat and sent it flying and groaning. Mother yelled at me, cursing me no end and threatening me with retribution for this dastardly sinful deed. I retorted that I was her son, why did she curse me and side with the confounded cat? It was an animal, I was a person: how could she think the cat was better than her own child was? Mother was all the more incensed with me. She lifted the betel tray intent on knocking me out.	ครั้งหนึ่งนานมาแล้ว: usually, ‘once upon a time’. แตะแมวในบ้าน: literally, ‘I kicked a cat in the house’. แช่งชักหักกระดูก: lovely idiom, wishing someone ‘convulsions and broken bones’. As no direct translation came to mind, I added ‘dastardly’ to stay in spirit.
แม่เลี้ยงแมวหลายตัว และออกลูกมาหลายครอก มีสารพัดสีจะมีได้และมีนิสัยต่างกัน มีหลายตัวเกเรเหลือขอจนแม่ท้อ และแสร้งทำเป็นไม่รู้เห็นเมื่อมีคนในบ้านจับมันไปปล่อยวัดตอน กลางคืน แต่ตกตอนรุ่งเช้าเปิดประตูบ้านออกไป มันก็ร้องเหมียวๆ รอรับแม่อยู่ก่อนแล้ว บางตัวหายไปหลายวันก็สู้อุตส่าห์ระถนนซอกซอยกลับมาบ้านจนได้ แม่จะอุ้มมันไว้ – นังนี่มันฉลาด…แม่จะว่าอย่างนี้ แล้วเลี้ยงดูมันต่อไปอีกด้วยความเวทนาที่เพิ่มมากเป็นซ้ำสอง	Mother had many cats and they had many litters of as many colours as they come and of distinct dispositions. Several of them were so wayward even Mother was discouraged and pretended not to see when people in the house caught them and went to ditch them at the temple at night, but the next morning when she opened the main door there they were mewing, waiting for Mother all along. Some disappeared for days on end but from whatever maze of streets and lanes still managed to find their way back home. Mother would take them in her arms. How clever of this one, she would say and then would go on raising them with twice as much compassion.
เมื่อครั้งหนึ่งนานมาแล้วอีกเหมือนกัน…ผมปั่นจักรยานผ่านหน้าบ้านครูคนหนึ่ง แกกวักมือเรียกผม แล้วบอกว่า ไอ้หนู ครูจ้างเอ็งไปปล่อยแมวหน่อยนะ ครูให้ตังค์ผมมาห้าบาท พร้อมกับแมวสองตัวยัดใส่กระสอบท้ายรถ ผมอยากได้ตังค์ นำมันไปปล่อยในป่าละเมาะแห่งหนึ่งที่ไกลบ้าน ผู้คน –ดูมันเซ่อ เด๋อด๋า ร้องออดอ้อน คล้ายกับจะให้ผมพา กลับไปบ้าน แต่ผมไม่ใจอ่อนผูกพันมัน รีบปั่นจักรยานหนีจากมา	Another time long ago, as I rode my bicycle past the house of one of the teachers, he beckoned me to stop and then told me, ‘Boy, here’s some money, get rid of my cats for me.’ He gave me five baht along with two cats stuffed inside a jute bag I put on the back carrier. I wanted the money. I freed them somewhere in a forest far from the house. People: Look at that silly billy! So scatterbrained! They mewed imploringly, as if to have me take them back home, but they were nothing to me. I hurriedly pedalled away.
ผมมาเล่าให้แม่ฟัง แม่ด่าทั้งครูและผม –เอ็งมันใจบาปหยาบช้า เห็นแก่เงินแค่ห้าบาท ถึงกับยอมก่อเวรไปพลัดพรากพวกมัน ทำไมไอ้ครูบ้าไม่ไปปล่อยซะเองล่ะ เอ็งมันบ้าพอกัน	When I told Mother, she cursed the teacher and me. You wicked lout! You only have eyes for the money, those miserable five baht, so you deliberately commit a sin against those poor creatures. Why didn’t that batty teacher do it himself? You’re both as bad.
เมื่อยามอารมณ์ดี แม่จะบอก –ลูกเอ๋ย…หมาแมวมันเป็นสัตว์อยู่กับคน ถ้าหากคนไม่เลี้ยงแล้ว มันจะอยู่กับใครล่ะ…	When she was in a good mood, Mother would tell me, Sweetheart, dogs and cats are animals that live with people. If we don’t raise them who will?
เย็นวันหนึ่ง…ของช่วงเวลาที่แล้งจัด ขบวนแห่นางแมวมาบนถนนหน้าบ้าน พวกเขาจับแมวตัวหนึ่งใส่เข่งใหญ่แล้วปิดทางออกไว้ สอดไม้คานหามแมวไปทุกหนทุกแห่ง ให้ผู้คนสาดน้ำใส่ขณะขับเพลงขอฝน แมวได้แต่ดิ้นรนและร้องเสียงคร่ำครวญ ฝนก็ไม่ตกลงมา	One late afternoon in a time of prolonged drought, a cat procession came along the road in front of our house. They had caught a cat and put it in a big bamboo basket, closed its way out with a lid and inserted a yoke to carry the cat everywhere for people to splash clear water over it while they sang a song calling for rain. The cat could only struggle and mew frantically and annoyingly. The rain disdained to fall.	=== = ฝนก็ไม่ตกลงมา can be read two ways: ‘The rain didn’t fall’ or ‘The rain disagreed to come’.
มีชายคนหนึ่งเมาเหล้า เขากระโดดเข้าช่วยชีวิตแมวเอาไว้ด้วยการเปิดปากเข่งปล่อยให้แมวหนีไป… เขาตะโกน –พวกมึงเป็นบ้าไปหมดแล้ว ไอ้แมวตัวนี้ต้องตายแน่ ฝนก็จะไม่ตก…ฮ่า ฮ่า ไอ้พวกบ้า แน่จริงมึงมาจับกูใส่เข่งใบนี้หามไปแทนแมวซีวะ	There was a man who was drunk. He jumped to the cat’s help by opening the lid of the basket and freeing the animal. ‘You’re totally crazy, all of you!’ he shouted. ‘This cat will die and there won’t be any rain, ah! ah! You crazy people! If you’re so gung-ho, catch me and put me in the basket instead of the cat, you fools!’	In the interest of folkloric knowledge, let it be stated that the cat in the procession is a she (นางแมว).
ขบวนแห่นางแมวแตกกระเจิงท่ามกลางเสียงหัวเราะของเด็กๆ พิธีถูกทำลายลงในท่ามกลางเสียงสาปส่งชายขี้เมาที่ไม่ยอมเคารพกฎเกณฑ์พิธีกรรม ผมซึ่งเป็นเด็กและไม่เคยผูกพันกับแมวยังถอนใจ นึกขอบคุณชายขี้เมาคนนั้น	The cat procession broke apart amid the laughs of the children. The event was disrupted by the curses of a drunken man who had no respect for ceremonial rules. I who was a child and no cat person could sigh and mentally thank that drunken man.
คืนวันล่วงมา…รวดเร็วและนาน ฟ้าเพิ่งจะสางและผมเพิ่งจะกลับบ้านเดินเซเข้าซอยที่สองข้างเป็นห้องแถว รวงร้านยังปิดอยู่ พระออกบิณฑบาตแล้วระหว่างความเงียบสงบ ผมพบเด็กผู้หญิงคนหนึ่งนั่งร่ำไห้อยู่หน้าบ้านซึ่งแง้มประตูไว้บานเดียว	Time passed, fast and much of it. The sky was dawning as, reeling back home, I entered a street with shop houses on both sides, the shops still closed. Monks were already on their alms rounds in the peace and quiet. I saw a young girl who sat crying in front of a house whose door was ajar.	==พบ usually translates as ‘to meet’ or ‘to find’, but also as ‘to encounter’, ‘to come across’ or ‘to see’.
หนูร้องไห้ทำไม ผมยืนโงนเงนทักทาย เด็กคงจะได้กลิ่นเหล้าจึงทำท่าตกใจ จะหันกลับเข้าบ้าน แต่แล้วก็ร้องจ้า ชี้มือไปกลางถนนบอกด้วยเสียงสะอื้น –รถมันทำแมวหนู มันทับไอ้สีนวลตายแล้ว…	Why are you crying, little girl? I greeted her as I stood unsteadily. The child must have smelt the fumes of alcohol so she was shocked and made as if to go back inside but then cried even more and, pointing at the middle of the street, told me in a voice that sobbed, ‘A car ran over my cat! My Creamy is dead!’
ผมเพิ่งจะสังเกตเห็นแมว “สีนวล” นอมจมกองเลือด ไส้ทะลักอยู่บนท้องถนน รอยรถบนตัวแมวยังหมาดใหม่อยู่เลย ผมมองมันแล้วคลื่นไส้อาเจียนออกมา	Just then I noticed Creamy the cat lying in a pool of blood, its entrails spilled out on the tarmac, car marks still imprinted on its body. I looked at it and felt sick and vomited.
แม่หนูหยุดร้องไห้ หันมาสนใจผมที่เกาะเสาไฟยืนอ้วกอยู่ –น้าไม่สบายหรือ… น้าเมาหรือเปล่า ผมละอายเด็กเหลือเกิน – อ้วก เสร็จแล้วก็เดินหนี…นึกในใจที่ไม่อาจทำให้เด็กประทับใจในอย่างใดอย่างหนึ่งได้ แม้แต่คำปลอบโยน เมื่อเทียบกับชายขี้เมาทลายขบวนแห่นางแมวเมื่อคืนวันอันผ่านมาแล้วผมก็แย่เต็มทน	The little girl stopped crying, turned her attention to me who stood clutching the electricity pole and throwing up. ‘Are you sick, uncle? Are you drunk, uncle?’ I felt so ashamed in front of that girl … and chucked up again! When it was over, I hurried away, thinking to myself I’d done nothing for the girl, hadn’t even tried to console her. Com- pared to the drunk who had disrupted the cat procession that time, I was really the lowest of the low.
…อีกคืนวันที่ย้อนไป ผมนึกถึงพระครูแก้วเมื่อครั้งยังอยู่วัด พระครูแก้วเกลียดแมว แกอ้างว่าเป็นโรคหืด เจอขนแมวไม่ได้ แกโหดร้ายกับแมวมาก ไม่เคยให้ข้าวกิน ครั้งเมื่อแมวเข้าไปใกล้ก็จะถูกแกตะเพิด แต่พระครูก็มีโชคเพราะแมวนำลาภมาให้	More time passed. I thought of Reverend Teacher Kaeo when I was still at the temple. Reverend Teacher Kaeo loathed cats. He claimed he was asthmatic, couldn’t stand a cat’s hair. He was very cruel with cats, never fed them. Whenever one got close he would chase it away, but the Reverend Teacher had a stroke of luck thanks to a cat that brought him a windfall.
แมวท้องแก่มาคลอดลูกทิ้งไว้สี่ตัว ตรงหน้ากุฏิพระครูแก้ว แมวสี่ขามีสี่ตัว พระครูนักเล่นหวย แทงเลข 44 ถูกไปหลายหมื่นบาท แต่แกก็ยังใจร้ายต่อแมวอย่างไม่เปลี่ยนแปลง ไม่เคยนึกเลี้ยง ไม่ให้กินแม้แต่น้ำแต่ข้าว ซ้ำให้ลูกศิษย์วัดจับลูกแมวไปปล่อยอีก สมน้ำหน้า ที่ต่อมาพระครูแก้วระทมทุกข์หมกมุ่นอยู่กับหวยที่ไม่เคยถูกอีกเลย เป็นพระที่ไม่มีใครคบหา บ้าหวยและว้าเหว่…	A heavily pregnant cat came to give birth and left a litter of four kittens in front of his cell – four times four legs: the Reverend Teacher who played the underground lottery bet on 44 and won several tens of thousands of baht, but his hostility to cats didn’t change, he never thought of taking care of them, gave them nothing to eat or drink, and even had temple children take the kittens and release them far away. It served him right that later he felt gloomy and depressed, busy as he was with the underground lottery he never won again. He was a monk nobody associated with – lottery crazy and lonely.
อีกคืนวันที่ล่วงมารวดเร็วและนาน…ผมเมาเดินเข้าซอยกลับบ้านในยามดึก ได้ยินเสียงแมวร้อง หง่าวระงม ไปทั้งตรอก ฟังดูก็รู้ได้ว่าแมวสองตัวบนหลังคาบ้านหลังใดหลังหนึ่งนั้น กำลังหมายจะฝากรักต่อกัน… เสียงของมันรบกวน คงปลุกให้เจ้าของบ้านตื่นขึ้นด้วยความโมโห บัดเดี๋ยวเดียวเท่านั้น ที่ผมได้ยินเสียงดังโป๊ก กับเสียงสุดท้ายของแมวตัวหนึ่งหายไปแล้ว…ก็มีใครโยนร่างของมันตกลงมาอยู่ไม่ห่างจากผมนัก และมันดิ้นทุรนอยู่ท่ามกลางแสงไฟริมซอย…	Another lengthy stretch of time passed and passed fast. I was drunk as I entered my home street late one night. I heard heated cats’ calls all over the street. Listening intently, I knew that two cats on some roof or other were intent on bestowing love upon each other. Their mewing was irritating and woke up a house owner in anger. A moment later I heard a loud ‘thump!’ and a last meowing from one of the cats receded into silence… Someone had flung away the body that had fallen not far from where I stood and that was now twitching in the light of a street lamp.
…แมวตาค้าง มีเลือดเกรอะบนหัว มันกำลังจะตายแล้ว ผมเงยหน้าแหงนมองไปยังชั้นบนของบ้าน มีแต่ความมืดและเงียบ มนุษย์หนอ…ช่างใจร้าย ไม่เลี้ยงมันแล้วยังทำมันได้ถึงอย่างนี้…ผมนึกถึงแม่ที่ล่วงลับไปแล้ว ถ้าแม่ฟื้นขึ้นมาได้เห็นเหตุการณ์นี้ต่อหน้า แม่ก็คงจะตายซ้ำสองอีกเป็นแน่แท้ทีเดียว	The cat had wide-open eyes, and caked blood on its head. It was dying. I raised my head to look at the upper floor of the house. There was only darkness and silence. How cruel man can be! Not feeding them and then doing that… I thought of my regretted mother. If Mother had come back to life and witnessed what happened here, she surely would have died a second time around.
=	=
ข้างริมคลองน้ำครำใจกลางเมืองหลวงแห่งหนึ่ง แม้จะมียุงชุมนับได้หลายสิบล้านตัว และมีกลิ่นของเชื้อโรคลอยขึ้นมาจากคลองอย่างเหลือคณาจะนับได้ ถึงอย่างนั้นก็เถอะ ก็เต็มไปด้วยร้านอาหารขายข้าวต้มเจ้าเก่าที่ชื่อเสียงเลื่องลือไปไกล และที่พิเศษสุด สองฝั่งคลองน้อยนี้เหมาะต่อการตั้งวงเหล้าแต่หัวค่ำไปจนดึก	Alongside a canal in the heart of the capital with stagnant foul water, even though there are millions and millions of mosquitoes and the water exhales the stink of too many infectious bacteria to count, for all that, there is a double line of food shops selling old-recipe rice gruel that are reputed far and wide and, what’s most peculiar, both sides of this small canal are ideal for setting up drinking circles from sundown to late into the night.	Here, a little gamble for the translator, who must decide if เจ้าเก่า (original) applies to the food shops or to the rice gruel and which, of the shops or the gruel, is reputed far and wide.
อาหารอร่อย เหล้าออกรส เวลาไม่นานนักกลิ่นน้ำครำก็จะด้าน แล้วลมเย็นก็จะโชยขึ้นมาจากคลองให้รื่นรมย์	Delicious food, potent liquor: before long the stench of the stagnant foul water dulls and then the cold wind that wafts from the canal brings pleasant freshness.	ออกรส: ‘tasty’, ‘palatable’, ‘enjoyable’.
ผมและผองเพื่อนรักใคร่ เราตั้งวงคุยกันไปหลายเรื่องแล้ว…เรื่องที่ทำให้เราหัวเราะ ให้เราเศร้า เรื่องที่ทำให้เราตื่นเต้น ทำให้เราเหนื่อยล้า… นินทาเมีย เจ้านาย ด่านักการเมือง และวิจารณ์รัฐบาล การกีฬา วงการบันเทิง วัฒนธรรมและพวกคุณหญิงคุณนาย… โลกในวงเหล้าของเรามักจะมีขอบฟ้ากว้างขวางเสมอ มากไปด้วยจินตนาการ ฝันบรรเจิดและอารมณ์ขันของแต่ละคนตามกระแสสายของน้ำเหล้าที่ไหลล่วงลำคอไป…	My close buddies and I will sit around chatting about all sorts of things, things that make us laugh or make us sad, things that make us excited or make us exhausted … badmouthing wives, bosses, cursing politicians and criticising the government, sports, entertainment circles, civilisation and them high-so ladies… The world in our drinking circle always has broad horizons, brims with imagination, beautiful dreams and the sense of humour of each of us, carried along by the flow of firewater gurgling down our throats.
แมวอีกแล้ว…เสียงใครตะโกน แมวตกน้ำ!	A cat yet again! Someone is shouting, ‘A cat’s fallen into the water!’
จริงๆ นั่นแหละ แมวจรจัดตัวหนึ่ง กำลังว่ายเอาชีวิตรอดอยู่ในคลองน้ำครำ มันคงพลัดตกลงไปจากขอบซีเมนต์สูงเมื่อยามเผลอหรือว่าคงมีใครถีบอย่างไม่ตั้งใจก็ได้…หมดโอกาสจะขึ้นมาได้ น้ำสีดำเหลือเกิน โคลนก็ปนอยู่มาก… แสงไฟจับเห็นมันเป็นเงาตะคุ่ม กำลังว่ายวนไปมา มีสีขาวที่กำลังถูกย้อมและกำลังจะอ่อนแรง	It’s true. A stray cat is swimming for its life in the stinking water of the canal. It must have fallen from the high cement parapet in a lapse of concentration or maybe someone kicked it unwittingly … and it can’t climb back. The water is so black, so thick with mud. The light catches the cat as a dark mass swimming in circles, the white on it dyed black, and it is losing strength.
ร้านรวงโต๊ะเหล้าสองฝั่งคลองยามนี้ มีแต่คนจ้องมองลงไปในคลองนั่น มีเสียงเอะอะชักชวนกันให้ดู แมวเป็นสัตว์อยู่กับคน ปราศจากพิษภัยดูน่ารักแต่ก็เล็กเกินไปสำหรับน้ำเน่ากลิ่นหึ่งชวนคลื่นเหียนอย่างนั้น ผมคิด	At the drinking tables of the shops on both sides of the canal by now there are only people staring down at that canal. There are exclamations inviting one another to have a look. Cats are animals that live with people, inoffensive and lovely but too small for putrid water with a nauseating stench like that, I reflect.	==ผมคิด: alternately, ‘I tell myself’ – in no case here ‘I think’.
แต่จะมีใครเล่าในที่นี้ ที่กินเหล้ากินข้าวได้อย่างสบายคอนัก แมวตัวเดียวกำลังจมน้ำตายอยู่ต่อหน้าคนหลายคน	But here where we eat and drink at leisure, who will make a move? A single cat is drowning in front of many people.
…ชายขอทานเร่ผ่านมา สภาพของเขาคลื่นเหียนไม่ต่างไปจากแมวในคลองเท่าไหร่นัก แต่เขาก็ยังรู้สึกรังเกียจอิดเอื้อนที่ได้รับการว่าจ้างจากเจ้าของร้านเหล้าให้ลงไปช่วยชีวิตแมว แต่ครั้นเมื่อเห็นเงินค่าจ้างสูงขึ้นพร้อมกับแมวที่อ่อนแรงและชีวิตใกล้จมลงไปภายใต้น้ำครำทุกขณะ เขาก็ตัดสินใจกระโดดลง น้ำในคลองแตกกระจายและแผ่กลิ่นฟุ้งไปทั่ว	…A beggar walks by, in a condition almost as nauseating as the cat in the canal, yet he still feels disgusted at being hired by one of the shop owners to go down and save the cat. But when he sees the amount of money increase while the cat weakens and will drown in the foul water at any moment, he decides to jump. The water in the canal splashes up and releases a revolting stench all over.
ทุกสายตาจ้องจับอยู่ที่ชายขอทาน เขาแหวกว่ายสายน้ำเน่าเข้าไปใกล้ตัวแมวแล้ว อุ้มมันกลับฝั่ง…ในท่ามกลางเสียงปรบมือที่ก้องไปทั้งสองข้าง ฝั่งคลองน้อย เงินค่าจ้างในการช่วยชีวิตแมวของเขาสูงขึ้นเรื่อยๆ กองอยู่บนโต๊ะเหล้า ระหว่างที่เขาอาบน้ำให้ทั้งตัวเอง และแมวที่ขนเริ่มสะอาดขึ้น สะบัดหัว และส่งเสียงร้องรังเกียจ…	All eyes are on the beggar. He swims about in the putrid water and approaches the cat, takes it in one arm and returns to the bank … under sustained applause that echoes on both sides of the small canal. The hiring money for saving a cat’s life keeps piling up on the drinking tables while he washes both himself and the cat which is beginning to look cleaner, shakes its head and mews in irritation.
โลกดูรื่นรมย์ แม้น้ำในคลองนี้ก็ดูจะสะอาดตาขึ้น ผมกับเพื่อนๆ เมาหนักกันยิ่งขึ้นไปอีก ด้วยข้ออ้างน่าละอายว่า ฉลองชีวิตแมว!	The world looks pleasant. Even the water in the canal seems cleaner to the eye. My friends and I grow even drunker, with a shameful excuse: drinking to the rescue of the cat!
	First published in 1987, then as a collection of short stories by the author under the same title in 1988.
	Ussiri Dharmachoti, born in Hua Hin in 1947, has had a successful lifelong career in journalism. Winner of the SEA Write Award in 1981 (Khun Thong, you will return at dawn), he is a master of short fiction. His novella Of time and tide is available from thaifiction.com or immateriel.fr.

Khong’s present – Pahd Pasiigon

ooo

A light, humorous story for a change. The plight of young Khong has just the right amount of titillation, zaniness and unpredictability to keep you on tenterhooks until its ignominious end. MB

ของขวัญของโข่ง	Khong’s present
ผาด พาสิกรณ์	PAHD PASIIGON	[Pronounced ‘phart pha.si.korn’]
		TRANSLATOR’S KITCHEN
คิดดูเอาเถอะ คนไม่เคยฝันเปียกมาก่อน…	Think about it: someone who never had a wet dream before…
เพียงครั้งแรกโข่งก็ฝันว่าได้สมสู่กับดาราสาวคนโปรด เขาถึงกับติดใจในประสบการณ์อันแปลกพิสดารของมัน จะว่าไปตอนที่เขาตื่นขึ้นมานอนลืมตาปริบๆ ทบทวนภาพฝันที่เพิ่งเกิดขึ้นหลัดๆ นั้น เนื้อตัวของเขายังสั่นสะท้านกระตุกเกร็งไม่หาย ส่วนความรู้สึกนั้นมันจะเหมือนจริงมากน้อยเพียงไรโข่งมิอาจบอกได้ เพราะตั้งแต่เกิดมา นอกจากโข่งจะไม่เคยฝันเปียกแล้วเขายังไม่เคยผ่านมือสตรีเลย เคยผ่านแต่มืออันหยาบสากที่ประดับพราวไปด้วยซอกเล็กดำสกปรกของตัวเอง ใช่ มันตอบสนองตัณหาได้ตามอัตภาพ แต่ก็ไม่เคยสักครั้งที่จะพาเขามาถึงสรวงสวรรค์ชั้นนี้ ชั้นที่เหนอหนะ เฉอะแฉะ คลุ้งกลิ่นเหงื่อ กลิ่นคาวที่เจืออ่อนๆ ด้วยกลิ่นหอมอันเบาบางกับกลิ่นรวมๆ อันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวนี้ โดยสภาพ โข่งก็คิดหรอกว่ามันน่าจะเป็นกลิ่นแห่งกามกิจ และเขาก็เชื่ออย่างนั้นอยู่อีกหลายอึดใจ จนกระทั่งเหลียวไปพบเอาร่างดาราสาวสวยคนเดียวกันกับที่เพิ่งสอนเพลงกามให้เขาในฝันนั่นแหละ หล่อนนอนแน่นิ่งเป็นศพเปลือยอยู่ข้างๆ ชุดราตรีบางเฉียบสีกลืนมืดถูกถกลอยขึ้นมาอยู่เหนือเอว เผยให้เห็นท้องน้อยแบนราบขาวโพลน กางเกงในสีดำตัวบางเฉียบยังอยู่ในที่ทางของมัน หากมีคราบเกรอะ และถูกขยับเบียดร่นคาดเฉียงไปทางหนึ่ง โข่งสาบานได้ เขาไม่รู้จริงๆ ว่าหล่อนแอบมานอนอยู่ในห้องของเขาตั้งแต่เมื่อไร	For the first time ever, Khong dreamt that he was making it with his favourite female star, so he was taken with the weirdness of the experience. Say what you will, when he woke up and lay blink- ing, reviewing the scenes of the dream that had just happened, his flesh was still quivering and jerking. As to how real his sensations were, Khong couldn’t say, because since he was born, besides never having had a wet dream, he had never known the ministrations of a woman. He had only known those of his own rough hands adorned with dirt-rim- med fingernails. Yes, that took care of his cravings, but not once had it taken him to this level of heaven, a level that was sticky, soggy, heavy with a smell of sweat, a fishy smell mixed with a faint perfume, a smell altogether quite specific. By nature, Khong thought it should be the smell of sexual activity, and he believed this for quite a few intakes of breath until he turned and saw the body of the very star that had just taught him a sex song in that dream. She lay dead still, a naked corpse, beside him. Her flimsy nightdress of dusky colour was crumpled to above her waist, revealing the stark white curve of her flat tummy. Her skimpy black pants were still in place but bore crusted stains and had been crumpled and pulled to one side. Khong could swear he didn’t know when she had sneaked into his room to lie on his bed.	=ความรู้สึก is usually translated by ‘feelings’; here ‘sensations’ seems to me more accurate.ไม่เคยผ่านมือสตรี: literally, ‘had never gone through the hands of a woman’.สีกลืนมืด: literally, ‘the colour of a dark wave’; a nice-sounding but meaningless expression; since the emphasis is on darkness, ‘dusky’.
แต่ใครเล่าจะเชื่อ	But who would believe him?
บุคคลผู้มีสารรูปซื่อตรงตามมาตรฐานฆาตกรข่มขืนโหดที่เห็นกันตามหน้าหนังสือพิมพ์ หน้ากร้านดำขรุขระ ผิวกายกระดำกระด่างสกปรก ราวพระเจ้าบรรจงสลักคำว่า จน โง่ และต่ำต้อยด้วยไฝ ด้วยหูด จนพร้อยไปทั่วเรือนร่าง เป็นลูกจ้างประเภทไร้ฝีมือทางเชิงช่างในร้านเติมน้ำยาแอร์เล็กๆ ริมถนน ส่วนหล่อนเป็นดาราละครสาวสวยผู้กำลังเติบพองด้วยชื่อเสียง เป็นที่หมายปองของหนุ่มเนื้อหอม ชาติตระกูลดี มีฐานะ แล้วหล่อนผู้นี้น่ะหรือจะเลือกเอานายโข่งเป็นสมบัติสวาท ทั้งนี้ไม่สำคัญหรอกว่า เนื้อของละครบางเรื่องที่หล่อนแสดงนั้นจะเล่าเรื่องของความรักประเภทแหกฐานันดรระหว่างหญิงสูงศักดิ์กับชายต้อยต่ำก็ตามที ใครก็รู้ว่านั่นละคร นี่ชีวิตจริง  ชีวิตจริงๆ ของมนุษย์ที่ยังต้องดิ้นรนเพื่อเงิน เชื้อเพลิงสำคัญสำหรับการตะกายบันไดลิงของสังคมให้สูงลิบลับขึ้นไปสู่ยอดที่มองไม่เห็น ซึ่งวัดคร่าวๆ จากสารรูปและค่าจ้างเงินเดือนเพียง 5,000 บาทกับเศษอีกเพียงนิดหน่อยของโข่งนั้น ย่อมชี้ชัดว่าเขาไม่มีบันไดลิงที่ว่านี้เก็บซ่อนไว้ให้สาวคนไหนแน่	A man whose poor appearance honestly matched the standard look of harsh rapist-murderers as could be seen in the newspapers: a rough, coarse, dusky face and dirty mottled skin as if God had incrusted it with the words ‘poor’, ‘stupid’ and ‘inferior’, with moles and warts all over the body. He was an unskilled employee in a small roadside shop refilling air-conditioners with fluid. As for her, she was a beautiful young stage actress with a swelling reputation, sought after by toothsome young men of good lineage and social status, and this here woman would be the one to elect Master Khong as her sexual playmate? In this context, it wasn’t important that some plays in which she performed told the story of unconventional love between a high-so girl and a lowly boy. Who would believe it? Those were plays. This was real life – the real life of a lad who must still struggle to earn money, the important fuel for climbing the monkey ladder of society up ethereal heights to an invisible summit, which, measured against Khong’s physique and monthly wage of five thousand baht plus small change, clearly showed that he sure had no hidden monkey ladder to climb for any woman whatsoever.	สมบัติสวาท: literally, ‘sexual property’
ส่วนปริศนาแห่งการมาถึงในห้องนอนโข่ง ที่อยู่บนชั้นสามของตึกแถว จะมีที่มาอย่างไรนั้น คงไม่มีใครให้ความสนใจ เพราะขนาดโข่งเองยังหาคำอธิบายไม่ได้ ความจริงมีอยู่ว่า เขาจำได้ว่าหลับไปคนเดียว ฝัน – ไม่ใช่ฝันธรรมดา แต่เป็นฝันที่มีเนื้อหาเหมือนซีดีแผ่น แสดงโดยดาราญี่ปุ่นที่ชอบร้องว่า อี๊ๆ – และตื่นขึ้นมาก็พบดาราสาวผู้นี้นอนนิ่งอยู่ข้างๆ ปัญหาชวนให้ปวดหัวก็คือ หนึ่ง เขาไม่รู้หล่อนมาโผล่ที่นี่ได้อย่างไร และสอง สำหรับฝันเปียกที่ว่านี้ โข่งเชื่อว่ามันไม่น่าจะก่อให้เกิดปัญหา หากเขาฝันเอง เปียกเอง แต่ฝันเองแล้วไปทำคนอื่นเปียกนี่สิ มันจะทำให้เกิดปัญหา คนอื่นที่ว่านี้ก็เช่นกัน ใช่กิ่งแก้วสาวโรงงานที่เขาแอบสนใจเสียที่ไหน กลับไปเป็นดาราละครชื่อดัง ยังไงก็ผิด โข่งเชื่ออย่างนั้น ส่วนจะผิดข้อหาอะไรเขาไม่รู้ เพราะไม่ได้เรียนกฎหมายมา เขารู้แต่ว่าขืนโทรเรียกตำรวจตอนนี้มีหวังได้เข้าตะรางแน่	As for the puzzle of her presence in Khong’s bedroom, which was on the third floor of the shop-house, nobody would care about how it had come about, because Khong himself still couldn’t explain it. The truth was that he remem- bered falling asleep alone, dreaming – not an ordinary dream, but a dream whose content was like a CD showing a Japanese star who liked to sing ‘Ee, ee, ee’ – and waking up to find this very star lying inert by his side. The headache-inducing problem was that, one, he didn’t know how she had ended up here, and two, regarding that wet dream, Khong thought it shouldn’t be a problem if he had dreamt and wetted himself, but having dreamt and making someone else wet was a problem. And the same applied to that someone else. She was no King- kaeo, the factory worker he was covertly interested in: it turned out she was a famous star. It was all wrong was what Khong thought. As to what offense he was guilty of, he didn’t know because he hadn’t studied Law. He only knew that if he called the police now, he’d end up in jail for sure.
เหตุเพราะหน้าตาโข่งเหมือนฆาตกรข่มขืน หนำซ้ำคราบอสุจิที่กองกรังเป็นคราบขาวเปรอะอยู่บนกางเกงในตัวน้อยของสาวเจ้านั้น ก็น่าจะเป็นหลักฐานยืนยันความผิดของโข่งได้อย่างเหนียวแน่นที่สุด คนรู้น้อยอย่างโข่งหรือจะมีปัญญาบอกเล่าให้ใครต่อใครเข้าใจได้ว่าเขานั้นคือผู้บริสุทธิ์ แม้ว่าในกรณีนี้อาจไม่ถึงขั้นผุดผ่องเสียทีเดียว แต่อย่างน้อยเขาก็ไม่ได้เป็นคนไปลักพาตัวหล่อนมา และหากจะว่าไปแล้ว หล่อนต่างหากเป็นผู้บุกรุกเข้ามาในห้องของเขายามวิกาล โข่งรู้ดีว่า ยิ่งเรื่องท้ายนี้คงยากที่จะฟังขึ้น และมูลนิธิปวีณาสำหรับชายชาตรีที่ถูกล่วงละเมิดทางเพศโดยดาราสาวยอมนิยมก็ไม่มีเสียด้วย	Because he had the face of a rapist-murderer. Furthermore, the sperm stains that caked a messy white on the woman’s teeny pants would be the stickiest evidence of Khong’s guilt. How could someone of little knowledge like him make anyone believe that he was innocent? Even though in this case he wasn’t altogether snow white, at least he wasn’t the one who had dragged her in here, and, say what you will, she was the one who had intruded in his room in the dead of night. Khong knew very well that this last part would be even harder to listen to and that there was no Paveena Foundation for real men sexually assaulted by famous female stars.*	====== = = * Comical allusion to the charitable Paveena Foundation for Children and Women, run by female politician Paveena Hongsakul.
สะกิดเรียกก็แล้ว เขย่าตัวรุนแรงก็แล้ว จับพลิกจับตะแคงอย่างไรสาวเจ้าก็ไม่ขยับ โข่งทั้งตกใจ ว้าวุ่นใจ และทุกข์ใจ	No matter how much he nudged and called her, shook her strongly, grabbed and turned her this way and that, the young woman didn’t react. Khong was at once shocked, alarmed and miserable.
จนสุดท้ายต้องยอมถอดใจนั่งเหม่อลอยเหมือนคนบ้า ดูร่างขาวโพลนที่นอนแน่นิ่งค่อยๆ เรืองขึ้นช้าๆ ด้วยแสงสีอมแดงแห่งเช้าทาบทาลงมาจากช่องหน้าต่างที่เปิดรับลมเอาไว้	Until finally he had to sit up, dis- heartened, raving like a lunatic, looking at the stark white body that lay inert slowly turning pinkish in the red-tinged light of dawn coming through the window left open to catch the breeze.
แต่เปล่า ที่นี่ไม่มีลม ห้องโล่งบนชั้นสามแห่งนี้มีแต่ฟูกนอน มุ้งกันยุง และโทรทัศน์ ส่วนที่แปะกระจัดกระจายอยู่บนข้างฝาคือรูปดาราสาวๆ ที่ใช้ความสะสวยของพวกหล่อนขายสินค้าชนิดต่างๆ ถึงจะเป็นเพียงห้องโล่งๆ ที่ร้อนอบอ้าว แต่สำหรับโข่งแล้ว ความรู้สึกของมันคือบ้าน บ้านชั้นดีประเภทโฮมออฟฟิศที่ไม่ต้องสัญจรไกลจากที่ทำงาน เมื่อวันอันยาวเหยียดจบสิ้นลง โข่งจะปีนบันไดขึ้นมาล้มตัวนอนด้วยความอุ่นใจในห้องสี่เหลี่ยมผืนผ้าแห่งนี้ ที่นี่ ชีวิตเป็นของเขา มีเสียงรถยนต์ที่วิ่งกันอยู่ขวักไขว่เป็นเครื่องขับกล่อม ชั้นล่างติดถนน บนห้องนอนของเขาก็ยังติดสะพานข้ามแยกอีก แต่เสียงและควันเสียจากรถยนต์ไม่เคยสร้างความรำคาญใจให้แก่โข่ง ตรงข้าม มันเป็นสันทนาการชั้นดี เมื่อโทรทัศน์ไม่มีอะไรให้ดู	But no, there was no breeze in here. This empty room on the third floor only had a mattress, a mosquito net and a TV set. Spread out on the walls were pictures of starlets who used their sassy looks to sell all sorts of products. For all its being merely an empty and muggy room, to Khong it felt like home, a first-class home of the home-office kind where you didn’t have to travel far from your workplace. When the endless day was over, Khong would go up the stairs and lie down at ease in this rectangular room. Here, life was his. There was the noise of cars cruising past ceaselessly in lieu of lullaby. The ground floor gave onto the road and his bedroom was level with the intersection overpass. But noise and exhaust fumes never bothered Khong. On the contrary: they were top recreation when the telly had nothing worth watching.
ฟ้าที่สางขึ้นเรื่อยๆ เปลี่ยนสีไปไม่แพ้ใจโข่ง ประเดี๋ยวชวนมอบตัว ประเดี๋ยวชวนอำพรางศพ ประเดี๋ยวชวนเก็บเสื้อผ้าหนีไปเฉยๆ แต่สำหรับข้อท้ายนี้ คนจนอย่างโข่งหรือก็ไร้ทุนรอน ไม่มีเงินพอสำหรับค่าโดยสารกลับต่างจังหวัด แต่แม้หากเขามีเงินพอค่ารถประจำทาง โข่งก็เชื่อว่าสิ่งที่เขาน่าจะทำคือนำเงินจำนวนนั้นไปซื้อมีดอีโต้สักเล่มเพื่อนำมาใช้หั่นร่างของหล่อนออกเป็นชิ้นๆ จะดีกว่า เพราะอย่างน้อยการอำพรางศพยังพอทำให้เขาเห็นทางรอดบ้าง ไม่ทิ้งศพไว้ให้ตำรวจต้องออกตามตัวเขาในที่สุด เห็นดีตามนั้น โข่งหันสมองเข้าหาวิธีเดียวที่ดูเหมือนจะมีทางรอดรออยู่ … รูส้วมซึมที่มีเส้นผ่าศูนย์กลางไม่น่าจะเกิน 4 นิ้ว นั่งยองๆ พิเคราะห์ส้วมสีชมพูอยู่พักใหญ่ แต่นึกไม่ออกว่าขั้นตอนมันเป็นอย่างไร โข่งเสียดายที่ไม่เคยได้ตั้งใจอ่านข่าวหั่นศพต่างๆ ให้ละเอียด จึงไม่รู้ว่าฆาตกรเหล่านั้นมีวิธีการทำงานอย่างไรกับรูเล็กๆ เพียงแค่นี้ เขามิต้องสับดาราสาวคนนี้ให้เละเป็นหมูบะฉ่อก่อนหรือจึงจะเทหล่อนลงไปได้ทั้งหมด	The colours of the gradually dawning sky changed and so did Khong’s mind, prompting him now to give himself up, now to conceal the corpse, now to gather his clothes and get the hell out of here, but for the latter option, a poor man like him had no ready funds, not enough money for the fare to return upcountry, and even if he had enough for the coach, Khong believed he’d be better off taking that money and buying a bush knife to cut the woman’s body to pieces, because at least this still left him with some hope to be safe, rather than leaving the corpse behind for the police to eventually go after him. Satisfied on this account, Khong turned his mind to searching for the one way that seemed to offer salvation. The hole in the privy shouldn’t be more than four inches in diameter. He crouched and examined the pink privy for a long time but couldn’t figure out how to go about it. He regretted never having endeavoured to read in detail the news about dismembered corpses, so he didn’t know what methods those murderers would use to deal with such a little hole. Wouldn’t he have to cut her up to minced pork soup size bits before he could dispose of her entirely?	Here, an editorial correction to make ‘change’ rather than ‘change colour’ (เปลี่ยนสี) the focus: a mind doesn’t change colour.
ความคิดของการอำพรางศพดำเนินต่อไป หากคราวนี้เปลี่ยนไปสู่คำถามที่ว่า ถ้าเขาจะเอาศพไปทิ้ง ที่นั่นน่าจะเป็นที่ไหน และเขาควรจะนำศพไปทิ้งได้อย่างไร คนไม่มีญาติ ไม่มีรถ ไม่มีเงิน เพื่อนๆ ที่พอรู้จักกันก็ยากจนข้นแค้น มีสภาพไม่ต่างไปจากเขานัก เอาละ การเรียกแท็กซี่ให้ไปส่งในที่เปลี่ยวนั้น หากเอาโทรทัศน์ไปจำนำแล้วก็น่าจะมีเงินพอสำหรับค่ารถ แต่เขาจะต้องหาลังใบใหญ่ขนาดไหนมาใส่ดาราสาว โดยข้อแม้มีอยู่ว่าต้องบรรจุเข้าไปในท้ายรถแท็กซี่ได้ และเขาต้องอุ้มไปไหนมาไหนได้ตามลำพัง ซึ่งแค่นี้ก็เป็นเรื่องยุ่งยากพอแรงแล้ว ยังไม่ต้องคำนึงถึงการจ้างวานแท็กซี่ให้ไปส่งในที่เปลี่ยวพร้อมกล่องใบใหญ่ โดยไม่ส่อพิรุธ	The thought of concealing the body persisted but this time changed to meet the questions of where he could dump it and how he would do that. Someone without relatives, without a car, without money and with casual friends just as hard up as he was … All right, calling a taxi to be driven to a deserted place: if he pawned the TV set he should have enough for the fare. But how big a trunk should he look for to put the young actress in, with the proviso that it must fit into the boot of the taxi? And how was he to carry it all by himself? Just that was hard enough, without having to think yet about hiring a taxi to please send him to a deserted spot with a huge trunk without inviting suspicion.
จากประสบการณ์ที่ดูข่าวอยู่ทุกค่ำคืน ทำให้โข่งเชื่อว่าในที่สุดศพดาราจะถูกค้นพบ ถ้าไม่ใช่โดยคนเก็บผัก, คนดักปลา ก็น่าจะเป็นเด็กเล่นซ่อนหา … ภาพของคนขับแท็กซี่ยืนหันหน้าเข้าหากล้องแต่ชี้นิ้วมายังเขา ผู้นั่งก้มหน้าอยู่ใกล้ๆ … บนโต๊ะข้างหน้าคือภาพกางเกงในสีดำของดาราสาวซึ่งถูกนำมาตัดออกเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย บรรจงเรียงขึ้นเป็นตัวอักษรว่า ข้าตะกอนขมขื่น ประมวลภาพปรากฏขึ้นอย่างชัดแจ้งในหัว (และดังนั้นจึงสะกดตามความเข้าใจ) ของโข่ง	From his experience watching the news every night, Khong believed that in the end the body of the star would be found, if not by someone collecting vegetables or trapping fish, then by children playing hide-and-seek … Picture of the taxi driver standing face turned towards the camera but pointing at him, who sits nearby with his head hung* … On the table in the foreground is a picture of the young actress’s black pants which have been cut into bits aligned to form the words ‘repist murdrer’. Those pictures appeared clearly in Khong’s head (hence the spelling as he knew it).	=====* All too familiar scene of (alleged) criminals on Thai TV news broadcasts.
ยิ่งคิดยิ่งตัน โข่งไม่เข้าใจว่ากับข่าวฆาตกรรมที่เกิดขึ้นรายวันนั้น มันน่าจะเป็นอะไรที่มีทางออกได้ง่ายดายกว่านี้ เพราะหากเป็นเรื่องยาก การฆ่าแกงกันคงไม่เกิดขึ้นรายวันอย่างที่เป็นอยู่ หรือว่าฆาตกรต้องเป็นคนฉลาดแยบยล ชำนาญในการคิดซับซ้อน มีสมองก้อนโตกว่าลูกจ้างร้านแอร์อย่างเขา ความที่เป็นคนไม่เคยทำชั่วทำเลวมาก่อน โข่งจึงไม่เคยพาสมองที่มีอยู่เพียงน้อยนิดแผ้วพานมาลองฝึกปรือในย่านนี้เลย	The more he thought, the more he was stumped. Khong didn’t understand: with news of murders happening daily, there should be a way out easier than this, because if it was something difficult, murders wouldn’t happen as often as they did, or else the murderers must be cunning, expert in convoluted thinking, with bigger brains than an air-con shop hired hand like him. Having never done anything evil before, Khong hadn’t taken the little feeble brain that he had to exercise in such pastures.
สมองของโข่งไล่เรียงไปในช่องทางเล็ดลอดต่างๆ ที่ผุดพรายขึ้น แต่แล้วเมื่อได้ไตร่ตรองลงไปในรายละเอียด แต่ละช่องแต่ละรูก็ปิดสนิทลงด้วยคำว่า ทุนทรัพย์และปัญญา ที่สุด โข่งไม่เห็นหนทางไหนดีไปกว่าการนั่งนิ่งๆ อยู่ตรงนี้ รอให้ตำรวจมาลากตัวไปเข้าตะราง เขาทายว่าดารามีชื่อเสียงระดับนี้ เดี๋ยวก็ต้องมีคนออกตามหา และคงมีวิธีสืบเสาะจนมาลงเอยที่ห้องของเขาในที่สุด เขาไม่มีกะจิตกะใจจะลุกขึ้นปฏิบัติภารกิจประจำ อันว่าด้วยการทำความสะอาดปัดกวาดชั้นล่างจนเรียบร้อย ขึ้นมาอาบน้ำ ใส่เจล บรรจงทำผมให้ดูเหมือนนักร้องเกาหลี แล้วลงไปเปิดหน้าร้าน เขาได้แต่นั่งจ๋อง ผมเผ้าชี้โด่เด่รุงรัง – ก็ยังเหมือนนักร้องเกาหลีอยู่ดี แต่จากอีกวงหนึ่ง – กอดเข่าดูร่างของดาราสาวตาปริบๆ ด้วยรู้ว่า อย่างไรเสียวันนี้ชีวิตลูกจ้างของเขาก็คงต้องสิ้นสุดลง แต่ไอ้การจะให้โทรไปแจ้งตำรวจนั้น โข่งก็รู้สึกว่ามันจะเร่งรัดให้คุกเดินเข้ามาหาตนเร็วเกินไป สู้นั่งนิ่งๆ อยู่ตรงนี้จะดีกว่า ไม่หนี ไม่โทรแจ้ง ลองวัดดวงดูสักหน เผื่อผู้คนจะไม่รู้ว่าหล่อนหายไป เหมือนกับที่เขาไม่รู้ว่าหล่อนมานอนอยู่ตรงนี้ได้อย่างไร	Khong’s brain followed the various byways that popped up, but then once he had mulled them over in detail, each gap, each hole was shut tight with the words ‘capital’ and ‘savvy’. In the end, Khong saw no better way than sitting still right there, waiting for the police to come and drag him into jail. He guessed that, this star being so sought after, before long somebody would start looking for her and would be able to trace her to his room eventually. He didn’t even feel like getting up to do his morning chores which consisted in going downstairs to sweep and tidy up, then back up here to shower, put on some gel and comb his hair to look like a South Korean singer, and then going down to open the shop front door. He merely sat meekly, his dishevelled hair sticking up – just like a South Korean singer, but from another band –, arms clasped around his folded legs, looking with blinking eyes at the body of the young actress in the knowledge that in any case today his life as an employee had to end, but calling the cops he felt would bring jail to him only faster. Sitting still right here was better. No fleeing. No phoning to report. Let’s measure our stars this once, in case people didn’t know she disappeared as he didn’t know how she had come to lie here.	ปัญญา: intelligence, wisdom, knowledge, insight – here, the emphasis is on ‘know-how’; hence, ‘savvy’.
โข่งนั่งพิจารณาใบหน้าอันงดงามที่หลับตาพริ้มหันมาทางเขา ผู้นั่งกอดเข่าหันหลังให้หน้าต่าง แสงเช้าโรยเข้มเข้ามาภายในแล้ว ดวงหน้าของหล่อนสดใสผุดผ่อง ดูเหมือนคนที่กำลังนอนหลับฝันดีอยู่ โข่งค่อยๆ คลานเข้าใกล้ๆ ก้มหน้าลงไปซบที่เนินอกแล้วเงี่ยหูรอฟังเสียงหัวใจ	Khong sat considering the beautiful face with its eyes shut tight turned towards him who squatted with his back to the window. In the already strong morning light her face looked radiant as if she slept enjoying a dream. Khong slowly crawled closer, lowered his face to her breast and then pricked up his ear to listen to her heart.
ตึก ตัก ตึก ตัก	Lub-dub, lub-dub, lub-dub…
เขาไม่ได้ยินเสียงหัวใจของหล่อน ได้ยินแต่เสียงหัวใจของตัวเองที่เต้นถี่เร็ว ยิ่งเงี่ยหูก็ยิ่งได้ยินเสียง ตึก ตัก ตึก ตัก ด้วยความตื่นเต้นที่ได้เอาหน้าไปวางอยู่บนเนินอกของดารา ขนาดตายแล้วกลิ่นของหล่อนยังหอมยวนใจถึงเพียงนี้ โข่งหลับตา ตั้งใจซึมซับเอาความรู้สึกอันอบอุ่นนี้ไว้ ความรู้สึกดีๆ เช่นนี้ โข่งเคยได้รับจากอกแม่ แต่ความรู้สึกนั้นก็นานแสนนานจนแทบจะลืมไปแล้ว แต่จำได้ว่าแม่ไม่หอมหวนเหมือนหล่อนผู้นี้	He didn’t hear her heartbeats – only his own, beating fast. The more he listened, the louder the lub-dub resound- ed out of the excitement of having his face on her breast. Dead though she was, her perfume still disturbed him this much. Khong closed his eyes, intent on absorbing that warm feeling. A good feeling like this he once had received from his mother’s bosom, but that was such a long time ago he had almost forgotten, yet still remembered his mother didn’t have the enticing fragrance of this woman.
ซบหน้านิ่งอยู่บนร่างบางที่ชุดราตรีสีดำถูกถลกขึ้นมาลอยอยู่บนหน้าท้อง โข่งค่อยๆ ลืมตาขึ้น ใบหน้าของเขาที่หันไปทางปลายเท้าของหล่อนมองเลยผ่านไปเห็นรูปของหล่อนที่เขานำมาแปะไว้บนข้างฝา หล่อนยังส่งยิ้มนั้นมาให้เขา โข่งไม่อยากเชื่อว่าผู้หญิงที่เขากำลังแนบหน้าซบอกอยู่นี้คือคนคนเดียวกันกับดาราสาวสวยบนข้างฝาที่ถ่ายโฆษณายาสีฟัน ครีมทาหน้า และผ้าอนามัย สำหรับคนอย่างโข่ง อย่าว่าแต่ผู้หญิงในภาพโฆษณาเลย แค่กิ่งแก้ว สาวโรงงานในซอยใกล้ๆ เขายังได้แต่เพียงแอบมองแล้วเก็บหล่อนไปฝันเท่านั้น สัมผัสนี้ กลิ่นนี้ รูปนี้ เป็นอะไรที่คนอย่างเขาไม่มีวาสนาพอที่จะได้เชยชม โข่งเชื่ออย่างนั้น	His face still sunk into the lithe body whose black nightdress had been crum- pled up to the waist, Khong slowly opened his eyes. His face, which was turned towards her feet, looked beyond them and saw the pictures of her which he had pinned to a wall. She was still smiling at him from there. Khong didn’t want to believe that the woman against whose chest his face rested was the same as the beautiful young starlet on the wall advertising toothpaste, face cream and sanitary pads. For someone like him, forget about those women in ad posters: even Kingkaeo, the factory girl in a nearby street, he had merely watched from afar and then kept her to dream about. This contact, this smell, those pictures were something someone like him wasn’t blessed enough to ever enjoy, or so Khong believed.
นอนตะแคงหน้าปลื้มใจอยู่ได้ไม่นาน สายตาของเขาก็ย่นระยะใกล้เข้า ภาพเงาบนข้างฝาเลือนราง ปลายเท้าของดาราสาวชัดขึ้น เขาเพิ่งสังเกตเห็นว่ารองเท้าของหล่อนนั้นเหลือติดเท้าอยู่เพียงข้างเดียว มันเป็นรองเท้าประเภทหุ้มส้นสีดำ ปลายแหลม พร้อมสายรัดข้อเท้าที่วับวาวคล้ายเพชร โข่งปรับระยะมองให้สั้นเข้ามาอีก ทิ้งเบื้องต่ำให้เป็นภาพเลือนรางในฉากหลัง ลอยเด่นชัดขึ้นมาคือหน้าท้องแบนราบ ขาวโพลน ไรขนอ่อนวิ่งเป็นเส้นชักพาสายตาของเขาช้อนสูงขึ้นสู่เนินนูนใต้กางเกงในลูกไม้สีดำ	As he lay on his side by the ravishing face, his eyesight soon focused closer. The pictures on the wall blurred. The feet of the actress grew starker. He then noticed that one of them still wore a shoe. It was a shoe of a type with a black stiletto heel and straps that glittered like jewels. Khong adjusted his vision closer still, letting the farther points blur into the background. What came into clear focus was the curved flat tummy, stark white. Fine down ran in a line that took his eyes up a slope to the bulge below the black lace pants.	Here, I refrained from the temptation to rewrite the sentence to make it crisper (…still wore a shoe – a shoe with a black stiletto heel…): the writer could have written it that way too, but didn’t.
ใจของโข่งเต้นแรง ผิวเนียนขาวโพลนตัดกับมือสากกร้าน ยิ่งย้ำให้เห็นถึงความหยาบกระดำกระด่างของมือตัวเอง มันลอยละเลียดอยู่เหนือเนินเนื้อและนิ่งอยู่ตรงนั้น ราวไม่แน่ใจว่าหากทิ้งน้ำหนักลงไปแล้วมันจะทำให้ความกระดำกระด่างแปดเปื้อนลงไปบนเนินหนันอันขาวหมดจดหรือไม่ แต่โข่งก็อยากสัมผัสมัน ขอบเขตสำคัญที่เขาเชื่ออย่างสนิทใจว่าได้มาพรากเอาพรหมจรรย์ของเขาไป ห้ามมือไม่ให้สั่น โข่งค่อยๆ วางมือลงบนมันเบาๆ และนิ่งอยู่ตรงนั้นจนนานกว่าที่ปลายนิ้วจะงอลงไปพบว่า กางเกงในของหล่อนที่ขยับร่นไปทางหนึ่งนั้นได้เปิดเผยกลีบเนื้อไว้รอสัมผัสของเขาโดยไม่กีดขวางบดบัง	Khong’s heart beat hard. The soft stark-white skin beside his coarse hand made it obvious how coarse his hand was, which now hovered tentatively over the fleshy mound and froze there as if uncertain of whether, if its weight was made to bear on it, its coarseness would defile that immaculate white mound or not. But Khong wanted to feel it – an important boundary which he staunchly believed was there to take away his virginity. Forbidding his hand to shake, Khong slowly let it down to rest lightly on the mound and stayed still right there so long that the tips of the fingers curved in and found that her pants which had been pushed to one side revealed a fleshy petal waiting to be touched by him without obstruction.	Unusually, here I have linked two sentences together (‘which now’ instead of ‘it’) to provide a full picture of the action and the thoughts that go with it.
…หัวใจของโข่มเต้นโครมๆ แทบจะหยุดเต้นลงเสียให้ได้ โข่งคิดว่าไหนๆ เขาคงจะต้องรับกรรมแห่งการมาถึงของหล่อนแล้ว ไหนๆ เขาก็จะต้องถูกตราหน้าว่าเป็นฆาตกรข่มขืน อย่ากระนั้นเลย เขาจะขอลิ้มลองหล่อนผู้นี้ดูอีกสักครั้งให้หายสงสัย	Khong’s heart beat deafeningly – almost stopped beating actually. He thought that no matter what he must bear the consequences of her presence; no matter what he’d be branded a rapist-murderer. Be that as it may, he’d tentatively taste of that woman to clear his doubts.	รับกรรม: literally, ‘receive the (bad) karma’ or ‘suffer the karma’.
…ปล่อยน้ำหนักลงสู่ปลายนิ้ว แล้วค่อยๆ สั่งให้มันซอกแทรกผ่านกลีบเนื้อ จมเข้าสู่ภายในอันอุ่นชื้น เหนอะหนืด และโอบรัด	He let weight descend to the tip of the fingers then ordered them to slowly insi- nuate themselves past the fleshy petal and sink inside a place warm, wet, sticky and tight.
แต่ยังไม่ทันที่โข่งจะได้ชื่นใจกับของขวัญชิ้นใหม่ที่สวรรค์ประทานให้ นรกก็ส่งซ้อเจ้าของร้านขึ้นมาประชัน เสียงเคาะประตูห้องลั่นโครมๆ สนั่นขึ้น ตามมาด้วยเสียงด่าโขมง สั่งให้เขารีบลงมาทำความสะอาดหน้าร้านและเปิดประตูเพื่อรับลูกค้า	But before Khong could enjoy the present that heaven had bestowed on him, hell sent Sor, the shop owner, up to compete. Sharp banging on the door resounded, followed by loud curses ordering him to hurry down to tidy up the front of the shop and open its door to customers.
	=
	=
คิดดูเอาเถอะ เพียงหลับแล้วตื่น…	Think about it: just dreaming and then waking up…
จากชีวิตลูกจ้างธรรมดาๆ คนหนึ่ง ก้าวข้ามสู่ฆาตกรข่มขืนโหด กับเวลาเพียงไม่กี่ชั่วโมง โข่งคิดหาทางหนีทีไล่เป็นฉากๆ เดี๋ยวจะหนี เดี๋ยวจะหั่นศพ เดี๋ยวจะหมกศพ เดี๋ยวพยายามจะชำเราศพ แต่ก็แปลกไม่แพ้กันที่เช้านี้เขาก็กลับมายืนอยู่ตรงที่เก่าอีกครั้ง และเมื่อสายแล้วก็ยังไม่มีวี่แววของตำรวจจะมาลากคอเขาเข้าตะราง มีแต่เสียงซ้อคอยสั่งให้เขาสืบสานวัตรปฏิบัติเดิมๆ ของลูกจ้างชั้นท้ายแถว รวมๆ แล้ว ชีวิตของโข่งก็ยังเป็นไปตามปกติอย่างเหลือเชื่อ เว้นแต่เพียงทรงผมที่ไม่ได้ใส่เจล และศพดาราสาวที่นอนรอตำรวจอยู่ใต้ผ้าห่มบนห้องชั้นสาม ซึ่งข้อท้ายนี่เองทำให้ใจของโข่งตุ๊มๆ ต่อมๆ ไม่เป็นอันทำมาหากิน สมองหมุนติ้วๆ เพื่อคิดหาวิธีว่าเขาจะจัดการอย่างไรดีกับศพของหล่อน ยิ่งสายยิ่งไร้วี่แววของตำรวจ โข่งก็ยิ่งมีความหวัง เขาต้องทำทุกอย่างเพื่อไม่ให้ถูกจับ ซึ่งนั่นก็หมายความว่าเขาต้องหาวิถีทางกำจัดศพไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง  และการจะทำเช่นนั้นได้ก็ต้องรอให้ถึงค่ำเมื่อทุกคนกลับบ้านไปจนหมดเสียก่อน ส่วนการจะอำพรางศพด้วยวิธีใดนั้น โข่งจะต้องคิดหาหนทางอีกที	From the life of an ordinary employee into that of a cruel rapist-murderer in just a few hours. Khong thought randomly of ways of escape. Now he’d flee, now he’d cut up the corpse, now he’d bury it, now he’d try to rape it. But it was odd all the same that this morning he found himself standing at the same place once more and there was still no sign the police would come and collar him to drag him into clink. There was only Sor’s voice ordering him to carry out the practice of a lowly hand. All in all, incredibly, Khong’s life was going on as usual, except only that his hairdo went without gel and that the corpse of a young actress was awaiting the police under a blanket in the third-floor room, this latter matter making his heart flutter, and none of it set on work. His brain spun wildly in search of a way to dispose of her body. As the morning stretched on without any sign of the police, Khong’s hopes grew. He had to do everything not to be caught, which meant biding his time until dark when everybody had gone back home. As for how to make that body disappear, he still had to think about it.	Here, slight rewrite to avoid an awkward repetition (คิดหาวิธีว่าเขาจะจัดการอย่างไรดีกับศพ … หาวิถีทางกำจัดศพไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง … อำพรางศพด้วยวิธีใด).
โข่งปล่อยสายตาออกเตร็ดเตร่ไปอย่างสิ้นหวังและไร้จุดหมาย ล่องลอยข้ามถนน ผ่านรถ ผ่านคน ผ่านตู้ไปรษณีย์ จักรยาน และต่อมิอะไรวัตถุ จนแสงสะท้อนเปรื่องสาดวาบเข้าตา ดึงความสนใจของเขาไปยังร้านข้าวมันไก่ฝั่งตรงข้าม	Khong let his eyes stray without hope or purpose … across the road, past cars, past people, past the postbox, past bicycles and all sorts of things, until a flash of reflected sunlight struck his eyes, drawing his attention to the chicken-rice shop on the other side.
มีดอีโต้เล่มเขื่องกำลังหมุนฉวัดเฉวียนอยู่ในมือชายวัยกลางคน … เงื้อขึ้นแล้วสับฉับๆ ลงบนเขียงอย่างชำนิชำนาญ ดูเหมือนมันจะเป็นมีดอีโต้แบบปลายแหลมสอบขนาดเหมาะมือทีเดียว โข่งปล่อยใจคิดว่าหากได้มันมาถืออยู่ในมือ เขาจะกล้าสับฉับลงมาบนรูปและร่างอันงดงามอรชรนั้นหรือไม่ เขาจะเลือกลงมือตรงส่วนไหนก่อน … เลือด … จะไหลนองออกมามากมายเพียงไร แล้วเขาจะใช้อะไรมาชะล้างเพื่อกำจัดรอยเลือด	A bush knife with a biggish blade was wheeling in the air in the hand of a middle-aged man … deftly rising and then chopping briskly on the block. It seemed to be a very handy bush knife with a tapering blade. Khong mused on whether, if he held it in his hand, he’d dare use it to cut up that shapely body or not, which part he’d choose to begin with … and the blood … how much would flow out, and then what he’d use to wipe out the bloodstains.	===ขนาดเหมาะมือ: of a size that fits the hand.
ทางออกอันชัดเจนยังไม่มี แต่ทางรอดนั้นเหมือนจะพอแย้มหน้ามาให้เห็นอยู่ไรๆ อย่างน้อยหากเขาหั่นหล่อนได้ นั่นก็หมายความว่าเขาจะสามารถแบ่งการขนย้ายหล่อนไปในกล่องที่มีขนาดเล็กกว่า และน่าจะทำให้ลดพิรุธลงได้ โข่งโล่งใจขึ้นอีกนิด เฝ้านั่งรอให้เย็นย่ำมาถึง จับสายตาแน่นอยู่กับมีดอีโต้ในมือพ่อค้าข้าวมันไก่ฝั่งตรงข้าม ปล่อยให้แผนในหัวค่อยๆ ตกผลึกทีละน้อย ทีละน้อย จนกระทั่งสมองของเขาหาทางออกได้เสร็จสรรพ ตัดใจเลือกได้แม้กระทั่งส่วนไหนของหญิงสาวที่เขาจะเริ่มลงมีดก่อน	A clear way out there was not, but a way to safety seemed to present itself vaguely at least if he could cut her up, which meant he’d be able to divide her and transport her in a box of a smaller size, which would attract less attention. Feeling a little relieved, Khong sat waiting for the evening to come, his eyes fixed on the bush knife in the hand of the man selling chicken-rice across the road, letting a plan form itself in his head a little at a time until his brain would have found a comprehensive way out, having settled on even which part of the young woman he’d begin with.
ตำรวจที่โข่งระแวงอยู่ตั้งแต่เช้าไม่ยอมปรากฏตัวขึ้นจนกระทั่งบ่าย ถึงมันอาจจะยังไม่เกี่ยวกับโข่งโดยตรง แต่การโผล่มาของเจ้าหน้าที่ในเครื่องแบบที่เดินมายืนก้มๆ เงยๆ อยู่ที่บริเวณหน้าร้านนั้นเกือบทำให้โข่งต้องวิ่งแจ้นออกไปมอบตัวอยู่เต็มที เพราะโดยปกติแล้วตำรวจจะไม่เดินเลยสี่แยกมาไกลถึงบริเวณนี้ พวกเขาจะนั่งอยู่ในป้อมติดแอร์ใต้สะพานข้ามแยก คอยบริหารสัญญาณไฟจากที่นั่น แต่นี่เขาเดินจากป้อมมาจนไกล เฉียดผ่านหน้าร้านที่มีโข่งนั่งใจหายใจคว่ำอยู่บนเก้าอี้หัวโล้น ยืนเล็งหาอะไรอยู่สักอย่างที่น่าจะตกลงมาจากสะพานที่พาดขนานคร่อมถนนอยู่ชั้นบน	The police which Khong worried about all morning still refused to appear until well past noon. All right. Even though it didn’t yet antagonise him directly, the appearance of an officer in uniform who came and stood snooping in the vicinity of the shop almost had Khong run out to give himself up right away, because usu- ally no cop walked past the intersection to this side, they’d sit in the air-condition- ed booth under the overpass, attending to the traffic lights from there. But here he had walked quite a distance from the booth, skirting the shop where Khong sat on a stool with his heart in his mouth, and he stood as if looking for something that might have fallen from the overpass which straddled the road overhead.	====== = = เก้าอี้หัวโล้น: a chair with a bald head or a skinhead chair – what a lovely definition of a stool!
ตำรวจหนุ่มเงยมองขึ้นไปบนสะพาน ทำทีเหมือนกะระยะ แล้วก้มลงเดินวนไปวนมาอยู่แถวๆ หน้าร้านนั่นเอง เขาหันมาทางโข่ง 2 ครั้ง แต่ยัง เขายังไม่ถามไถ่อะไรก่อน ใจของโข่งตะโกนบอกตัวเองให้ลุกขึ้น นั่งลง ให้หนี ให้นั่งอยู่เฉยๆ ส่งสารออกมาอย่างสับสนด้วยเพราะคำว่าพิรุธเพียงคำเดียว แต่ท้ายที่สุดก็ทำอะไรไม่ถูก นั่งแข็งทื่อเฝ้าหน้าร้านอยู่นั่นเอง เหงื่อกาฬแตกท่วม ตัวเย็นสนิท	The young police officer looked up at the overpass as if to figure out its height, then lowered his head and walked back and forth in front of the shop. He turned to look at Khong twice but not yet – he didn’t ask anything yet. Khong’s mind shouted at him to get up, sit down, flee, sit still, sending out confused messages because of the word ‘suspicion’ only, but in the end he couldn’t do anything right and sat stiff guarding the front of the shop, sweating profusely, feeling dreadfully cold.
“ตำรวจเขามาทำอะไรวะ ไอ้โข่ง”	‘Khong, what’s that cop doing here?’
เสียงซ้อดังขึ้นข้างๆ โข่งไม่รู้ว่าหล่อนมายืนเท้าสะเอวสังเกตการณ์อยู่นานเพียงไรแล้ว แทนที่จะตอบ โข่งแอบกอดอก หวังใช้ท่อนแขนอุดเสียงหัวใจที่กำลังเต้นตูมตาม เขากลัวซ้อได้ยิน	Sor’s voice burst out next to him. Since when she had come and stood fists on hips observing the situation Khong had no idea. Instead of answering, he surreptitiously folded his arms over his chest, hoping to deaden the din of his heart, afraid Sor would hear it.
เมื่อไม่ได้ความจากลูกน้อง ซ้อจึงตะโกนถามคุณตำรวจ	Getting no answer from her employee, Sor asked the police officer in a loud voice.
“เมื่อคืนเกิดอุบัติเหตุรถเสียหลักบนสะพาน เนี่ย…บนร้านเจ๊นี่เลย คงซิ่งมานั่นแหละ เห็นรอยยางแถมาตั้งแต่โค้งแรกนู่น พอเข้าโค้งสองก็เสียหลัก เห็นว่าดื่มมาด้วย คงเมามาน่ะ”	‘There was an accident last night. A car toppled over on the overpass. There, right above your shop. Must’ve been racing. You can see tyre tracks from the first bend, and on the second it toppled over. He’d been drinking too, must’ve been drunk.’
“ตายมั้ยคะ” ซ้อโยนคำถามสำคัญ	‘Did he die?’ Sor asked the important question.
“เจ็บสาหัส คงรอดยากน่ะครับ” ตำรวจตอบ ซ้อถอนหายใจ หากดวงตาเจืออยู่ด้วยแววผิดหวัง หล่อนหันมาทางโข่งแล้วถามซ้ำอีกครั้ง “ไอ้โข่ง ห้องนอนเอ็งอยู่ห่างถนนไม่ถึงสองเมตร เอ็งไม่รู้เรื่องบ้างเลยหรือ”	‘He’s seriously wounded and probably won’t make it,’ the officer answered. Sor sighed, a furtive gleam of disappointment in her eyes. She turned to Khong and asked: ‘I say, Khong, your room’s only two metres away from the overpass. Didn’t you hear anything?’	แล้วถามซ้ำอีกครั้ง (asked repeatedly once again) is an irrelevant pleonasm and must not be translated.
“ไม่รู้เรื่องเลยครับซ้อ” โข่งกลืนน้ำลายลงคออย่างยากเย็นเต็มที	‘Not-nothing at all, Sor.’ Khong had great difficulty swallowing his saliva.
คือถ้าอุบัติเหตุเกิดขึ้นในตอนหัวค่ำโข่งก็คงจะรู้เรื่อง และผลมันคงออกมาต่างไปจากนี้ แต่นี่มันมาเกิดเอาตอนใกล้รุ่งซึ่งเขากำลังหลับเพลิน โข่งจึงไม่รู้ว่าเมื่อตอนตีสามครึ่งมีรถยนต์สปอร์ตเปิดประทุนคันหนึ่งวิ่งมาเกิดอุบัติเหตุขึ้นที่โค้งบนทางข้ามแยก ความที่มันเกิดขึ้นในช่วงใกล้เช้าจึงไม่มีใครทันเห็นเหตุการณ์ ไม่มีใครได้ยินเสียง แม้กระทั่งโข่งเอง จะว่าไปแล้วเขานอนหลับอยู่ห่างจากที่เกิดเหตุไปไม่ถึง 5 เมตร เมื่อเจ้าหน้าที่และรถมูลนิธิมาถึงก็เพียงแต่นำร่างไร้สติของชายผู้ขับส่งโรงพยาบาล และจัดการย้ายซากรถที่กีดขวางทางจราจรออกจากถนน ไม่มีใครล่วงรู้ว่ารถสองที่นั่งคันดังกล่าวนั้นได้ถ่มผู้โดยสารทิ้งหายไปในอากาศคนหนึ่ง ร่างเพรียวบางของดาราสาวถูกดูดลอยออกจากรถด้วยแรงสะบัด แล้วปลิวเข้าช่องหน้าต่างที่เปิดอ้าซ่ารับลมที่ไม่เคยพัดผ่าน ลงไปนอนแน่นิ่งอยู่ข้างๆ โข่งผู้ไม่เคยฝันเปียกมาก่อนเลยทั้งชีวิต	The thing is, if the accident had hap- pened early in the evening, Khong would have been aware of it and the result would have been different, but it happened near dawn while he was sleeping pleasurably. Khong thus didn’t know that by three thirty in the morning a sports car with its top down had an accident at a bend of the overpass. As this happened sometime before dawn, no one saw anything, no one heard anything, not even Khong. For all that, he slept not five metres away from where the accident had taken place. When officials and a foundation van arrived, they merely took the inanimate body of a man to hospital and arranged for the smashed-up car in the middle of the overpass to stop blocking the traffic. Nobody knew that the two-seater had sent a passenger into the air. The slender body of the young actress was flung out of the car by the violence of the spin and then flew through the window opened wide to catch the breeze that never made it through to flop down and lay still beside Khong, who had never had a wet dream in his life before.
นั่นคือที่มาของหล่อน แต่แน่นอนว่านอกจากจิ้งจกที่เดินป้วนเปี้ยนอยู่บนเสาไฟฟ้าแล้ว ไม่มีใครล่วงรู้ถึงการมาถึงของดาราสาว ไม่ใช่โข่ง และแน่นอนว่าไม่ใช่หล่อน ไม่ใช่แม้กระทั่งผู้จัดการส่วนตัวผู้ใกล้ชิด ซึ่งโดยปกติแล้วจะทราบในทุกๆ ก้าวย่าง หากสำหรับครั้งนี้ แม้แต่ผู้จัดการเองก็ถูกพรางไว้ด้วยอุบายอีกชั้นหนึ่ง เนื่องจากเหตุผลที่ดาราสาวต้องการเก็บเจ้าของรถสปอร์ตคันนี้เป็นความลับก่อนในช่วงทดลองขี่ จะว่าไปก็คงมีแต่ชายหนุ่มเจ้าสังคมผู้มากมีและงดงามอีกคนเท่านั้น ที่น่าจะรู้ถึงการหายตัวไปของหล่อน แต่แล้วในบ่ายแก่ที่ยังมาไม่ถึงของวันนี้ หัวใจที่เต้นอ่อนๆ ของเขาก็จะมีอันต้องหยุดสงบลง สายใยเส้นสุดท้ายที่จะสาวมาถึงดาราละครนางนี้จึงต้องมาพลันขาดสะบั้น การตามหาตัวหล่อนมีอุปสรรคยิ่งขึ้นไปอีก	That’s where she had come from, but of course besides the house lizards that hung around the electricity poles nobody knew about her arrival, neither Khong nor she herself nor even her personal manager and confidant who usually knew of her every step. But this time the manager had been left in the dark on purpose, as the young actress meant to keep the sports car owner a secret during the ride-testing period. All told, there was only a young socialite man of wealth and good looks who should know of her disappearance but then, later this afternoon, his feebly beating heart would give out altogether. The last thread that could lead to the young actress thus snapped broken. Looking for her became all the more difficult.
มันจึงต้องใช้เวลาอีก 3 วันเป็นอย่างน้อย กว่าที่ใครจะสำเหนียกถึงการหายตัวไปของหล่อนผู้นอนปางเปลือยแน่นิ่งอยู่บนฟูกของโข่ง	So it would take at least three days be fore anyone took heed of the disappear- ance of the woman who lay virtually naked on Khong’s mattress.
โข่งผู้นั่งทำทีเป็นไม่สนใจบทสนทนาระหว่างซ้อกับตำรวจ ประเมินข้อมูลข่าวสารที่ได้รับฟังข่าวอุบัติเหตุรถยนต์ของหนุ่มสังคมชั้นสูงที่ค่อยๆ คลี่คลายออกไปตามความเข้าใจของตำรวจ ขณะเดียวกันก็ลืมตัวเผลอชะโงกหัวขึ้นไปประมาณ – ทั้งๆ ที่ทางสายตาของเขาถูกปิดกั้นอยู่ด้วยกันสาด – ถึงความห่างระหว่างสะพานกับหน้าต่างห้องนอน ถึงรถที่เสียหลัก หมุนคว้าง กับการสลัดร่างผู้หญิงที่นั่งมาด้วยให้ลอยเข้าไปในหน้าต่างที่เปิดโปร่งของเขา ความเป็นไปได้ และความอยากให้เป็นไปได้ต่างๆ แล่นผ่านสมองของโข่ง	Khong, who sat pretending not to be interested in the conversation between Sor and the police officer, was assessing the information he was listening to, the news of the car accident of a high-so young man which was gradually getting clear in the officer’s mind. At the same time he forgot himself and raised his head to assess – even though his view was obstructed by the awning – the distance between the overpass and his bedroom window, the car that got out of control and overturned and the casting off of the body of the female passenger sent flying through his wide-open window. The possibility of it and the wish for all this to be possible went through his mind.
“แล้วนี่คุณตำรวจมาเดินก้มๆ เงยๆ หาอะไรอยู่ล่ะ รถของอีคว่ำข้างบนไม่ใช่หรือ” ซ้อชี้ขึ้นบนสะพานที่คร่อมอยู่เหนือหัว	‘Then what are you snooping around here for? The car crashed up there, didn’t it?’ Sor pointed at the straddling overpass.
“ใช่ครับ รถน่ะคว่ำข้างบน แต่แรงหมุนของมันคงจะเหวี่ยงข้าวของออกมานอกรถน่ะ ผมก็เลยเดินลงมาตรวจดู เห็นทางโรงพักแจ้งมาว่าเขาพบรองเท้าผู้หญิงข้างหนึ่งตกอยู่ในรถ เผื่อจะมีอะไรปลิวลงมาตกแถวนี้อีก”	‘It did, but the violence of the tumble may have thrown things out of the car, so I came out here to check. The station say they found a woman’s shoe in the car. Maybe something else has fallen out around here.’
ซ้อบอกปัดไปว่าหล่อนไม่เห็นอะไรผิดสังเกต, ส่วนโข่งนั้นใจหายวาบ เพราะรู้แน่ว่ารองเท้าข้างนั้นต้องเป็นของดาราสาวที่นอนแน่นิ่งอยู่บนห้องของเขาอย่างแน่นอนที่สุด แต่แล้วเมื่อตำรวจเดินจากไป เขาก็อดสงสัยไม่ได้ว่าทำไมตำรวจจึงไม่รู้ว่าดาราสาวนั่งรถมาด้วย ทำไมจึงไม่มีใครตามหาหล่อน … หรือไม่มีใครรู้ว่าหล่อนหายตัวไป?	Sor told him dismissively she didn’t see anything unusual. As for Khong, his heart lurched, because he knew for sure that that shoe belonged to the young actress who lay dead still in his room, but then when the police officer had walked away, he couldn’t help wondering why the police didn’t know the young actress sat in that car, why no one was looking for her – or was it that nobody knew she had disappeared?
อย่างไรก็ตาม ข่าวใหม่นี้ทำให้โข่งใจชื้นขึ้นบ้าง อย่างน้อยเขาก็ไม่ต้องคิดถึงเรื่องที่จะหั่นหล่อนเป็นชิ้นๆ อีกต่อไป โข่งปล่อยความคิดให้หล่นจากมีดอีโต้ที่ร้านข้าวมันไก่ฝั่งตรงข้าม พร้อมๆ กับในหัวก็เริ่มวางแผนใหม่ และในทันทีที่ทุกคนกลับบ้าน โข่งทำตามความหวังสุดท้ายของเขาทันที	Anyway, this new bit of news gave him heart. At least he didn’t have to think about cutting her into pieces any longer. He stopped thinking about that bush knife in the chicken-rice shop on the other side as in his head a new plan was taking shape and as soon as everyone had gone back home he acted according to his last hope.
ความที่โข่งไม่ใช่คนใจร้ายโดยสันดาน เมื่อเห็นทางรอดปลอดภัยสมองของเขาจึงลืมเรื่องที่พยายามจะล่วงละเมิดหล่อนไปจนสนิท ครั้นสบโอกาสเหมาะก็รีบกุลีกุจอจัดการลากร่างอันแน่นิ่งถูลู่ถูกังขึ้นไปบนดาดฟ้า คำนวณทิศทางที่เหมาะสมและวางร่างนั้นลง วางลงให้เหมือนกับหล่อนได้ปลิวลอยขึ้นมาอยู่บนดาดฟ้าชั้นสี่ แทนที่จะเป็นชั้นสามตรงห้องของเขา, จัดท่าจัดทางให้หล่อนเสร็จ โข่งนั่งยองๆ อยู่ใกล้ๆ ใจเตลิดลอยไปเป็นฉากๆ ว่า เขาจะพูดกับตำรวจอย่างไร กับคำถามนั้น คำถามนี้ เขาควรจะตอบแค่ไหน	Not being evil by nature, when Khong saw that he was safe, his brain forgot entirely about trying to violate her. As soon as the coast was clear, he set about dragging the inanimate body forcibly to the roof-deck, figured out a plausible trajectory, put the body down and set it as if she had landed on the fourth-floor roof-deck instead of his third-floor room. Once he had set her down properly, Khong sat on his heels near her, his mind drifting at random through what he’d say to the police, how he should answer this question and that question.	==สบโอกาสเหมาะ: literally, ‘spotted a fitting opportunity’.
ทางรอด … โข่งเห็นทางรอดอยู่ไรๆ	A way out – Khong saw a way out off in the distance.
เมื่อทุกอย่างดูเข้าที่เข้าทางดี โข่งลุกขึ้นยืน แต่แล้วก็ฉุกนึกขึ้นได้ว่า เขาควรจะต้องจัดการกับกางเกงในและคราบอสุจิที่เห็นกรังอยู่ที่หน้าขาของหล่อน เขาจำเป็นที่ต้องชำระมันออกให้เรียบร้อยเสียก่อน มิฉะนั้นมันจะเป็นหลักฐานสำคัญที่จูงตำรวจมาถึงเขาอย่างแน่นอนที่สุด	When everything seemed properly sorted out, he stood up, but then it struck him that he should do something about her pants and the sperm he could see caking the front of her thighs. He had to clear that mess or else it would be important evidence the police would use against him for sure.
ไวเท่าใจคิด โข่งจัดแจงถกกระโปรงของหล่อนขึ้น ยกสองขาเรียวยาวขึ้นพาดบ่า แล้วดึงกางเกงในตัวน้อยพรวดเดียวหลุดติดมือออกมา ตั้งใจจะเอามันไปซักให้หมดคราบก่อนแล้วค่อยหาผ้าชุบน้ำมาเช็ดทำความสะอาดบริเวณหน้าขาของหล่อน แต่แล้วขณะที่เขาปล่อยขาให้ตกลงพื้นอย่างร้อนรนนั่นเอง โข่งรู้สึกเหมือนอะไรบางอย่าง … ขยับ!	No sooner thought than done. Khong undertook to set her nightdress in place, raised her long legs and rested them on his shoulders, pulled her pants off in a jiffy, intending to wash them of their stains and then find a wet piece of cloth to clean the front of her thighs, but then as he let the legs fall on the floor in a hurry, he felt as if something … moved a little!
ใจของโข่งหล่นวูบ เมื่อปรายตาขึ้นมองก็พบตาคู่นั้นของหล่อนจ้องเขม็งมายังเขา	His heart missed a beat. When he opened his eyes and looked, her eyes were staring at him.
โข่งตกใจสุดขีด กระโดดออกไปนั่งยองๆ ประนมกางเกงในของหล่อนอยู่เหนืออก ตั้งหลักมองอยู่ห่างออกไปไม่ไกลนัก	Khong, absolutely shocked, jumped away and sat down on his heels, the palms of his hands pressing her pants raised to his chest as he gathered himself together to look from not very far.
ทุกอย่างนิ่งสนิท หล่อนยังนอนเหยียดขานิ่ง ทว่าตาคู่นั้นยังไม่ยอมปลดปล่อยจากเขา เสียงรถที่วิ่งผ่านไปมาเงียบสนิทลงอย่างจู่ๆ โข่งคิดอะไรไม่ออกทั้งสิ้น	Everything was dead quiet. She still lay with her legs stretched out motionless, but her eyes refused to let go of him. The noise of the cars going past suddenly stopped altogether. Khong’s mind went blank.	คิดอะไรไม่ออกทั้งสิ้น: literally, ‘could think of absolutely nothing’.
ทั้งคู่ต่างนิ่งงันไปอึดใจใหญ่ๆ แต่แล้วเมื่อหายตกใจ โข่งค่อยๆ ย่องเข้าไปดูใกล้ๆ ตั้งใจจะเอากางเกงในไปคืนหล่อน พร้อมคำอธิบายที่ยังไม่มีในหัว	They each were motionless for a long while but then, when he recovered from his shock, Khong, still squatting, got closer, intending to return the pants to her along with words of explanation that were not yet in his head.
ดาราสาวกะพริบตาปริบๆ จ้องนิ่งมายังเงาร่างอุบาทว์ผมเผ้ารุงรังที่ค่อยขยับตัวใกล้เข้ามา	The young actress blinked repeatedly, stared fixedly at the sinister, dishevelled body that was moving towards her.
แวบนั้น โข่งภาวนาขอให้ชีวิตจริงเป็นดั่งละครที่เขาเคยได้ดูอยู่บ่อยๆ ที่นางเอกสาวสวยเกิดอุบัติเหตุสูญเสียความทรงจำ และได้ชายแปลกหน้าผู้ยากไร้แต่จิตใจดีเป็นคนช่วยเหลือเอาไว้ ในที่สุดหล่อนจำได้ว่าหล่อนนั้นเป็นใครมาจากไหน แต่มันก็สายไปเสียแล้วเพราะหล่อนตกหลุมรักเขาเข้าอย่างถอนตัวไม่ขึ้น … เพราะความดีมีคุณธรรมของชายผู้ยากไร้คนนี้	Right then, Khong prayed that real life would be like the plays he watched often in which the beautiful young heroine loses her memory in an accident and is helped by a poor but kind stranger and in the end remembers who she is but it’s too late because she has fallen irretrievably in love with him, because of that young man’s goodness.
แต่แล้ว สัมผัสแห่งกางเกงในตัวน้อยในมือของโข่งก็เข้ามาทำลายฝันพิลาศของเขาจนกระเจิง เพราะในละครนางเอกคงไม่มีวันตื่นมาเจอชายผู้ยากไร้ที่ว่ากำลังยักแย่ยักยัน ถอดกางเกงในของหล่อนอยู่ และที่สาหัสกว่านั้นคือ เหตุที่เขาต้องถอดกางเกงในของหล่อนออกก็เพราะเขากำลังพยายามทำลายหลักฐาน คราบอสุจิเกรอะกรังอยู่บนร่างกายของหล่อนเพื่อหนีความผิดทางอาญา จริงอยู่ คราบอสุจินั้นอาจมิใช่ร่องรอยแห่งการข่มขืนชำเรา แต่ใครเล่าจะเชื่อโข่ง	But then the contact of her flimsy pants in his hands smashed his bright dream to pieces because in those plays the heroine in no way would wake up to see that poor man awkwardly stripping her of her pants, and what was worse, the reason he had to pull her pants off was because he was trying to destroy the evidence of the sperm caking her legs to escape criminal charges. True, that semen may not be proof of rape, but who would believe Khong?
โข่งตระหนักดีว่า ละครเรื่องไหนๆ ก็คงไม่มีพระเอกอย่างเขา … ในเมื่อเขาไม่ใช่พระเอก นี่จึงไม่ใช่ละคร นางเอกสาวจึงกะพริบตาปริบๆ อยู่ได้เพียงครู่เดียว สติก็สะกิดบอกหล่อนว่า ชุดกระโปรงราตรีของหล่อนถูกถกร่นขึ้นไปอยู่เหนือหน้าท้อง เบื้องล่างเปลือยเปล่า และเขาไม่ใช่คนที่หล่อนกำลังทดลองขี่	Khong was well aware that no play would have a hero like him … Since he was no hero, this wasn’t a play. The heroine thus only blinked for a short while. She became conscious that her nightdress had been scrambled to above her tummy, below she was naked and he wasn’t the one she was ride testing.	Here, a remarkable conjuring trick: shifting from Khong’s thoughts to the ‘heroine’’s, as if they were on the same wavelength.
หล่อนหายใจเข้าปอดเฮือกใหญ่ แล้วกรีดร้องออกมาด้วยเสียงที่ดังสนั่นหวั่นไหว	She inhaled deeply and then uttered a deafening scream.
ร้องราวกับจะขับไล่ภาพอุบาทว์เบื้องหน้าให้ละลายหายไป	Screamed as if to dispel the vicious vision before her.
อิสรภาพที่ดูเหมือนจะชัดเจนแจ่มแจ้งอยู่เมื่อหลัดๆ นี่เอง หายวับไปท่ามเสียงกรีดร้องให้ช่วยอันแหลมสนั่น	The freedom that seemed patently obvious an instant ago vanished in the high-pitched scream for help.
คิดดูเอาเถอะ หากคุณเป็นโข่ง…	Think about it: if you were Khong…
	‘Khongkhwan Khong Khong’, Chor Karrakeit 52, 2010
	Pahd Pasiigon (phart pha-si.korn) is the pen name of Vishnuchatr Visessuwanpoom, son of the popular novelist Phanom Thian (Chatchai V.) and a productive novelist and short story writer on his own, now publishing himself as well.	.

The lone sunflower – Seni Saowaphong

ทานตะวันดอกหนึ่ง	THE LONE SUNFLOWER
เสนีย์ เสาวพงศ์	SENI SAOWAPHONG
		Translator’s kitchen
“ชะ แม่งามหงส์เอย ปีกอ่อนร่อนลง เข้าในดงทานตะวัน” เขาพึมพำเพลงลูกคู่ลำตัดเก่าๆ ที่ยังจำได้สมัยวัยรุ่น โดยที่ไม่มีอะไรครึ้มอกครึ้มใจเป็นพิเศษไปจากเวลาอื่นๆ มันอาจเป็นเพียงฟองอากาศในบ่อแห่งความทรงจำ ที่ผุดลอยขึ้นมาเหนือผิวน้ำเป็นบางครั้งบางคราวที่ไม่ได้คาดหมาย แต่มันเหมือนกับมีอะไรมาดลใจให้เขานึกถึงอะไรบางอย่างได้	“Ha! The beautiful swan on her gracious wings glides down to enter the sunflower patch…” Out of the blue, he hummed the chorus of an old bantering song he still remembered from when he was a teenager, a time hardly more elating than any other. Maybe it was just air bubbles in the well of memories rising to the surface at unexpected times, but some- thing in them seemed to have the power to make him think of one thing or another.	This last-minute correction shows how to get out of a tight corner (and a mistranslation): the ‘time hardly more elating’ is not that of his youth, but the present time. First I thought of ‘For no particular reason’, shifted to the beginning of the sentence, but then decided that ‘Out of the blue’ sounded better. So much for word-for-word translation! 😉
“แม่ไอ้หนู” เขาร้องถามเมีย “เมล็ดทานตะวันเก็บเอาไว้ที่ไหน”	“Mother of our child,” he called out, “where do we keep the sunflower seeds?”	‘Mother/Father of our child’ sounds awkward in English but shows how Thai (Asian) married people interact by shifting the focus from themselves to their child or children
“ก็ห่อเหน็บอยู่ข้างฝา หลังโต๊ะพระนั่นแหละ” เมียเขาตอบ	“At the corner of the wall behind the votive table,” his wife answered.
เขายกมือไหว้พระก่อนหยิบห่อกระดาษเล็กๆ ที่เหน็บอยู่ในซอกระหว่างฝาบ้านกับเสาเรือน	He raised his hands to bow to the sacred figures before picking up a small paper parcel inserted in the space between the partition wall and the main pillar of the house.
“เกือบลืมแล้วไหมล่ะ อาจารย์สมสุขอุตส่าห์ให้มา สั่งให้เอาลงปลายหน้าฝน นี่ก็ถึงเวลาแล้ว”	“Almost forgot, didn’t I? Professor Som- suk kindly gave me some with instructions to plant them at the end of the rainy season, and now the time has come.”
เมื่อต้นฝน เขาลงไปกรุงเทพฯ เพื่อหาซื้อพันธุ์ไม้ยืนต้นมาปลูกในที่ของเขาแล้ว ก็เลยแวะไปเยี่ยมเยียนเพื่อนเก่าที่เคยเรียนหนังสือมาด้วยกัน แต่เขาออกจากโรงเรียนแค่มัธยม 3 ส่วนหนึ่งของเขาไปเรียนต่อกรุง- เทพฯ จนจบเกษตรฯ สำหรับเขาอีโหลกโขลกเขลกไปตามประสา แล้วก็บวชเสียห้าพรรษา ทีแรกตั้งใจว่าจะไม่สึก แต่เมื่อบวชได้สองสามพรรษา ความรู้สึกบอกตัวเองว่า จะบ่ายหน้ามุ่งไปสู่ทางธรรมเห็นจะยาก เพราะมีอะไรบางอย่างในตัวที่ดิ้นรนอยู่ตลอดเวลา อยากจะทำโน่นทำนี่อย่างคฤหัสถ์ร่ำไป เขาจึงใช้เวลาส่วนหลังอ่านหนังสือตำราการเกษตร นำพวกเด็กวัดปลูกสวนครัวและลงไม้ยืนต้นพวกมะม่วง ขนุน ชมพู่ในวัด แล้วเขาก็ลาสิกขาออกมาเป็นเกษตรกร	When the rains started he had gone down to Bangkok to buy tree saplings to plant on his land, so he had paid a visit to an old school friend, but he had left school after only three years of secondary. His friend had gone to continue studying in Bangkok until he graduated in agriculture. As for him he had idled time away as was his nature and then entered the monkhood for five Lents. At first he was determined to remain in the orders, but after a couple of years, his feelings told him that to follow the path of dharma would be difficult because there was something within him that strove all the time, always wanting to do this and that as a layman, so he spent the next three years reading agriculture manuals, led the temple boys in tending a kitchen garden and planting trees such as mango and rose apple in the monastery, and then he left the orders to become a farmer.
จากการบวชเรียน ชาวบ้านเลยเรียกเขาว่า ทิด นำหน้าชื่อของเขา	As he had been a monk, the villagers prefaced his name with the title “Thit”.
แต่ทิดคงรู้ทางธรรมที่ถูกต้อง เขาไม่เชื่อในเรื่องโชคลางสังหรณ์ หมอดู เรื่องผีสาง อภินิหาร เวทมนตร์คาถา ยันต์และไสยทั้งปวง เขาไม่ดื่มเหล้า ไม่เล่นการพนัน เพียงแต่สูบบุหรี่บ้าง	Thit Khong knew the right dharma way. He didn’t believe in luck or omens, in fortune-telling, ghosts, miracles, spells or magic of any kind. He didn’t drink, didn’t gamble, only smoked a little.
เมื่อแวะเยี่ยมอาจารย์สมสุข หลังจากคุยกันถึงเรื่องเก่าๆ เขาก็สอบถามความรู้ในเรื่องพืชและต้นไม้ อาจารย์สมสุขยังเรียกเขาว่า พี่ เหมือนอย่างเคย เพราะเขาแก่กว่าปีหนึ่ง	When he had gone to see Professor Somsuk, after reminiscing about the past, he had tapped his knowledge on plants and trees. The professor still called him “elder brother” as before because he was one year his senior.	In English, no need to keep repeating ‘Professor Somsuk’; hence, ‘the professor’ or ‘he’ in following references.
“เออ พี่คง ลองเอาต้นทานตะวันไปปลูกดูไหม มันกำลังอยู่ในระหว่างการทดลอง”	“Well, elder brother, how about trying these sunflowers? They are at the experi- mental stage.”
แล้วอาจารย์สมสุขก็เล่าเรื่องดอกทานตะวันให้เขาฟังว่า เดิมเป็นต้นไม้ขึ้นเองในอเมริกาใต้ แถวเปรู ชิลี ต่อมาจึงแพร่พันธุ์มาทางยุโรป ขยายต่อมาทางเอเชีย และวกลงไปแอฟริกา ชาวเปรูโบราณซึ่งบูชาดวงตะวันใช้ดอกทานตะวันบูชา ปัจจุบันมีการปลูกกันมากเพื่อเอาน้ำมันมาใช้ประกอบอาหาร และกากที่บีบเอาน้ำมันออกแล้วใช้เป็นอาหารสัตว์	Then the professor had told him about sunflowers, saying that the plant used to grow by itself in South America, around Peru and Chile, before spreading to Europe, and later to Asia and to Africa. The natives in Peru worshipped the sun and used sunflowers in their cult. Nowadays it was grown intensively for its oil for cooking and its compressed residue for cattle food.	For more information on sunflowers: en.wikipedia.org/wiki/Sunflower
อาจารย์สมสุขบอกว่า อยากจะส่งเสริมการปลูกต้นทานตะวัน เพราะน้ำมันมีราคาดีในตลาดโลก อาจจะเป็นสินค้าสำคัญอีกอย่างหนึ่งสำหรับประเทศไทย ได้ทดลองเอาพันธุ์จากต่างประเทศเข้ามาปลูก ใช้วิธีการทางวิทยาศาสตร์เข้าช่วยเพื่อจะให้ได้พันธุ์ที่มีดอกใหญ่มีเมล็ดมาก เพื่อให้ได้ผลิตผลต่อไร่สูง และมีท่าว่าจะสำเร็จเพราะรุ่นสุดท้ายได้ต้นทานตะวันที่ให้ดอกเส้นผ่าศูนย์กลางเกือบศอก รุ่นใหม่คงจะดีขึ้นหรืออาจจะดีบ้างไม่ดีบ้าง หรือไม่ได้ผลดีเลยก็ได้ จึงอยากจะให้กระจายไปทดลองปลูกในที่ต่างๆ เพื่อจะได้เปรียบเทียบกัน และเผื่อที่หนึ่งเสียที่อื่นอาจจะรอด แต่ส่วนใหญ่จะยังคงทดลองอยู่ที่เกษตรกลาง	Professor Somsuk had told him he wanted to promote sunflower planting because sunflower oil fetched good prices on the world markets. It might become an important commodity for Thailand and was being tried with seeds from abroad. Scientific methods were used to obtain species with big heads of flower and numerous seeds to achieve high yields and it seemed this would succeed because the latest generation had obtained flowers almost an elbow’s length in diameter. The next generation would be even better, or perhaps middling, or might give no good results at all, so it should be spread out and grown in many different places for the purpose of comparison and if it failed in one place others might be safe, but most of it was still at the experimental stage in the federal or central agricultural centre.	ผลิตผลต่อไร่ = yield; no need to say ‘per rai’ as in the text or ‘per hectare’
อาจารย์สมสุขแบ่งเมล็ดทานตะวันมาให้เขาเพียงห้าเมล็ด บอกว่าคราวนี้เมล็ดเสียไปแยะระหว่างใช้กัมมันตภาพรังสี	Professor Somsuk had provided him with only five seeds, telling him that this time many seeds had dried under irradiation.
“ข้อสำคัญ” อาจารย์สมสุขกำชับ “พี่ต้องคอยจดสถิติให้ด้วย ปลูกเมื่อไร การเติบโตเป็นอย่างไร เริ่มออกดอกเมื่อไร วัดความกว้างของดอกไว้ทุกระยะ ถ้าได้ผลขอให้เก็บเมล็ดไว้ให้ดีด้วย เพราะจะเป็นประโยชน์ทางวิชาการต่อไป”	“The main thing,” he had emphasised, “is to take down data carefully – date of planting, growth stages, date of flowering, and breadth of the flower at all stages. If you succeed, keep the seeds carefully because they’ll be needed for further research.”
ทิดคงรับคำเป็นอันดี ขากลับบ้านเขาเลยแวะพบเกษตรกรจังหวัดซึ่งคุ้นเคยกัน เพราะเขาเคยมาสอบถามความรู้เกี่ยวกับปุ๋ยและยาฆ่าแมลงเสมอ	Thit Khong had promised. On his way back home he had stopped by to see the provincial agricultural officer whom he knew well because he was always consulting him on fertilisers and pesticides.
“อาจารย์สมสุขเคยเป็นอาจารย์ผม” เกษตรจังหวัดบอก “พี่ทิดมีอะไร ผมช่วยเต็มที่ ผมจะแวะไปดูบ่อยๆ แล้วจะเขียนรายงานให้อาจารย์สมสุขด้วย”	“Professor Somsuk used to be my teacher,” the officer had told him. “I’ll help you as much as I can. I’ll go and see you often and I’ll also write reports to the professor.”
เขาเอาเมล็ดลงแปลงเพาะชำ แล้วเตรียมแปลงปลูกทางด้านตะวันออกของบ้าน ด้วยการขุดดินเอาหลุมตากแดดห้าหกวัน แล้วเอาปุ๋ยหมักกับปุ๋ยคอกผสมดินใส่หลุม	Thit Khong put the seeds in a nursery bed and prepared a plot for planting on the east- ern side of his house by digging holes in the ground and leaving them exposed to the sun for five or six days and then mixed manure, compost and earth to fill the holes with.
เพียงสิบวันทานตะวันก็แทงต้นขึ้นมา เขารู้สึกผิดหวังนิดหน่อยที่มันงอกขึ้นมาเพียงต้นเดียวเท่านั้น คอยอีกสามสี่วันด้วยความหวังว่าจะมีงอกขึ้นมาอีก ก็เปล่า เมื่อคุ้ยดินดู ปรากฏว่ามันเน่าหมด	Only ten days later, a sunflower seedling surfaced. A little disappointed that only one seedling had come up, he waited another three or four days in the hope that others would appear – but no: when he scratched the compost to have a look, he found that all the other seeds had rotted.
เขาชักกังวล เหลืออยู่เพียงต้นเดียว ถ้าเป็นอะไรไปก็หมด ไม่มีอะไรเหลือให้ไว้ได้ใช้ประโยชน์ทางวิชาการ แต่ที่ทดลองปลูกที่อื่นคงจะขึ้นบ้างหรอก เขาคิดปลอบใจตนเอง	He got worried. There was only one plant left. If something happened to it, there would be nothing left to be of use in further research. But maybe experiments else- where will do better, he thought to comfort himself.
เขาเอาใจใส่ต้นทานตะวันเป็นอย่างดี ไม่ให้มีแมลงมารบกวน พอมันสูงคืบกว่าๆ เขาก็ย้ายเอามาลงแปลงปลูก	He took great care of the sunflower, not letting insects disturb it. When it was over nine inches tall, he transferred it to the planting plot.	คืบ is a span, an old English unit of length of about nine inches (in French, un empan: about 23cm).
เมื่อต้นทานตะวันสูงเลยบั้นเอว เกษตรจังหวัดแวะมาเยี่ยม เขาบอกทิดคงว่า เมล็ดที่ปลูกทดลองในส่วนกลางและที่ส่งไปปลูกทางเชียงใหม่ แพร่ ขอนแก่น อุบลฯ กาญจนบุรี และสุราษฎร์ฯ เสียหมด ไม่ขึ้นเลยสักต้นเดียว	The sunflower was taller than waist level when the provincial agricultural officer came visiting. He told Thit Khong that those seeds that had been tried at the centre and those sent to be planted in Chiang Mai, Khon Kaen, Ubon Ratchathani and Surat had all gone bad. Not a single plant had come up.
เกษตรจังหวัดพิจารณาดูลำต้น สอบถามและจดวันที่ปลูก การเตรียมดินวัดความสูง	The officer examined the plant, asked for and noted down planting date and soil preparation, and measured the height.
“ผมคิดว่า มันจะเป็นตัวอย่าง ดูมันโตกว่าที่เคยเห็น ผมจะรายงานไปอาจารย์สมสุขคงจะดีใจมากเพราะเป็นต้นเดียวที่เหลืออยู่ วิชาการจะก้าวหน้าไปอีกแน่นอนจากผลที่ได้จากต้นนี้ พี่ทิดต้องระวังให้ดีนะ ผมว่าล้อมรั้วเสียแหละดี ล้อมสองชั้นเลย รอบนอกห่างสักสามวา รอบในห่างต้นสักวาครึ่ง กันไม่ให้สัตว์เข้ามาถึง ว่าไม่ได้นา พี่ทิด บ้านเราอาจจะดังระเบิดเพราะทานตะวันต้นนี้ก็ได้” เขาพูดแล้วก็หัวเราะด้วยความดีใจ “บางทีจะต้องเอาไม้ช่วยพยุงลำต้นด้วย”	“I think it’ll be a model plant. It looks bigger than those I’ve seen. I’ll report to Professor Somsuk. He’ll be pleased because it’s the only plant left. Technical knowledge will definitely progress further from what we’ve obtained here. You must be careful, you know. I think you’d better put a fence around it, a double one actually, about six metres on the outside, and three metres for the inner ring. Enclose it so that animals can’t get to it. For all we know, your house will be famous because of this sunflower,” he said and then laughed happily. “Maybe you’ll need a stake to support its stem as well.”
แต่ทิดคงมีความกังวลเพิ่มขึ้น กลัวมันจะเป็นอะไรไปเสียก่อน	As a result, Thit Khong was all the more troubled, afraid something would happen to it by and by.	เสียก่อน begs the question: before what? Obviously: before it’s fully grown. So ‘by and by’ is better here.
“อีกเดือนหนึ่งผมลงมาใหม่ อย่างช้าเดือนเมษายนคงได้ดูดอกแน่”	“I’ll be back in a month’s time. In April at the latest we’ll see it in bloom for sure.”
เกษตรจังหวัดกลับไปด้วยความดีใจและตื่นเต้น	The agricultural officer went back happy and ex- cited.
ทิดคงไม่ค่อยตื่นเต้นเท่าไร นอกจากจะกังวลมากขึ้นทุกที เพราะทุกเช้าเห็นลำต้นมันทะลึ่งขึ้นอย่างแปลกตา ใบก็ใหญ่ขึ้นมาก เขาเลยต้องเอาไม้มาปักทาบกับลำต้น เอาเชือกผูก กันไม่ให้มันโค่นล้มเมื่อเวลาลมแรงๆ	Thit Khong wasn’t quite as excited but increasingly worried because every morning he could see the plant shoot up and up. The leaves were very big. So he tied a wooden support to the stem and propped it so it wouldn’t fall when the wind was strong.
เขาเองไม่เคยปลูกหรือเคยเห็นต้นทานตะวันมาก่อน เคยเห็นแต่ในรูปมาบ้าง ไม่นึกว่ามันจะสูงใหญ่มากมายอะไร นี่ดีแต่เตรียมแปลงปลูกไว้ห้าต้น ไม่งั้นไม่พอแน่	He himself had never planted or seen a sunflower before, only pictures of some. He had never thought it could be so tall and large. It was a good thing he had prepared the ground for five plants, otherwise it wouldn’t have been enough.
ไม่ช้ามันก็ยืดขึ้นสูงจนท่วมหัว เขาต้องเอารั้วที่ล้อมรอบออก เพราะมันแคบเกินไป ทำให้ใบแผ่ไม่ได้สะดวก แล้วสร้างรั้วใหม่ให้สูงกว่าเก่าด้วย	Before long the sunflower had grown to above head level. He had to take the fence around it out because it was too narrow, preventing the leaves from growing freely, and then he ordered a new fence, higher than the old one, of course.
คนในละแวกนั้นเมื่อเดินผ่านมาเห็น ต่างก็ถามคล้ายๆ กันทุกคนว่า นั่นมันต้นอะไร	When the local people saw it as they walked by, everyone of them asked what that tree was.
“ต้นดอกทานตะวัน” เขาตอบไปตามความจริง	“It’s a sunflower plant,” Thit Khong would answer truthfully.
ทุกคนแสดงความสงสัยหาว่าเขาหลอก ลูกชายอายุสิบสามขวบของเขาก็สงสัยเมียเขา, ซึ่งรู้ความจริงมาแต่ต้น, เริ่มมีความกระวนกระวาย	Everyone showed suspicion and said he was putting them on. His thirteen-year-old son too was suspicious. His wife, who knew the truth from the beginning, began to be uneasy.
ต้นทานตะวันเริ่มแทงช่อดอก ลักษณะของมันแสดงว่าดอกมันจะใหญ่มโหฬารทีเดียว	The flowering head began to form. By the look of it, the flower would be enormous.
คนที่เดินผ่านมาพากันหยุดดูนานๆ	Passersby stopped and looked at it for a long time.
แล้ววันหนึ่งมีใครคนหนึ่งถามขึ้นว่า “เฮ้ย! อ้ายทิด เขาว่าเมื่อวันเอ็งปลูกไอ้ต้นนี้” แกพูดแล้วก็ยกมือไหว้ท่วมหัว “มีพระธุดงค์มากางกลดอยู่ข้างบ้านเอ็ง ตอนเย็นจริงหรือเปล่า”	And then one day one of them asked, “Tell me, Thit, they say the day you planted this…” Having said this, the man raised his joined hands above his head and bowed. “They say a mendicant monk came to stay on your plot by your house on that day. Is this true?”
“ไม่มีเลยจ๊ะ น้า” เขาตอบตามความจริง “ถ้ามีฉันต้องเห็นแน่”	“Not at all,” he answered truthfully. “If he had I’d have seen him.”
“เอ็งอย่าหลอกผู้ใหญ่น่า เขาว่า ท่านมากางกลดตอนค่ำ แล้วท่านก็ไปแต่เช้ามืด เอ็งคงไม่เห็นมั้ง”	“Don’t lie to your seniors, will you. They say he came at nightfall and left before sunrise, so maybe you didn’t see him.”
เขายืนยันว่าไม่มี ตามความเป็นจริง	He maintained that there had been no monk, as was the truth.
“มีน่า ไอ้ทิด มีคนเขาเห็นกันหลายคน”	“Oh, but there was, young man! Several people saw him.”
ความกังวลของเขาเริ่มกลางเป็นความกระสับกระส่าย เมื่อเช้าวันหนึ่งเขาตื่นขึ้นเห็นมีผ้าแดงยาวราวศอกหนึ่งมาพาดที่รั้วชั้นใน แล้วมีธูปที่ไหม้หมดแล้วเหลือแต่ก้านอยู่สามก้าน	His worry turned to agitation. One morning he woke up and saw a red piece of cloth about one cubit long tied to the inner fence, and the stems of three already consumed joysticks.
ผู้คนเริ่มมามุงกันรอบๆ รั้วเป็นกลุ่มๆ และอยู่กันนานๆ บางคนเขาไม่เคยเห็นหน้าตามาก่อน คงจะเป็นคนที่มาจากย่านอื่นห่างออกไป	People began to troop around the fence and linger there. Some of them he had never seen before – probably people from surrounding areas.
เมียของเขาก็เริ่มจะว้าวุ่น “พ่อไอ้หนู เราจะทำยังไงกันดี”	His wife began to fret. “What shall we do, father of our child?
เขาไม่ตอบ เพราะเขาเองก็ไม่รู้ว่าจะทำอย่างไร	He didn’t answer because he didn’t know what to do.
ลูกชายเขาก็ชักจะเดือดร้อน เพราะถูกเพื่อนที่โรงเรียนถามโน่นถามนี่ไม่เว้นวาง	His son was incensed because he was being pestered with questions by his friends at school.
เมียของเขาเริ่มจุดธูปทุกเช้า เพียงแต่ไม่ได้ไหว้ต้นทานตะวัน แต่กราบพระบูชาที่หัวนอน	His wife began to light incense every morning at dawn. She didn’t bow to the sunflower but prostrated herself in front of the votive table at the head of the bed.
เขาเริ่มทุรนทุราย คิดไม่ออกว่าเหตุการณ์มันจะบานปลายออกไปอย่างไร ในที่สุดเขาก็คว้าจักรยานปั่นไปอำเภอแล้วจับรถบัสเข้าจังหวัดไปหาเกษตรจังหวัด	He began to be very disturbed, unable to think how things might develop. Finally he took a bicycle to the district and then a bus to the provincial town to see the agricultural officer.
ระหว่างรอรถบัส เขาสังเกตเห็นคนจับกลุ่มซุบซิบกันแล้วบุ้ยใบ้มาทางเขา คนอื่นๆ หันมามองด้วยสายตาประหลาดๆ	As he waited for the bus, he noticed that a group of people were whispering and pointing him out with a twist of their mouths. Others turned to look at him with strange faces.	บุ้ยใบ้, pointing at people with a twist of the mouth, is a discreet Thai habit; Westerners usually do so with a slow swing of the head, chin first, or a marked drift of the eyes.
เมื่อเขาพบเกษตรจังหวัด ทิดคงรู้สึกทันทีว่า เกษตรจังหวัดดูมีความกระวนกระวายไม่น้อยเหมือนกัน กวักมือเรียกทิดคงไปนั่งพูดกันที่มุมหนึ่งแต่ลำพังสองคน	When he met him, Thit Khong felt at once that the agricultural officer too was rather disturbed. The officer motioned for them to go and sit in a corner by themselves.
ทิดคงเล่าเรื่องทั้งหมดที่เกิดขึ้นอย่างละล่ำละลัก เกษตรจังหวัดฟังด้วยกิริยาเหมือนกับจะรู้อะไรบางอย่างบ้างแล้ว เมื่อทิดคงเล่าจบเขาก็พูดขึ้นบ้าง “มีข่าวลือที่นี่ว่า คนที่อำเภอถูกหวยรวยหลายพัน”	Thit Khong sputtered out everything that had happened. The officer listened with the air of someone privy to some information. When Thit Khong was through, he said, “The rumour here is that the district people won thousands of baht at the lottery.”
“ก็ไม่น่าจะเกี่ยวอะไรกับผม” ทิดคงตอบ	“What’s that got to do with me?” Thit Khong answered.
“เกี่ยวซี” เกษตรจังหวัดว่า “เขาลือกันว่าที่ถูกก็เพราะเจ้าแม่ทานตะวันให้ลาภ”	“Plenty,” the agricultural officer said. “They say that if they won it’s because the sunflower goddess brought them luck.”
หน้าตาของทิดคงแสดงความท้อแท้และระทดระทวย	Thit Khong’s face turned dejected and dispirited.
“ผมก็อธิบายเขาไปว่า ทานตะวันเป็นต้นไม้ธรรมดา เพียงแต่ว่าต้นนี้เป็นพันธุ์ที่ค้นคว้าโดยใช้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสมัยใหม่มาประยุกต์ อาจจะดีเป็นพิเศษก็ได้หรืออาจจะไม่ได้ผลก็ได้ มันจะให้คุณให้ลาภเกินไปกว่าการให้ดอกที่มีเมล็ดสำหรับทำน้ำมันได้ยังไง กากก็เอาไปเลี้ยงสัตว์ไม่ได้ดอก ธรรมชาติมันเป็นอย่างนั้น” แล้วเขาทอดเสียงอ่อย “แต่รู้สึกไม่ค่อยจะมีใครเชื่อผม…”	“I explained to them that sunflowers are ordinary plants, except that this one is a species that has been improved scientific- ally with the help of modern technology. It might turn out to be especially good or amount to nothing. What better luck can it give you than by providing you with seeds to make oil with and roughage to feed animals? That’s how nature is.” Then he lowered his voice. “But I’m afraid no one believed me…”
“ผมว่า” เกษตรจังหวัดพูดต่อ “เราต้องรักษาทานตะวันต้นนี้ไว้จนสุดกำลัง มันเป็นต้นสุดท้ายที่เหลืออยู่ มีประโยชน์ทางวิชาการอย่างมหาศาล เราต้องต่อสู้กับความไม่รู้ไม่เข้าใจของคนจำนวนหนึ่งให้ได้”	“I think,” he added, “we must take care of this sunflower as much as we possibly can. It’s the last one left. It’ll be immensely useful to research. We must fight with some people’s ignorance and misunderstanding.”
“ครับ ผมเป็นห่วงมันมาก อาจารย์สมสุขคงจะเสียใจ ถ้าผมรักษามันไว้จนเก็บเมล็ดไม่ได้” ทิดคงระบายความหนักใจ “ผมเกรงว่ามันจะไม่หยุดเพียงแค่นี้ ความเชื่อของคนเรานั้นบางทีเราทานไม่ไหว กว่าจะทำให้เขาเข้าใจได้มันก็สายไปเสียแล้ว”	“I worry a lot about that too. Professor Somsuk will be disappointed if I don’t take care of it until it provides us with seeds,” Thit Khong said, expressing what he felt. “I’m afraid it won’t stop here. Sometimes there’s nothing we can do about people’s beliefs to make them understand before it’s too late.”
เกษตรจังหวัดไม่ตอบ คิ้วขมวดอยู่บนใบหน้า นิ้วมือของเขาเคาะโต๊ะตลอดเวลา	The agricultural officer didn’t answer. A frown creased his forehead and his fingers kept drumming on the table.
“ผมอยากให้ช่วยติดต่อเรียนให้อาจารย์ทราบ และถ้าเป็นไปได้อยากให้อาจารย์ลงมา จะได้ช่วยกันอีกแรงหนึ่ง หรืออย่างน้อยก็จะได้เห็นก่อนที่มันจะ..” เสียงของทิดคงขาดหายไปในลำคอ	“I’d like you to contact and inform the professor and if possible I’d like him to come and help us out or at least see it before…” Thit Khong’s voice died in his throat.
“อย่ามองในแง่ร้ายเกินไปซี” เกษตรจังหวัดปลอบพร้อมกับพยายามหัวเราะประกอบ “ตอนนี้อาจารย์ไม่อยู่ ไปประชุมต่างประเทศเรื่องการใช้พลังงานนิวเคลียร์ทางเกษตรกรรม ผมได้รับจดหมายเมื่อวานนี้เอง อีกตั้งสองอาทิตย์กว่าจะกลับ”	“Don’t be so pessimistic,” the officer assuaged him, forcing a laugh. “Right now, the professor isn’t available. He’s attending a conference abroad about the use of nuclear power in agriculture. I just got a letter from him yesterday. Another two weeks before he’s back.”
ทิดคงงันไป เหมือนความหวังที่ริบหรี่ดับวูบ	Thit Khong was stunned, as if his hope was snuffed.
“ไม่เป็นไร ผมจะลงไปเอง วันมะรืนนี้ผมไปแน่”	“Never mind. I’ll come over myself, in two days’ time for sure.”
ทิดคงใจชื้นขึ้นนิดหน่อย	Thit Khong felt a little better.
“จะให้โทษชาวบ้านก็ไม่ถูกหรอก” เกษตรจังหวัดว่า “เพราะเขาไม่รู้ ผมเองก็ต้องใช้วิธีชี้แจงอธิบายกันมาตลอด เพื่อให้เขาทิ้งความเชื่อเก่าๆ และรับเอาความรู้ใหม่ๆ ก็พยายามกันต่อไปนะ”	“You can’t blame the villagers,” the agricultural officer said, “because they don’t know any better. I spend my life explaining things to them for them to give up old beliefs and accept new knowledge. Let’s keep on trying.”	In English, you wouldn’t say ‘because they don’t know’: it’s excessive. The correct expression here is ‘they don’t know any better’.
“ผมกลัวว่าเวลาจะไม่ทัน” ทิดคงให้ความเห็น	“I’m afraid there won’t be time,” Thit Khong remarked.
ดอกทานตะวันบานแล้ว ดอกงามผึ่งผายเหมือนกระด้งใบใหญ่ เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณหนึ่งวา กลีบดอกเหลืองอร่ามรับแสงแดดในตอนเช้าอย่างสง่า ทิดคงเองมองด้วยความตื่นเต้น และตัวเองก็ยอมรับว่ามีความรู้สึกที่เกรงขามอยู่ไม่น้อยทุกครั้งที่มองไป เมียของเขาดูจะยิ่งไปกว่า หล่อนไม่กล้ามองอย่างเต็มตาสักครั้งเดียว	The sunflower was now in bloom, its flowering head imposing like a large threshing basket of about two metres in diameter. Its golden petals caught the morning sun splendidly. Thit Khong himself looked at them with excitement and admitted to himself that he felt rather in awe every time he looked at them. His wife even more so, it seemed: she wouldn’t look at them straight, not even once.	Threshing basket (กระด้ง): หนึ่งวา: two meters in diameter sounds like an exaggeration, but that’s what the text says.
ตอนสายวันนั้น บริเวณบ้านทิดคงเนืองแน่นไปด้วยผู้คน รอบรั้วที่กั้นชั้นในเต็มไปด้วยผ้าสีแดง สีชมพู สีเหลืองจนแน่นไปหมด ธูปเทียนไหม้คลุ้งตลอดเวลา ของบูชาที่หลงเหลือจากวันก่อนๆ กองเกลื่อน และยังมีคนนำเอามาบูชาใหม่ไม่ขาด ใส่มาในกระทงใบตอง ทั้งเล็กทั้งใหญ่ ทั้งคาวทั้งหวาน	Late that morning, there was a crowd milling around Thit Khong’s house. The inner fence protecting the plant was studded with red, pink and yellow lengths of cloth, and joysticks and candles burned all the time. Offerings from the days before cluttered the place and there were people incessantly bringing in new savouries and sweets they placed in banana-leaf containers large and small.	Shown for size:
เขาพยายามเข้าไปคุยเพื่ออธิบายให้ผู้คนเข้าใจว่า เป็นเรื่องพิเศษกว่าธรรมดาอยู่บ้างก็เป็นเพราะการทดลองค้นคว้าวิชาการใหม่ๆ แต่น้อยคนที่ยอมฟัง ส่วนมากดูจะเชื่อเรื่องพระธุดงค์ เรื่องที่มีคนถูกหวย	He tried to get among them to make them understand that if it was something out of the ordinary it was because of new research, but few would listen. Most of them seemed to believe the story of the mendicant monk, the story of people winning the lottery.
คนจำนวนหนึ่งมุงกันฟังผู้หญิงกลางคนคนหนึ่งที่เล่าเรื่อง ทำไม้ทำมือออกท่าออกทางประกอบ ดูเหมือนแม่คนนี้จะเคยเป็นคนทรงเจ้ามาก่อน แต่ชาวบ้านแถวนี้ยากจนก็เลยหากินไม่ค่อยรุ่งเรือง	A number of people gathered around a middle-aged woman who was telling a story, gesticulating and putting up an act. It seemed that that woman had been a medium before, but the people around here being indigent her earnings hadn’t thrived.
“เมื่อคืนนี้เจ้าแม่มาเข้าฝัน เอ็งเอ๊ย เป็นผู้หญิงสาวสวยเช้งเลย รวบมวยผมทัดดอกทานตะวันดอกเท่านี้” หล่อนทำมือประกอบว่าดอกเล็กขนาดเท่าถ้วยตะไล “ทำด้วยทองเหลืองอร่าม ตรงกลางฝังเพชรแสงพราวเข้าลูกกะตา ข้ากลัวจนไม่กล้ามอง ได้แต่หมอบตัวสั่นเทาๆ”	“Last night the goddess entered my dream, you know! She’s a very beautiful young woman, with her hair tied in the style of a sunflower this size.” Her hands indicated a small flower the size of a tiny china cup. “Her hair is made of shining gold, with the glitter of a diamond in its centre catching the eye. I was so afraid I didn’t dare to look, I merely prostrated myself, shaking all over…”
หล่อนหยุดเล่า ปล่อยให้คนรอคอยฟังอยู่หลายอึดใจ	She stopped speaking, letting the listeners wait over several breaths.
“เจ้าแม่ตรัสว่า ข้าอาศัยที่เขาอยู่ ไม่มีความสบายเลย เขาไม่นับถือข้า”	“The goddess said, ‘I stay in his place but I am not happy: he doesn’t respect me.’”
มีเสียงคนพึมด้วยความไม่พอใจ	There were murmurs of discontent among the group.
“เสียงของท่านแหลมเล็ก ฟังเย็นเยือกเข้าไปถึงหัวใจเลย พูดแล้วขนลุก” หล่อนเอามือลูบแขน เคี้ยวหมากจั๊บๆ อย่างตื่นเต้น กลืนน้ำหมากลงคออึกหนึ่งแล้วพูดต่อ “ท่านว่า เอ็งช่วยบอกชาวบ้านเขานะว่า ข้าขอบใจมากที่เขาเอาของมาถวาย ไม่งั้นข้าอาจจะไม่รอด แล้วท่านก็ทำท่าจะไป ข้าเลยถือโอกาส ใจก็ยังกลัว ตัวก็ยังสั่น ทูลท่านว่า เจ้าแม่เจ้าขา ชาวบ้านแถวนี้ยากจนกันเหลือเกิน เจ้าแม่ช่วยโปรดด้วยเถิดเจ้าค่ะ”	“Her voice was rather sharp, so cold it entered your heart. Listening to her my hair stood on end.” She stroked her arm, gnashed betel noisily in her excitement, swallowed betel juice once again and then went on, “She told me to tell the people that ‘I thank them very much for bringing me offerings otherwise I’d be in a bad way’, and then she made as if to leave. So I took the opportunity, afraid as I was and still trembling, to beseech her. I said, ‘Your Graciousness, the people around here are very poor. Please help them.’”
แล้วคนเล่าก็หยุดเล่าเสียเฉยๆ หลายคนที่ฟังอ้าปากหวอค้างอย่างนั้น	Then the narrator stopped narrating altogether. Several listeners stayed with their mouths agape just like that.
“แล้วเจ้าแม่ว่ายังไง” คนฟังคนหนึ่งถามเพราะทนรอฟังไม่ไหว	“And then what did she say,” one of them asked as if he couldn’t wait any longer.	Note on punctuation: no need of a question mark with ‘ask’ or an exclamation mark with ‘exclaim’.
แม่คนนั้นหันมาค้อนนิดหนึ่ง	The woman turned and gave him a dirty look.
“ท่านว่า” หยุดเคี้ยวหมาก หันหน้าไปมองทางโน้นทางนี้ ทำทีว่าลืมเรื่องที่พูด	“She said…” Stopping to chew betel, she turned and looked right and left, pretending to forget what she was telling.
“ท่านว่ายังไงค้า” ผู้หญิงสูงอายุคนหนึ่งถามแกมวิงวอน	“What did she say,” an old woman asked anxiously.
คนเล่าทำถอนใจ “ท่านว่า ข้าบอกอะไรตรงๆ ไม่ได้หรอก มันแล้วแต่บุญแต่กรรมของเราที่ทำมาแต่ปางก่อน คนมีบุญก็จะได้โชคใหญ่ ให้เขาคิดเอาเองก็แล้วกัน”	The narrator made a show of sighing. “She said, ‘I cannot spell it out. It’s all up to our merits and demerits in past lives. Those with merit will be highly favoured. Let them figure it out by themselves.’”
แล้วหล่อนก็ทำผลุนผลันเดินออกจากกลุ่มไป มีคนฟังเดินตามเป็นพรวน	Then she stalked away purposefully, followed by a whole host of listeners.	เดินตามเป็นพรวน: ‘trooped after her’ is an alternative translation.
เพื่อนบ้านคนหนึ่งคาบเรื่องมาเล่าให้ทิดคงฟังที่บ้าน เน้นเรื่องที่เจ้าแม่บอกว่ามาอาศัยที่เขาอยู่ ไม่มีความสบายเลย ที่เห็นต้นทานตะวันมาตั้งแต่ยังเล็กๆ เขาไม่นับถือ…	One neighbour went and told the story to Thit Khong at home, especially the part about the goddess saying she was living on his property and wasn’t at all happy that, although he had seen the sunflower since it was little, he didn’t respect her…
เมียมองทิดคง ตัวสั่นเทาอย่างระงับไม่อยู่ เมื่อคนนั้นไปแล้ว ทิดคงบอกเมียว่า “มันตอแหล” เขาพูดอย่างหัวเสีย	His wife looked at Thit Khong, shaking all over as if she couldn’t contain herself. When the man was gone, Thit Khong, exasper- ated, told her, “She’s a liar.”
เมียของเขายิ่งมีอาการกลัวมากขึ้น	His wife showed increasing fear.
“ฉันว่านางคนนั้น” เขาชี้แจงให้เมียเข้าใจว่า เขาไม่ได้ว่าเจ้าแม่	“I mean that woman,” he stressed to let her know he wasn’t accusing the goddess.
ตอนบ่ายมีคนมาเพิ่มอีกมาก มีรถกระบะขนน้ำแข็ง น้ำอัดลม น้ำหวาน มาขาย มีหาบขายอาหารและขนมสี่ห้าเจ้า บริเวณบ้านทิดคงราวกับมีงาน ผู้คนมากมาย บางคนพยายามเอาผ้าแพรแดงไปผูกที่โคนต้นทานตะวัน กลิ่นธูปควันเทียน ของบูชาอบอวลไปหมด มีด้ายสายสิญจน์พันรอบรั้วทั้งชั้นนอกชั้นใน	In the afternoon even more people came. A pickup brought ice, soda and soft drinks for sale. Four or five peddlers came with savouries and sweets. It looked as if there was a fair around Thit Khong’s house drawing crowds. Some people tried to tie red silk strips to the stem of the sunflower. The whole place was redolent with smells of incense, candles and offerings. Both fences were girdled with white sacred thread.
ลูกชายของเขากลับมาจากโรงเรียนมีเพื่อนรุ่นราวคราวเดียวกันตามมาเป็นพรวน บางคนแหวกกลุ่มคนเข้าไปดูดดอกทานตะวัน คนหนึ่งถึงกับอุทาน “โอ้โฮ…” แล้วมุดลอดกลุ่มคนออกมา สีหน้าแสดงความเกรงแกมกลัว	Thit Khong’s son came back from school followed by a flock of friends of the same age. Some of them left the group to go and look at the flower. One of them exclaimed “Oh-ho!” and then turned round and left, his face a mixture of respect and dread.
พระเณรมีปะปนในหมู่ผู้คนด้วย	There was a smattering of novices and monks in the throng as well.
บริเวณสวนครัวของทิดคงถูกย่ำแหลก ต้นไม้ขนาดย่อมหลายต้นหักเหลือแต่โคน บริเวณบ้านของเขากลายเป็นที่สาธารณะไปแล้ว ผู้คนเดินกันไปมาตามความพอใจ เพียงแต่ยังไม่เข้ามาในบ้านเท่านั้น	Thit Khong’s kitchen garden was wrecked. Some middling plants broke, leaving only their stalks standing. The surroundings of his house had become a public place people invaded as they pleased, though they had yet to enter the house.
เพื่อนบ้านบางคน ที่รู้ความจริงและเห็นด้วยกับเขา มาแสดงความเป็นห่วง	Some neighbours who knew the truth and empa- thised with him came to express their worries.
“ท่ามันจะแย่แล้วล่ะโว้ย ไอ้ทิด เอ็งต้องระวังตัวหน่อย” พวกเขาเตือน	“It’s going from bad to worse, Thit, you’d better watch out for yourself,” they warned him.
คืนนั้นทิดคงกับเมียและลูกไม่ได้หลับนอนตลอดคืนเพราะผู้คนไม่หมดไปจากบริเวณ พวกหนึ่งไปพวกใหม่มาวนเวียนกันตลอดจนสว่าง มีคนสองสามคนเอาผ้าสีเหลืองขนาดเท่าผ้าเช็ดหน้ามาขายชาวบ้าน-บอกว่าเป็นผ้าของเจ้าแม่ทานตะวันสำหรับเอาไว้บูชา เงินที่เก็บได้จะเอาไว้สร้างศาลให้เจ้าแม่-ขายดิบขายดี มีเท่าไรก็ขายหมด	That night Thit Khong, his wife and their son didn’t sleep for the entire night because not all of the people had left the area. When one group left, another group arrived, and it was like that until dawn. A few enterprising souls took yellow cloth the size of towels to sell to the villagers, saying it was the sunflower goddess’s cloth to be used in worship, the money from the sale going to help build a spirit house for her. The cloth sold out in no time.	= ‘A few enterprising souls’ is a flourish I hope in tune with the spirit of the passage, arguably better than ‘a few men’ or ‘a few people’.
เขารู้สึกว่าเช้าวันนี้มีเสียงเอะอะเฮฮาจากความเมามายมากขึ้นเป็นพิเศษ คนกลุ่มหนึ่งตบมือร้องเพลงกันอ้อๆ แอ้ๆ กระท่อนกระแท่น บางคนรำป้อไปป้อมาเท่าที่พอจะจับความได้จากเสียงต่างๆ ที่สับสนนั้น คนกลุ่มนี้ถูกหวยใต้ดินที่ฟังจากวิทยุเมื่อคืนนี้กันหลายคน และพวกเขาเมากันมาตั้งแต่เมื่อคืนนี้แล้ว	He felt that this morning there was a decided increase in revelry due to drunken- ness. A group of people were applauding and singing wildly. Some of them were prancing back and forth. As much as could be understood of the confusion of sounds, several people had won at the underground lottery as reported on the radio the night before and they had been drunk since then.
เขากระซิบให้เพื่อนที่มาเล่าเรื่องเจ้าแม่เข้าฝันให้ไปช่วยสืบดูว่า นังผู้หญิงที่อ้างว่าเป็นเจ้าแม่มาเข้าฝันนั้นถูกหวยกับเขาด้วยหรือเปล่า เพราะเห็นเมาเป๋อยู่ในกลุ่มนั้นด้วย	He whispered to the friend who had come to tell him about the goddess entering the woman’s dream to help find out whether that woman too had won the lottery or not, because he could see her reeling drunk in that group as well.
เพื่อนหายไปพักใหญ่แล้วกลับมาบอกว่า “มันไม่ถูกหรอก” แต่มาตลกแดกกับเขาด้วย บุญมันไม่ถึงโว้ย”	His friend was gone for a long time and then came back and told him, “She didn’t, but she managed to imbibe with them. Merit she hasn’t got, that one.”	บุญมันไม่ถึง: literally, ‘Her merit doesn’t extend to [winning the lottery]’.
เขารู้สึกมีแรงขึ้นนิดหน่อย สมน้ำหน้ามัน เขานึกอยู่ในใจ คนจัญไรอย่างนี้ก็มีด้วย	He felt a little stronger. Serves her right, he thought. Only to think that there are wicked people like this!
สายขึ้นหน่อยขบวนกลองยาวก็มาถึง เสียงกลองฉิ่งฉาบระงมปนกับเสียงเพลงและเสียงตบมือโห่ฮิ้วววว…	By mid-morning the drum procession arrived. The beating of the drums and cymbals mixed with songs, hand-clapping and catcalls.
เขาวิ่งถลาออกไปจากบ้าน เมื่อเห็นต้นมะม่วงและขนุนต้นใหญ่ที่จะเริ่มให้ลูกถูกโค่นลง แต่ก็ถูกผลักกระเด็นออกมาอย่างไม่มีใครแยแส พวกนั้นโค่นต้นไม้ลงเพื่อจะทำโรงยี่เกเล่นถวายเจ้าแม่ คนบางคนเริ่มชะโงกเข้ามาดูในบ้านเขา บางคนเข้ามาตักน้ำฝนในตุ่มดื่มเหมือนเป็นของสาธารณะ	He raced out of the house when he saw the big mango and jackfruit trees which were about to give fruit being felled, but he was jostled aside and ignored. They were felling the trees to build a theatre to perform likei, a musical folk drama, as an offering to the goddess. Some people began to lean out for a peek into his house and some helped themselves to water in the jar as if it was a public commodity.
ในขณะที่สถานการณ์กำลังจะสิ้นหวัง เขาเห็นเกษตรจังหวัดเดินเข้ามา สิ่งแรกที่เกษตรจังหวัดทำคือ เอาเทปสายวัดจะไปวัดความสูงของต้นและความกว้างของดอกทานตะวัน ซึ่งได้รับการต้านทานจากผู้คน แม้แต่เขาจะพูดแสดงตัวก็ไม่มีใครฟัง บางคนกลับโห่เอาเสียด้วย	As the situation was turning hopeless, he saw the provincial agriculture officer enter. The first thing that the officer did was to pull out his tape to measure the width of the plant and the diameter of the flower head, but the crowd kept impeding. No matter what he said to introduce himself, nobody listened. Some even booed him.
ขณะที่พัลวันกันนั้น มีรถยนต์บรรทุกสองคัน นำด้วยรถนั่งสองแถวคันหนึ่งบุกเข้ามาถึง ผู้คนต่างหันไปมอง	In the midst of the hubbub two lorries led by a public pickup van barged in. Everyone turned to look.
คนที่มาในรถสองแถวนำหน้าลงมาจากรถ จำได้ว่าคนหนึ่งเป็นเจ้าของโรงสี อีกคนหนึ่งเป็นเจ้าของโรงเลื่อย อีกสองคนเป็นพ่อค้าใหญ่ในตลาดจังหวัด บุคคลเหล่านี้ชาวบ้านเคยพูดกันว่าเป็นเจ้ามือหวยใต้ดิน อีกสองคน เป็นตำรวจชั้นสิบโทที่อำเภอคนหนึ่ง กับพลตำรวจคนหนึ่ง ทั้งสองคนถือปืนยาวมาด้วย	The people in the van came out first. One was recognised as the sawmill owner, the next one as the rice mill owner, the next two as big traders at the provincial town market. Those four men villagers held to be the ones behind the underground lottery. The last two passengers were police officers of corporal rank, one at district level, the other a constable. Both had brought rifles along.
ในรถอีกสองคันหลัง เป็นชายฉกรรจ์ใส่เสื้อดำ กางเกงดำ คาดผ้าขาวม้าแดงที่เอว ท่าทางแข็งขันแบบนักเลงเต็มตัว	In the other two vehicles were able- bodied men in black shirts, black trousers and strips of red cloth round their waists, the air of regular toughies.
ทั้งหมดเดินตรงเข้ามา ชาวบ้านต้องหลีกให้เป็นช่อง แล้วหยุดยืนกันเรียงราวเป็นหน้ากระดาน ชาวบ้านสูงอายุคนหนึ่งถามนายสิบตำรวจว่า “มาทำไมครับ หมู่”	They all moved in, the villagers stepping aside to give way, then stopped and stood in line abreast. An aged villager asked the constable, “What brings you here, officer?”
“มีคนเขาไปแจ้งความ” สิบตำรวจโทตอบ	“We’re acting on a tip-off,” the police corporal answered.
“เรื่องอะไรครับ”	“What about?”
ยังไม่ทันที่สิบตำรวจโทจะตอบ ชายคนหนึ่งร่างล่ำสันก้าวออกมาสามก้าว ถลกเสื้อแขนสั้นให้พับขึ้นไปอีกสองสามพับทั้งสองแขน เขาทำมันด้วยกิริยาที่สุขุมช้าๆ และท้าทาย	Before the corporal could answer, a sturdy man took three steps forward and undertook to fold up his already short sleeves three times over with a deliberate attitude, slow and provocative.
“เราได้ทราบว่าได้มีการพยายามก่อความไม่สงบเกิดขึ้น” เขาพูดช้าๆ หนักแน่น เน้นทุกถ้อยคำ เสียงดังฟังชัด “มีการปลุกระดมโดยอ้างเจ้าแม่ทานตะวันขึ้นมาบังหน้า เป็นการหลอกลวงประชาชน จัดการชุมนุมโดยไม่ได้รับอนุญาต ในขณะที่มีประกาศใช้กฎอัยการศึก ไหน เจ้าของบ้านอยู่ไหน” น้ำเสียงของเขาในประโยคท้ายเบ่งประกายอำนาจคุกคามกระจายไปทั่วบริเวณ	“Our information is that there has been an attempt to instigate disorder,” he said slowly, authoritatively, stressing each word, his voice loud and clear. “People have been roused by claims of the appearance of a sunflower goddess as a cover. This is public deception, and holding a meeting without permission under the state of emergency. Well now, where is the house owner?” His voice in the last sentence sent sparks of threatening power over the entire area.
ทิดคง ซึ่งมัวตกตะลึงในเหตุการณ์แทรกซ้อนที่เกิดขึ้น ถึงกับสะดุ้ง ยังไม่ทันที่เขาจะแหวกคนออกมาแสดงตัว คนมาใหม่ทั้งกลุ่มก็เดินไปที่รั้วกั้นต้นทานตะวัน ชาวบ้านที่เกาะแน่นตามขอบรั้วหลีกทางให้เป็นแถว	Thit Khong, already astounded by the latest developments, was startled. Before he could push his way through the crowd to present himself, the whole group of newcomers walked up to the fences protecting the sunflower. The villagers clustered against the fences stepped aside hastily to give way.
ดูเหมือนพวกเขาทุกคนก็ทึ่งในความสง่างามที่ใหญ่โตของมัน เพราะทุกคนยืนนิ่งอยู่ชั่วอึดใจ	It seemed that all of them were amazed by the grandness of the sunflower because they all stood still for a moment.
“นี่เป็นการหลอกลวงชัดๆ” ชายที่พูดคนเดิมพูดเหมือนตะโกนต่อไป “มันไม่ใช่ต้นไม้จริง ของปลอม ของปลอมทั้งนั้น ดูซิ เอารั้วมากั้นไว้เพื่อไม่ให้คนเข้าไปดูใกล้ๆ” เขานิ่งไปนิดหนึ่งเมื่อได้ยินเสียงคนพึมทำนองคัดค้าน	“This is an obvious deception,” the previous speaker said, almost shouting. “This isn’t a real tree. It’s a fake, just a dummy. Look. Fences have been set up to prevent people from examining it closely.” He was silent for a moment when he heard mumblings of protest.
“มันเป็นของปลอม ทำด้วยกระดาษ ในกรุงเทพฯ มีขายถมไป เราสืบรู้มาหมดแล้ว เจ้าของบ้านเขาไปกรุงเทพฯ ซื้อต้นไม้กระดาษมา แต่ต้นไม้ใหญ่โตเกินไป เขาจึงเอาไปแอบซ่อนไว้ท้ายวัด ตรงที่เป็นป่า แล้วแอบไปขนมาทีละชิ้นสองชิ้นเวลากลางคืน เพื่อไม่ให้คนเห็น”	“It’s a fake. It’s made of paper. In Bangkok there are plenty of those for sale. We know everything. The house owner went to Bangkok and bought this paper tree, but it was too big, so he went to hide it in the woods behind the monastery, and then secretly brought it in piece by piece at night so that people wouldn’t see him.”
ทิดคงยืนฟังอ้าปากหวอ เขาพูดด้วยน้ำเสียงจริงจังน่าเชื่อ จนทิดคงเองนึกว่าตัวได้กระทำเช่นนั้นจริง ประสาทที่เคร่งเครียดสับสนทับถมกันมาหลายต่อหลายวัน ทำให้เขาลืมตัวเองไปชั่วขณะ	Thit Khong stood listening with his mouth agape. The man spoke with conviction, so credible that he himself thought he had acted like that. His nerves, tense and confused for days on end, made him forget himself for a while.
เสียงกลองยาว เสียงตอกตะปูโรงยี่เก เสียงเหะหะเฮฮาเพราะความเมาเงียบหายไปหมด	The sounds of the long drums, of hammering for the likei stage, of the racket due to drunkenness were completely gone.
“ไม่จริงครับ ไม่จริง” ทิดคงตะโกนคัดค้าน เสียงของเขาแหบจนจำเสียงของตัวเองไม่ได้ “อาจารย์ที่เกษตรฯ กรุงเทพฯ ให้เมล็ดผมมาปลูกเพื่อทดลองพันธุ์ที่ผสมขึ้นมาใหม่”	“That’s not true! It’s not true!” Thit Khong shouted in protest. His voice was so hoarse he didn’t recognise it as his own. “The agriculture professor in Bangkok gave me seeds to plant to try out a new crossbred species…”
“อ้อ นี่หรือเจ้าของบ้าน” มีเสียงขัดขึ้นก่อนที่เขาจะพูดจบ เป็นเสียงของคนที่พูดคนเดิมนั่นเอง “ใช่แล้ว สายของเรารายงานตรงกันทุกอย่าง รูปร่างหน้าตาตรงกันทุกอย่าง เรารู้ด้วยว่าไปซื้อที่ร้านไหน ราคาเท่าไร ของเดิมเขามีแต่ดอกเล็กๆ แกไปสั่งให้เขาทำขึ้นมาใหม่ ดอกขนาดเท่านี้แหละ ขนาดเดียวกับที่ร้านเขาแจ้งให้เราทราบ อย่างนี้มันก็ติดคุกหัวโตฐานหลอกลวงประชาชน ทำการปลุกระดม ชุมนุมคนจำนวนมากโดยไม่ขออนุญาตระหว่างกฎอัยการศึก”	“Oh, so that’s the house owner, is it?” a voice interrupted before he could finish speaking. It was the voice of the previous speaker. “That’s right. Everything is as our informers reported, same body, same face exactly. We also know in which shop you bought it, at what price. They had only small flowers, so you ordered them to make a new one, a flower of this size precisely, the same size as the shop reported to us. This means jail for deceiving the people, rabble-rousing, holding a meeting without author- isation in a state of emergency…”
“ประเดี๋ยวครับ” เกษตรจังหวัดแทรก “ผมเป็นเกษตรจังหวัด มีหน้าที่ส่งเสริมช่วยเหลือประชาชนในด้านเกษตรกรรม ผมขอรับรองว่า ที่เจ้าของบ้านพูดมาเมื่อตะกี้นี้เป็นความจริง ผมทราบเรื่องมาตลอด และผมขอเวลาเรียนชี้แจง เรื่องนี้มีความสำคัญมากทางวิชาการเกษตร แต่ชาวบ้านจำนวนหนึ่งเข้าใจไปอีกอย่างหนึ่ง พวกเขามากันเอง ซึ่งห้ามเขาไม่ได้…”	“Hold it, sir!” the provincial agriculture officer intervened. “I’m the agriculture officer of this province. My duty is to advise and help people improve in matters of agriculture. I guarantee that what the house owner just said is true. I’ve known about this all along and I ask for time to explain. This is very important for agricultural development, but some villagers misunderstood. They came by themselves and couldn’t be prevented…”
เริ่มมีเสียงพึมพำจากชาวบ้าน	Villagers were beginning to mumble.
“เฮ้ย! เสียเวลา” ใครคนหนึ่งในกลุ่มที่มาใหม่ตะโกน “จะปล่อยให้หลอกลวงปลุกระดมประชาชนต่อไปอีกหรือไง”	“Hey, we’re wasting time!” someone in the group of newcomers shouted. “Are we going to let them deceive and rouse the people or what?”
“เราจะพิสูจน์ความจริงให้ท่านทั้งหลายเห็น” ชายที่พูดคนเดิมประกาศต่อไป แล้วหันไปหยิบฝักดาบในมือของคนที่มาด้วยกันคนหนึ่ง ชักดาบขาววับออกจากฝักยกขึ้นเหนือหัวด้วยมือทั้งสอง “เราจะฟันต้นไม้กระดาษนี้ให้ขาดให้เห็นกันชัดๆ”	“We’ll determine the truth for everyone to see,” the former speaker announced further and then turned to grab the sword held by one of the men in the group. The blade flashed white as it came out of the scabbard. He raised the sword over his head with both hands. “We’ll cut the paper tree into two for everyone to see clearly.”
เขายื่นดาบให้แก่อีกคนหนึ่งซึ่งจะเป็นคนลงมือ แล้วตัวเองเอามือขึ้นกอดอกยืนขาถ่างประมาณหนึ่งศอก หน้าเชิดเล็กน้อย การกระทำทั้งหลายเหล่านี้กระทำอย่างราบรื่น อย่างเป็นพิธีรีตอง มีจังหวะและท่วงท่าเหมือนดาราอยู่หน้ากล้องถ่ายภาพยนตร์	He passed the sword to another man who was to do the deed and then folded his arms over his chest, stood with his feet about a cubit apart, his face raised a little. He did all this impeccably as if it was a rite, with rhythm and ease like a movie star in front of a camera.
ชาวบ้านบางคนเพิ่งรู้สึกตัวว่า เจ้าแม่จะถูกฟันทิ้ง เริ่มจับกลุ่ม บางคนเสียดายเพราะรู้ว่ามันเป็นของจริง	Some of the villagers, becoming aware that the sunflower goddess was going to be slain, began to get together. Others were sorry because they knew the plant was real.
เจ้าคนมือกลองยาวที่สร่างเมาไปชั่วครู่เพราะเหตุการณ์ใหม่ กลับซบไปกับความเมาเดิมอีก ซัดกำปั้นลงไปที่กลองยาวสามที	The drummer who had sobered up momentarily because of the new happening slipped back to his drunken state and beat the long drum with his fist three times.
ตึง ตึง ตึง!	Thud! Thud! Thud!
ทุกคนสะดุ้ง กลุ่มคนในชุดดำหันไปตาเขียวใส่เจ้ามือกลอง ซึ่งง่อกแง่กคอพับคออ่อนโดยไม่รู้สติว่าตนได้ทำอะไรลงไป มันเป็นเพราะเคยมือมากกว่า	Everybody was startled. The group in black turned to glare at the drummer, who tottered drowsily, oblivious to what his hands had done merely out of habit.
คนในชุดดำถือดาบปีนข้ามรั้วชั้นนอก ขณะเดียวกันชาวบ้านกลุ่มหนึ่งก็ลอดรั้วเข้ามาจากอีกด้านหนึ่ง แต่ช้าไปแล้ว มือดาบเข้าไปถึงก่อน เอาตีนถีบรั้วชั้นในที่แพรวพราวด้วยผ้าสีต่างๆ พังลง แล้วเงื้อดาบสุดแขนฟันฉับเข้าให้	The man with the sword climbed over the outer fence. At the same time a group of villagers ducked under the fence, coming from another direction, but they were too late: the swordsman reached it before. He kicked the inner fence which was bedecked with cloth of various colours until it fell and then, holding the sword at the end of his stretched arms, he abruptly flung it down.
ต้นทานตะวันใหญ่ล้มลง กลีบดอกและเกสรกระจุยกระจายเมื่อฟาดลงมากระทบกับดินเต็มแรง	The sunflower plant fell. Its petals and florets scattered about when the flowering head hit the ground hard.
เสียงผู้หญิงคนหนึ่งร้อง ว้า ย ย แล้วเป็นลมฟุบลง	A woman shrieked and swooned.
ชาวบ้านเฮกันเข้าไปที่ต้นไม้	The villagers in an uproar rushed to the tree.
“ของจริง ของจริง ต้นไม้จริง ไอ้พวกนี้ต่างหากที่โกหก” เสียงของชาวบ้านตะโกนด้วยความโกรธ “เอามันเลย”	“It’s real! It’s real! It’s a real plant! It’s those people that are the deceivers!” villagers’ voices shouted in anger. “Let’s get them!”
ฝูงชนหันกลับมาหาคณะพวกชุดดำและถาโถมเข้าไปเหมือนคลื่น ในขณะที่อีกบางคน พวกผู้หญิงและเด็กๆ แย่งกันเก็บชิ้นส่วนต่างๆ ของต้นทานตะวันฉีกและทึ้งแย่งกันพัลวัน	The crowd turned to the men in black and swept towards them like a wave, while some other people, women and children, fell over themselves to collect bits and pieces of the sunflower plant, ripping them out of one another’s hands in a tangle.
ทิดคง เกษตรจังหวัด กับเมียและลูก วิ่งหลบไปทางท้ายสวน	Thit Khong, his wife and son and the agriculture officer ran for shelter to the back of the garden.
เกษตรจังหวัดยืนคอตก “วิชาการต้องถอยหลังไปอีกนานเท่าใด” เขาพึมพำบ่นสะอื้น	The provincial agriculture officer stood head hung. “How long will science have to regress like this?” he muttered between sobs.
ทิดคงทรุดลงนั่งกอดเข่าร้องไห้	Thit Khong let himself down and crouched holding his knees, crying.
ลูกชายเกาะที่เข่าพ่อ พูดเสียงแจ๋วสดใส “พ่อ หามาปลูกใหม่”	His son tapped him on the knee and said with a bright voice, “Dad, find another one to plant!”
	First published in Sao Hin Haeng Karnweila (Timeless Masters), Writers Association of Thailand, 1973
	Seinee Saowaphong (real name: Sakchai Bamrung­phong, born 1918) is a former diplomat and a National Artist, author of such classic novels as Wanlaya’s Love and Ghosts, both available in English at thaifiction.com.	.

I just want to go out for a walk – Than Yutthachaibodin

ooo

I chose this deceptively light-hearted short story (before the flood that stuck me home and ravaged it for two full weeks) for its density, brevity and, above all, its human value: who among us hasn’t at one point or another hungered for ‘just going out for a walk’ when grounded by duties and responsibilities, or felt that life was passing us by, that we were meant for more exalting things than our stifling routine, that the inner child in us was being stifled by adult concerns and social pressures? The format is classic, the prose is simple (and easy to translate) and the leitmotiv is of course reminiscent of ‘I would prefer not to’ in Herman Melville’s masterly ‘Bartleby, the Scrivener’ of a century and a half ago. MB

ooo

ผมแค่จะออกไป เดินเล่น	I just want to go out for a walk
ธาร ยุทธชัยบดินทร์	Than Yutthachaibodin
		TRANSLATOR’S KITCHEN
ตั้งแต่จำความได้ เขารู้ดีว่าตัวเองนั้นมาเยือนโลกนี้ด้วยเหตุใด แน่นอน เขามาเยือนโลกนี้ในฐานะมนุษย์ผู้มีเสรีภาพมาตั้งแต่เกิดและต้องการใช้มันเพื่อออกไปเดินเล่นเท่านั้น แต่เอาเข้าจริงกลับไม่ใช่เรื่องง่ายเลย เพราะอะไรกันนะ เขามักจะตั้งคำถามเช่นนี้เสมอ	From as far back as he could remember he had always known what he was born for. Sure, he had been born as a human being gifted with freedom at birth and he only wanted to use that freedom to go out for a walk, but in reality, it turned out to be not at all easy. And why was that? That’s what he kept asking himself.
สมัยเป็นเด็ก เมื่อรู้ตัวว่าต้องไปโรงเรียนเพื่อต้องนั่งอยู่ในห้องแออัดทั้งวันเหมือนกับพวกพี่ๆ เขาเคยขอร้องพ่อกับแม่ว่า “ไม่ไปที่นั่นไม่ได้หรือ ผมไม่อยากไป ผมมาโลกนี้เพื่อการเดินเล่นอย่างมีความสุขเท่านั้น” พ่อกับแม่ทำท่าประหลาดใจขบขัน เขาถึงกับร้องไห้ออกมา เขาร้องไห้อยู่เป็นเดือน และในเช้าวันแรกของการเปิดภาคเรียน ทันทีที่เขาจะถูกจับแต่งเครื่องแบบนักเรียน เขาก็เดินหลบออกไปทางประตูหลังบ้านซึ่งอยู่ติดกับสวนสาธารณะ	As a child, when he realised that he had to go to school and sit in a stuffy classroom all day long like his elder siblings, he besought his father and mother, “Can’t I not go there? I don’t want to go. I was born only to take a walk and be happy.” His father and mother were astounded and amused, so he broke into tears. He cried for a month and on the first morning school opened, as he was about to be caught and dressed in the school uniform, he slipped away through the back door which led into a public park.
“อ้าว จะหนีไปไหนกัน ไม่ได้นะ” แม่ตะโกนออกมาอย่างหงุดหงิด ขณะที่พ่อหัวเราะชอบใจ แต่หยิบไม้เรียวมาหวดลมเล่นไปมา	“Hey, where do you think you’re going? You can’t do that, you know,” his mother shouted irritably while his father, amused, laughed yet grabbed a rod and switched it back and forth in the air.
“ผมแค่จะออกไปเดินเล่น” เขาตอบ ก่อนจะเดินน้ำตาซึมกลับเข้าบ้าน	“I just want to go out for a walk,” he answered before walking back into the house with tears in his eyes.
“ไม่ได้ ลูกต้องไปเรียนหนังสือ รู้ไหมมันเป็นหน้าที่” แม่พูดพร้อมกับดึงเขาเข้าไปกอดอย่างปลอบโยนและรักใคร่	“You can’t. You have to go to school. It’s your duty, you know,” his mother said as she pulled him into her embrace to soothe him lovingly.
เหตุการณ์ในวัยเยาว์ครั้งนั้นเป็นแค่การเริ่มต้น เมื่อเขาเติบโตขึ้น รู้ความมากขึ้น เขาก็ตระหนักดีว่าการจะออกไปเดินเล่นให้สบายใจนั้นเป็นเรื่องที่ทำได้ยาก ทุกๆ ครั้งที่เขาคิดจะเดินไปไหนต่อไหน ก็จะมีการยัดเยียดคำว่า “หน้าที่” หรือเรียกร้องเอาความรับผิดชอบจากเขาเสมอ ไม่ว่าจะเป็นช่วงวัยรุ่นที่เขาต้องการไว้ผมยาวแต่ทางโรงเรียนไม่อนุญาต หรือการจำใจเรียนในสาขาที่พ่อกับแม่คิดเอาไว้ให้แล้ว ใช่ เขาอยากเป็นนักวาดรูปธรรมดาๆ คนหนึ่งผู้บันทึกความงามของสรรพสิ่งรอบตัว แต่แล้วเขากลับต้องเลือกเรียนกฎหมายในที่สุด	The event in his childhood that time was just the beginning. When he grew older and wiser, he fully realised that pleasing himself by going out for a walk was something hard to do. Every time he thought of going anywhere, he was faced with the word “duty” or told to behave responsibly, be it as a teenager when he wanted to grow his hair long but the school wouldn’t allow it or when he was forced to follow the course of study his parents had chosen for him. Yes, he wanted to be an ordinary artist to record the beauty of things around him, but then it was Law he was forced to learn eventually.
“ตระกูลของเราเป็นนักกฎหมายมาตั้งแต่รุ่นคุณปู่” พ่อกล่าว	“We’ve all been lawyers in the family since Grand­father’s time,” his father stated.
“ผมไม่อยากเรียนครับพ่อ ผมขอเรียนศิลปะไม่ได้เหรอ”	“I don’t want to be one, Father. Can’t I learn Art instead?”
“ไม่ได้ มันเป็นหน้าที่”	“No. It’s your duty.”
“โธ่ ผมแค่จะออกไปเดินเล่นเท่านั้น”	“Good grief! I just want to go out for a walk, that’s all.”
เขาจำต้องเลือกเดินบนเส้นทางสายที่ถูกกำหนดไว้ ความอ่อนโยนในหัวใจทำให้เขาไม่อาจทำให้ผู้มีพระคุณผิดหวัง แม้กระนั้นในจิตใจเบื้องลึกก็ยังคงปรารถนาการออกไปเดินเล่นอย่างอิสระเสรี เขาเฝ้าแต่หวังว่าคงมีสักวันหนึ่ง วันที่เขาสามารถออกไปเดินเล่นได้ตามใจชอบ จะไม่มีใครมาขัดขวางหรืออ้างเหตุผลใดๆ คัดค้านอีก ทว่านั่นก็ไม่ใช่เรื่องง่ายเลย เพราะในสายตาของคนอื่นๆ แล้ว มนุษย์ทุกคนมีหน้าที่ของตนเสมอ	He was made to walk along the prescribed route. In the kindness of his heart, he couldn’t disappoint his parents, but for all that at the bottom of his heart he still hankered after going out for a walk unimpeded. He could but hope that there would be a day when he would be able to go out for a walk as he pleased, nobody would prevent him or raise objections again, but that wasn’t easy, because in the eyes of others all human beings always had duties to perform.	= ผู้มีพระคุณ: literally, ‘benefactors’.
หลังจบการศึกษา เขายึดเอาอาชีพทนายความหาเลี้ยงชีพตามธรรมเนียมของครอบครัว ความเข้มงวดของพ่อกับแม่ทำให้เขาไม่มีเวลาใส่ใจกับเรื่องความรักเยี่ยงคนหนุ่มสาวทั่วไป ทุกวันมีแต่ความเคร่งเครียดกับการงาน ซึ่งทำให้หลงลืมความต้องการที่จะออกไปเดินเล่นได้บ้าง งานหนักกดทับความคิดฝันของเขาไว้จนแทบจะบี้แบนติดพื้นดิน แต่แล้ววันหนึ่งมันกลับปะทุขึ้นมาอีกครั้ง เมื่อเขาได้รับมอบหมายจากสำนักงานให้เข้าไปดูแลลูกค้าคนหนึ่ง ลูกค้าผู้นี้ตกเป็นจำเลยในคดีข่มขืนกระทำชำเราหญิงสาวที่น่าสงสาร มิหนำซ้ำยังอ่อนแอต่อการเรียกร้องหาความยุติธรรมอีกด้วย จำเลยสารภาพความจริงต่อเขาว่าลงมือข่มขืนเธอจริงเพราะความมึนเมา ไม่ได้ถูกใส่ร้ายแต่อย่างใด เมื่อรู้เช่นนี้เขาจึงปฏิเสธที่จะแก้ต่างให้ เขาเห็นว่าชายผู้นี้สมควรสารภาพต่อศาลไปตามความจริง แทนการใช้ทนายความอย่างเขาช่วยหาช่องโหว่ของกฎหมายหรือใช้เล่ห์กลใดๆ มาทำให้พ้นผิด แต่หัวหน้าของเขาไม่คิดเช่นนั้น	After he completed his education, he resorted to earning his living as a lawyer as family tradition demanded. His father and mother’s strict rule left him no time to take an interest in love as did young men and women around him. Each day was but tension and work, which practically made him forget about wanting to go out for a walk. Hard work suppressed his dream almost to the point of squashing it to the ground, but then one day it surfaced again when he was entrusted by his office with the task of looking after a particular client. That client was the defendant in a case of rape of a pitiful young woman who was too weak to demand justice. The defendant confessed the truth to him: he had really undertaken to rape her because he was drunk; he was in no way being framed. Knowing this, he refused to take up the case. He held that the defendant should admit the truth in court instead of using a lawyer like him to look for legal loopholes or some trickery or other to escape punishment, but his boss thought otherwise.	= = พ่อกับแม่: father and mother; พ่อแม่: parents.
“เป็นหน้าที่ของทนาย เป็นหน้าที่ของคุณ เข้าใจไหม คุณต้องช่วยลูกความคนนี้”	“It’s a lawyer’s duty, it’s your duty, don’t you understand? You must help your client.”
“แต่เขาผิดจริงๆ นี่ครับ แล้วทำไมเราต้องทำให้คดีพลิกไปจากความเป็นจริง”	“But he’s really guilty! And why should we attempt to reverse the case by denying the truth?”
“อ้าว ไม่งั้นเขาจะมีทนายไว้ทำไม คุณก็ทำเป็นซื่อไปได้”	“But that’s what lawyers are for! As if you didn’t know.”
“ไม่ล่ะครับ ผมทำให้ดำเป็นขาวไม่ได้”	“I can’t, sir. I won’t turn black into white.”
“บอกแล้วไงเล่า นี่คือหน้าที่และคุณต้องทำ เอ๊ะ ผมพูดยังไม่ทันจบ นี่คุณจะไปไหน”	“But I already told you: it’s your duty and you have to do it – eh? I’m not through yet. Where are you going?”
“ผมแค่จะออกไปเดินเล่นครับ”	“I just want to go out for a walk.”
“ไม่ได้ กลับมาทำหน้าที่ของคุณก่อน”	“No way! Go and do your duty first.”
ผลสุดท้ายเขาก็ต้องว่าความให้แก่ “ลูกค้า” อย่างไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ คดีสิ้นสุดลงที่ชัยชนะของเขาและจำเลย ซึ่งในความรู้สึกของเขาแล้วชัยชนะครั้งนั้นก็ไม่ต่างไปจากมืออันหยาบกร้านที่กระชากเขาเข้าไปตบซ้ายตบขวาอย่างรุนแรง จนรวดร้าวเข้าไปถึงหัวใจ	The end result was that, like it or not, he had to plead for his client. The case ended with his and his client’s victory. To him, that victory was no different from a calloused hand slapping his face left and right so hard that the pain went right through to his heart.
แน่นอน เขายังคงมีหัวใจอยู่ แต่มันทำให้เขาเก็บตัวเศร้าซึมอยู่กับบ้าน ไม่คิดจะไปทำงานอีก เขาเฝ้าแต่นึกถึงใบหน้าซีดเผือดของหญิงสาวเคราะห์ร้ายตอนฟังคำพิพากษา เขาจำหยาดน้ำตาเปียกชื้นของเธอได้เป็นอย่างดี เขารับรู้ได้ถึงความเจ็บปวดซึ่งเกิดขึ้นในความพ่ายแพ้จากดวงตาคู่นั้น ดวงตาของเธอราวกับจะฟ้องว่า เขาเองคือผู้ที่ได้ข่มขืนเธอเป็นคนที่สอง และนั่นทำให้เขาสะเทือนใจยิ่งนัก จนกระทั่งอยากจะออกเดินอีกครั้ง ไม่ใช่เพื่อเดินเล่นอย่างที่แล้วๆ มา แต่เพื่อตรงไปหาหญิงสาวและปลอบประโลมให้เธอหายเศร้า เขาไม่อาจปิดกั้นหรือเก็บกดความคิดดังกล่าวเอาไว้ จึงได้ระบายให้พ่อกับแม่ฟัง	Of course he still had a heart, but it kept him confined to his house, depressed and determined not to go to work again. He kept thinking of the pallid face of the young woman when she had listened to the judgment. He remembered the tears well­ing in her eyes. He found out about the pain of defeat from those eyes. Those eyes were accusing him of being the second person to rape her, and that upset him so much that he felt like going out once again, not for a walk like before but to see the young woman to soothe her and dispel her sorrow. He couldn’t keep his feelings and thoughts to himself and confided in his parents.	‘and’ needs to be added for fluency in English.
“ไม่ได้การ ลูกเรามันเป็นอะไรไปแล้ว” ผู้เป็นพ่อเอ่ยขึ้นอย่างขัดเคือง “นี่คิดว่าตัวเองเป็นนักอุดมคติหรืออย่างไร”	“That won’t do. Something is wrong with you, son,” his father said angrily. “Are you taking yourself for an idealist or something?”
“อย่าคิดมากเลย ลูกเอ๊ย สิ่งที่ลูกทำลงไปมันเป็นหน้าที่เท่านั้น ถ้าลูกไม่ทำ คนอื่นเขาก็ต้องทำ” แม่ทำเสียงเย็นๆ เหมือนคนเข้าใจโลก	“Don’t think too much, sweetheart. What you did was only your duty. If you hadn’t done it, someone else would have,” his mother said evenly like one who is worldly-wise.
ในเวลาต่อมาพ่อกับแม่ของเขาก็ปรึกษากันว่า น่าจะถึงเวลาแล้วที่เขาควรจะมีครอบครัวแล้วหน้าที่และความรับผิดชอบที่เพิ่มมากขึ้น น่าจะทำให้เขายุ่งจนไม่มีเวลาคิดฟุ้งซ่านได้อีก	Next, his father and mother consulted each other: it was time for him to have a family, and with increased responsibili­ties he would be too busy to indulge in wild thoughts again.
“มันจะได้ไม่มีเวลาเหลือพอขอออกไปเดินเล่น” พ่อสรุปโดยไม่ฟังคำโต้แย้งของเขา ส่วนแม่ก็เป็นผู้สนับสนุนตลอดกาล มิหนำซ้ำยังพูดไกลไปถึงการได้อุ้มหลาน อย่างกระตือรือร้น	“He won’t have enough time left to ask to go out for a walk,” his father summarised, without listening to his protes­ta­tions. As for his mother, she always backed her husband up. Besides, she went as far as talking excitedly about having grandchildren to hold in her arms.
ผู้หญิงที่พ่อกับแม่พาเขาไปดูตัวนั้น แม้จะมีรูปร่างหน้าตาน่ารัก อีกทั้งยังมีชาติตระกูลและการศึกษาดี แต่เขากลับไม่ได้ปลาบปลื้มหรือหลงใหลอะไรเลย เขาไม่อาจทำใจได้ว่า ยุคสมัยนี้ยังมีการใช้ประเพณีคลุมถุงชน	The woman his parents had set their hearts on, though she was physically lovely, well educated and from a good family as well, failed to enthuse him. He found it hard to believe that in this time and age one still went by the tradition of arranged marriage.
“คลุมถุงชนที่ไหน” พ่อแย้งอย่างขัดใจ “ก็ให้เวลาทำความรู้จักกันสักพัก พาน้องเขาไปเที่ยวสักสามสี่หนแล้วค่อยหาฤกษ์แต่งกัน ฝ่ายโน้นเขาก็ออกจะชื่นชมเราอยู่จนออกนอกหน้า”	“What arranged marriage?” his father countered in frustration. “Just take the time to know each other, take her out a few times and then eventually set up the propitious time for the wedding. It’s quite obvious the other party is quite impressed with you.”
“ไม่แต่งไม่ได้หรือครับ ผมยังไม่พร้อม ผมอยากออกไปเดินเล่นมากกว่า ผมอยากเดินไปหาผู้หญิงที่น่าสงสารคนนั้น”	“Can’t I not get married? I’m not ready yet. I’d rather go out for a walk. I’d like to go and see that poor woman.”
“ไม่แต่งแล้วใครจะสืบตระกูลของเรา อย่าพูดอีกว่าจะออกไปเดินเล่น มันเป็นเรื่องบ้าบอ วันๆ เอาแต่ทำหน้าเศร้า ลืมผู้หญิงคนนั้นไปได้แล้ว”	“If you don’t get married, who is to carry on the line? Don’t say again you want to go out for a walk. That’s crazy. You keep making a long face. Forget about that woman.”
“ผมแค่จะออกไปเดินเล่นเท่านั้น” เขากล่าวขึ้นด้วยดวงตาอันแสนเศร้า ทั้งๆ รู้ดีว่าเป็นคำพูดที่เปล่าประโยชน์ ถึงอย่างไรเขาก็ต้องแต่งงานในไม่ช้า เขารู้ดีว่าถ้าขืนคัดค้านต่อไปอีก ไม่พ่อหรือแม่ก็จะต้องเตือนสติเขาว่า “มันเป็นหน้าที่”	“I just want to go out for a walk,” he said with extreme sorrow in his eyes, although he knew full well there was no point in speaking like this. No matter what, he’d be made to marry before long. He knew very well that if he kept objecting, if not his father then his mother would bring him back to his senses with “it’s your duty”.
ในที่สุด เขาก็แต่งงานกับหญิงสาวที่พ่อแม่หามาให้ เขาย้ายไปอยู่ในเรือนหอซึ่งเป็นบ้านหลังกะทัด รัด ปลูกอยู่ในบริเวณเดียวกันกับบ้านหลังใหญ่ของพ่อตาแม่ยาย ชีวิตครอบครัวเยี่ยงหนุ่มสาวทำให้เขาเริ่มรู้สึกดีขึ้น เนื่องจากภรรยาเป็นคนสุภาพและช่างเอาใจ เขาจึงหลงลืมเรื่องการออกไปเดินเล่นอยู่พักใหญ่ วันหนึ่งๆ หากไม่ไปทำงานที่บริษัทของพ่อตาในฐานะที่ปรึกษาด้านกฎหมาย เขาก็จะพาภรรยาออกไปเที่ยวเตร่ตามสถานที่ต่างๆ เยี่ยงคนมีเงินทองใช้สอยไม่ขาดมือ ราวกับว่าต้องการใช้มันชดเชยให้กับความปรารถนาที่เกิดขึ้นครั้งยังเยาว์ ซึ่งดูเหมือนกำลังสูญหายไปตามกาลเวลา กระทั่งเย็นวันหนึ่งภรรยาของเขาได้เอ่ยปากเรื่องการมีทายาทขึ้นมา	In the end he married the woman his parents had chosen. He moved to their newlyweds’ home, a well-proportioned house in the same compound as the mansion of his in-laws. Life as a young married couple made him begin to feel better, as his wife was well behaved and eager to please him. So he forgot about going out for a walk for quite a while. Every day, if he didn’t go to work in his father-in-law’s firm as their legal adviser, he took his wife out to parties and places as befits those who have a ready supply of money and the willingness to spend to compensate for youthful wishes that seem to have vanished with age – until one evening his wife broached the topic of having children.
“เราก็แต่งงานกันมานานแล้วนะคะ ใครๆ เขาชอบถามว่าเมื่อไหร่จะมีลูกเสียที” หญิงสาวเอ่ยเสียงเบา แต่ก็มีร่องรอยของการคาดคั้นขอคำตอบอยู่ในที	“We’ve been married for a long time. Everybody’s always asking when we’ll have children,” the young woman said in a low voice, but with more than a hint of demand for an answer in it.
“เราต้องมีลูกด้วยหรือ พี่ไม่อยากมีเลย รู้สึกว่าการมีลูกจะทำให้เราขาดอิสระไปมากนะ อย่างที่เขาพูดกันว่าลูกเป็นห่วงผูกคอไง”	“Do we have to? I don’t want any. I feel having a child would curtail our freedom a lot. Isn’t it said that a child is rope round the neck?”
ถึงตรงนี้ภรรยาของเขาก็หัวเราะ แล้วกล่าวว่า “แต่ก็มีนี่คะที่เขาบอกว่าลูกคือโซ่ทองคล้องใจ ตอนนี้พ่อกับแม่คงอยากอุ้มหลานเต็มแก่แล้ว เรามีแค่สองคนก็พอ จะได้เลี้ยงพวกเขาให้มีคุณภาพได้เต็มที่”	At this point, his wife laughed and then said, “But it’s also said, isn’t it, that a child is a gold chain round the heart. By now our parents are dying to hold grandchil­dren in their arms. Two will be enough, so we can give them the best nurturing.”	= = พ่อกับแม่: forget the previous distinction in this case!
“พี่แค่อยากออกไปเดินเล่น ใช่ พี่แค่อยากจะออกไปเดินแล่นเท่านั้น พี่รู้ว่าพี่คงไม่มีเวลาสำหรับเรื่องนี้ เพราะอะไรรู้ไหมจ๊ะ” เขาถามพลางมองสบตาภรรยา	“I just want to go out for a walk. That’s right: I only want to go for a walk. I know I don’t have time for it, though, and do you know why?” he asked, looking his wife in the eye.
“เพราะมันเป็นหน้าที่” ภรรยาและเขาพูดขึ้นพร้อมๆ กัน แต่เรื่องมันต่างกันตรงที่ฝ่ายหนึ่งหัวเราะอย่างขบขัน ส่วนอีกฝ่ายหนึ่งอยากร้องไห้ออกมา	“Because it’s your duty,” she said right as he said, “Because it’s my duty.” But there was a difference: one laughed amused; the other wanted to weep.
ชีวิตของเขาดำเนินต่อไปอย่างราบรื่นในสายตาของผู้คนในสังคม เขามีลูกชายหญิงสองคนตามความต้องการของผู้ใหญ่และภรรยา ส่วนหน้าที่การงานตลอดจนความรับผิดชอบก็เพิ่มมากขึ้นตามอายุ เขาเปลี่ยนจากชายหนุ่มร่างโปร่งบางกลายเป็นชายวัยกลางคนร่างอ้วนใหญ่ เส้นผมดกดำหายไปและถูกแทนที่ด้วยผมหงอกแซมอยู่บนหัว การกินดีอยู่ดีทำให้ร่างกายของเขาอุดมไปด้วยไขมันและโรคของคนชั้นกลาง ไม่ว่าจะเป็นความดันโลหิตสูง เบาหวาน และไขข้ออักเสบ นั่งคงเป็นเพราะเขาไม่เคยได้ออกไปเดินเล่นเลย แม้บัดนี้ฐานะของเขาว่าไปแล้วคือผู้นำครอบครัวอย่างแท้จริง พวกผู้ใหญ่ในอดีตไม่ได้เข้ามาบังคับให้เขาต้องทำอะไรอีก แต่เขาก็ไม่สามารถทำตามใจชอบได้อย่างที่เคยปรารถนา เขาทำได้เพียงแค่ดูแลธุรกิจของตระกูลให้เต็มไปด้วยความมั่งคั่ง คอยดูแลลูกเมียให้เต็มไปด้วยความอบอุ่น ทั้งๆ ที่หากเขาจะออกไปเดินเล่นก็คงไม่มีใครกล้าคัดค้าน หรือว่าจะมี เขาเองก็ยังไม่แน่ใจ บางครั้งเขาก็สงสัยว่าตัวเองคงจะไม่ต้องการออกไปเดินอีกแล้วกระมัง	His life went on smoothly in the eyes of society. He had a son and a daughter as his wife, parents and in-laws wanted. Work and responsibilities increased with age. He changed from a thin young man into a corpulent middle-aged man. His abundant black hair gave way to grey strands on his head. Good food and a cushy life larded his body with fat and middle-class diseases, be it high-blood pressure, diabetes or arthritis. That was because he never went out for a walk. Even though by now, however you looked at it, he truly was head of the family and his parents no longer forced him to do anything, he was not able to act to his satisfaction as he used to wish. The only thing he could do was to make sure the family business prospered and his wife and children were well provided for. Even though he could go out for a walk and nobody would dare protest – or maybe someone would, he still wasn’t sure. Sometimes he suspected that he himself no longer wanted to go out for a walk.	= = = = = = = = = = พวกผู้ใหญ่ในอดีต: literally, ‘his elders in the past’, which sounds awkward in English. I use ‘parents’ although those ‘elders’ also included his wife’s, especially his father-in-law, who was his boss.
วันหนึ่งเขาเกิดอาการหน้ามืดในห้องน้ำและล้มลงกระแทกพื้น ผลปรากฏว่ากระดูกเชิงกรานหัก ร่างกายซีกหนึ่งกลายเป็นอัมพาต พูดไม่ได้ เขาต้องนอนรักษาตัวอยู่ในโรงพยาบาลเป็นเวลานานจนน่าเบื่อ ท่ามกลางการดูแลเอาใจใส่จากลูกเมีย รวมทั้งแพทย์และพยาบาลในโรงพยาบาลชั้นดี อย่างไรก็ดี อาการของเขากลับทรุดหนักลงเรื่อยๆ จนถึงขั้นต้องให้อาหารเหลวผ่านท่อและต้องใช้เครื่องช่วยหายใจ ใครต่อใครพากันคร่ำครวญกลัวว่าเขาจะจากไป แต่เขากลับนอนยิ้มอยู่บนเตียง พร้อมกับคิดว่าคนเราส่วนใหญ่มักกลัวโลกหลังความตาย ทว่าเขาไม่ได้รู้สึกเช่นนั้นเลย มิหนำซ้ำยังคิดอย่างยินดีว่าคงถึงเวลาแล้วที่เขาจะได้ออกไปเดินเล่นเสียทีใช่แล้ว เขาจะเดินออกจากที่นี่ ไปจากโลกนี้ เพื่อเดินเล่นตลอดกาล	One day he fainted in the bathroom and collapsed on the floor. It turned out that he had broken his pelvis. One side of his body was paralysed. He couldn’t speak. He had to stay in hospital for boring ages under the kindly care of wife and children along with the doctors and nurses of a first-class hospital. For all that, his condition kept deteriorating to the point that he had to be fed by tube and breathe through a respirator. Everyone lamented, afraid he would depart, but then he was smiling on the bed at the thought that most of us are afraid of the world after death but he didn’t feel like that at all. Besides, he was pleased to think that the time had come for him to go out for a walk. That’s right: he would go out, away from here, from this world, for a walk that would last forever.
“คุณหมอคะ อย่าปล่อยให้สามีของดิฉันเป็นอะไรไปนะคะ ขอให้ช่วยเต็มที่ เรื่องเงินเรื่องทองไม่มีปัญหา ครอบครัวเราจะจ่ายเต็มที่ ขอแค่ให้พี่เขายังมีลมหายใจ แม้จะนอนนิ่งอยู่อย่างนี้ ก็ไม่เป็นไรค่ะ”	“Doctor, please don’t let anything happen to my husband. Do your very best. Never mind the expense. Our family can afford it. The only thing I ask is to keep him alive. Even if he has to lie still like this, so be it.”
“ครับคุณหมอ ช่วยยื้อชีวิตของพ่อผมไว้ด้วยนะครับ พ่อต้องเป็นร่มโพธิ์ร่มไทรของพวกเราไปอีกนานๆ”	“Yes, please, doctor, keep my father alive. He must remain our pillar for a long, long time.”
“หนูรักคุณพ่อ อย่าให้คุณพ่อตายนะคะ หนูอยากให้คุณพ่ออยู่กับหนูทุกๆ วัน”	“I love my daddy. Don’t let my daddy die, please. I want my daddy to be with me every day.”
ผู้อำนวยการโรงพยาบาลซึ่งมาตรวจเยี่ยมได้หันไปกำชับนายแพทย์คนหนึ่งให้ดูแลเขาจนสุดความสามารถ เครื่องมือทันสมัยที่ใช้พยุงชีวิตเท่าที่มีอยู่ได้ถูกนำมาใช้อย่างครบถ้วน เขาเฝ้ามองการทำงานและอาการของคนรอบๆ ตัวอย่างโศกเศร้าแกมผิดหวัง หรือว่าทั้งหมดนี้คือหน้าที่อีกประการหนึ่งของเขา เขาจะตายไม่ได้ใช่ไหม เขามองสบตากับนายแพทย์คนนั้น และถ้าเขาพูดได้เขาก็อยากจะพูดว่า “เอาเครื่องช่วยหายใจออกได้ไหมครับคุณหมอ ถอดออกเถอะไม่ต้องห่วงผมหรอก ผมแค่จะออกไปเดินเล่น”	The hospital director who was doing the rounds turned to instruct one doctor to take care of him to the best of his ability. All of the most sophisticated instruments that could be used to prolong his life were brought in. He kept observing the work and condition of the people around him with a mixture of sorrow and disappointment. Or was all of this yet another duty of his? He couldn’t die, right? He sought the doctor’s eyes and if he could have spoken he would have said, “Can you turn off the respirator, please? Take it off. Don’t worry about me. I’ll just go out for a walk.”
	Phom Khae Ja Ork Pai Deun Len, in Chor Karrakeit 44, 2008
	Born in 1964 in Bangkok, twice married Than Yutthachaibodin has held a number of small jobs before turning to full-time writing. So far, he has one novel and a collection of short  stories to his credit.	.

The good citizen – Dorkmai Sot

This short story, published shortly after the Second World War, is often anthologised as the best Dorkmai Sot wrote. Even though her description of countryside mores during the war is a bit wobbly at times, her alacrity and bonhomie are typical of the ‘queen of Thai romance’, whose most famous novel is ผู้ดี (Noblesse oblige), as are the often convoluted style and the implicit Buddhist message about the danger of interfering in other people’s lives. As we all know, the way to hell is paved with good intentions. MB

พลเมืองดี	The good citizen
ดอกไม้สดด	DORKMAI SOT
		TRANSLATOR’S KITCHEN
ขบวนรถไฟอันแน่นอัดไปด้วยคนโดยสารจนหาช่องว่างสำหรับเป็นทางเดินได้ยาก ออกจากสถานีหัวลำโพงเมื่อเวลา ๑๖.๐๐ นาฬิกา ได้แล่นเข้าชานชาลาสถานีอันตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำแห่งหนึ่งในเวลา ๑๘.๕๕ นาฬิกา ผู้โดยสารซึ่งมีสถานีนี้เป็นจุดหมายปลายทาง ต่างพากันเบียดแทรกผู้โดยสารด้วยกันอย่างเร่งร้อน เพื่อพาของของตนเองลงจากรถ เพราะรถจะหยุดที่สถานีนี้ไม่เกิน ๒ นาที แล้วก็จะแล่นต่อไปสู่จุดหมายเบื้องหน้า ครั้นเมื่อพ้นจากรถมาได้แล้วต่างคนก็หายใจได้สะดวกขึ้น เพราะรู้สึกว่าตนพ้นจากความตายมาได้วันหนึ่ง ต่อจากนั้นผู้ที่มีครอบครัวหรือพวกพ้องมาคอยรับก็ตรงเข้าไปหา ทักทายกัน ให้ข่าวสดเรื่องสงครามแก่กัน แล้วผู้ที่มีบ้านพักอยู่บนฝั่งเดียวกับที่ตั้งแห่งสถานี ก็ใช้เท้าเป็นยานพาหนะไปสู่ที่พัก ฝ่ายผู้ที่มีที่พักอยู่ทางอีกฝั่งหนึ่งแห่งแม่น้ำก็พากันไปลงเรืออันจอดคอยรับอยู่ที่ท่า	The train, so packed with passengers that it was difficult to make one’s way past them, had left the Hua Lamphong station at 16:00 hours and stopped at a station next to a river at 18:55. Those passengers who had reached their destination hurriedly made their way through the throng to take their belongings out, as the train would only stop for two minutes before proceeding to the next station. Once out of the carriages, they all could breathe more easily, as they felt they had escaped death for the day. Those who had relatives or friends waiting made straight for them, greeted them, exchanged the latest news about the war, and then those whose abode was on the same riverbank as the station would simply walk to it, while those who lived across the river went to take the boats that awaited them at the pier.	This old-fashioned, or rather military, way of telling the time (sixteen hundred hours) is part of the charm of the piece and should be preserved, though the temptation, I suppose, would be to convert it to ‘4pm’. ผู้โดยสารซึ่งมีสถานีนี้เป็นจุดหมายปลายทาง: translating this literally would sound awkward; hence, ‘who had reached’.
เวลาที่กล่าวนี้อยู่ในต้นเดือนกรกฎาคม แห่งพระพุทธศักราช ๒๔๘๘ เป็นเวลาที่ศึกยุโรปได้ถึงที่สุดลงแล้วโดยเด็ดขาด และฝ่ายสหประชาชาติกำลังเร่งมือทำการทำลายข้าศึกทางด้านเอเชียอย่างขนานใหญ่ ชาวพระนครที่อพยพไปอาศัยตามชนบททั้งใกล้และไกลย่อมรู้ถึงความคับขันแห่งสถานการณ์ในกรุงเทพฯ เป็นอันดี เหตุฉะนั้น การคอยเวลาที่รถหรือเรือจะพาบิดาสามีหรือบุตรกลับจากการปฏิบัติงานในหน้าที่ในพระนครมาส่งถึงชนบทที่อพยพมาอาศัยอยู่ จึงเป็นกิจวัตรที่บั่นทอนความสงบแห่งใจของผู้ที่เป็นมารดาเป็นภรรยาหรือเป็นบุตรอยู่ทุกวัน	This was taking place in early January 1945, at a time when fighting in Europe had come to a complete stop and the Allies were busy destroying their enemies in Asia in a big way. Those city dwellers that had fled to the countryside both near and far were well aware of the critical situation prevailing in Bangkok. Therefore, waiting for the time when train or boat would bring fathers, husbands or sons back from performing their duties in the capital to the countryside where they had taken refuge was a ro­­­utine which affected the peace of mind of those who were mothers, wives or daughters every day.	‘The time referred to here was at the beginning of the month of January in the Buddhist year 2488 etc.’: such a literal translation would be totally indigestible in English. The art of translation consists in knowing when to stick to and when to depart from a word for word approach. As a rule of thumb, a literal translation almost always works – except when it doesn’t! There are quite a few cases in this story where the exception tends to prove the rule.
นายหมายเป็นชาวพระนครคนหนึ่งที่ได้พาครอบครัวอพยพมาอยู่ยังชนบทนอกมณฑลกรุงเทพฯ ชนบทนี้ถ้ากล่าวโดยระยะทางก็เป็นที่ที่ใกล้กับความเจริญของกรุงเทพฯ เป็นอย่างมาก แต่ถ้ากล่าวโดยความเป็นอยู่ของชาวถิ่น ก็ดูไกลจากความเป็นอยู่ของชาวกรุงอย่างน่าพิศวง อาศัยเหตุนี้เอง ถึงแม้นายหมายจะเบื่อหน่ายการเดินทาง ซึ่งมีทั้งการฝ่าอันตราย เพราะ “รถไฟคือความตาย” ตามโวหารของฝ่ายสหประชาชาติ และมีทั้งความลำบากตรากตรำ เพราะต้องตื่นแต่มืด รีบลงเรือจ้างมาคอยจับรถไฟแล้ว และยืนเบียดคนโดยสาร รวมเวลาทั้งไปและกลับเกือบตลอด ๔ ชั่วโมง ทั้งนี้โดยไม่คิดถึงวันที่รถไฟต้องจอดซุ่มอยู่ตามระหว่างทางเป็นชั่วโมงๆ เพราะมีภัยทางอากาศ ถึงแม้กระนั้นนายหมายก็จำเป็นต้องเดินทางไปและกลับทุกเช้าเย็น เพราะการไปทำงานเป็นความจำเป็นในการเลี้ยงชีพ ส่วนการกลับมายังชนบท เป็นความจำเป็นเกี่ยวกับความปลอดภัยของครอบครัว และเกี่ยวกับขวัญของภรรยาซึ่งกำลังมีครรภ์อยู่ด้วย	Mr Mai was a city dweller who had taken his family to the countryside outside of the Bangkok adminis- trative area. That countryside in terms of distance was very close to the modernity of Bangkok, but in terms of living conditions of the locals it looked surprisingly remote from those of Bangkok denizens. Mr Mai was relying on this, even though he was bored with the travelling involved, which faced peril, as ‘Trains mean Death’ according to the Allies’ slogan, as well as hardship, because one had to wake before dawn to hurriedly catch a ferry to go and wait for the train and then stand in the press of travellers for nearly four hours* either way, not counting the days when the train must remain stationary somewhere along the line for hours on end because of danger from the sky. Nevertheless, it was necessary for Mr Mai to come and go every morning and evening, as he needed to work in town in order to earn a living. And going back to the country daily was necessary for the safety of his family and for the morale of his wife who was pregnant at the time.	. . . . . . . . . . . . . . . . * This should read: ‘nearly three hours’ – see first sentence of the story.
เฉพาะวันนี้รถไฟได้พานายหมายมาถึงปลายทางตรงเวลา และดินฟ้าอากาศก็แจ่มใส ปราศจากพายุและฝนซึ่งเคยทำความเหน็ดเหนื่อยเปียกปอนให้แก่คนแจวเรือเกือบทุกๆ เย็นตลอด ๒-๓ สัปดาห์ที่แล้วมา แต่ทั้งนายหมายและนางสมจิตต่างได้ผจญกับความตื่นเต้นแล้วด้วยกันทั้งสองฝ่าย ตั้งแต่เมื่อตอนกลางวัน เพราะ “๔ เครื่องยนต์” ได้มาเร่ร่อนอยู่บนฟ้าทั่วมณฑลกรุงเทพฯ และมณฑลภาคกลาง “เห็นปล่อยอะไรลงมาไม่รู้ เป็นลูกยาวๆ เสียงดังโพล๊ะเบ้อเร่อ” สมจิตบอกแก่สามีของหล่อนในขณะที่นั่งมาด้วยกันในเรือจากสถานีไปสู่ที่พัก “ชาวบ้านวิ่งออกหลังทุ่งไปตามๆ กัน ฉันเองยังเกือบไปด้วย ดีแต่เป็นห่วงบ้าน กลัวว่ากลับมาจะไม่มีอะไรเหลือ”	Today at least the train took Mr Mai to his destination on time and the weather was fine, devoid of any storm or rain as had exhausted and drenched the ferry’s oarsman almost every evening in the past couple of weeks. But Mr Mai and Mrs Somjit each had faced excitement on their own since the middle of the day because a ‘four-engined’ had roamed the sky all over Bangkok and the Central region. ‘I saw it drop I don’t know what, some huge long thing that made a big bang,’ Somjit told her husband as they sat in the boat from the station to their place of abode. ‘All the villagers ran out of their fields at the back. I almost rushed out as well, but I worried about the house. I was afraid there’d be nothing left when I returned.’
“ได้ยินทหารเขาคุยกันที่สถานีรังสิตว่า ทิ้งใบปลิว” นายหมายตอบภรรยา แล้วเล่าต่อไป “กรุงเทพฯ เตรียมพร้อม แต่ไม่มีหวอ เพราะเครื่องบินอยู่สูงมาก แล้วก็หันเครื่องเดียว รู้ได้ว่าไม่มีอะไรนอกจากใบปลิว”	‘I heard soldiers at the Rangsit station saying they were dropping tracts,’ Mr Mai answered his wife and then went on telling her, ‘Bangkok was ready, but there was no alert, because the aeroplane flew very high and they could see there was only one, so they knew it was nothing except tracts.’
“ใครเก็บมาได้บ้างหรือเปล่า” สมจิต ถาม	‘Did anybody keep any,’ Somjit asked.
“ยัง ต้องพรุ่งนี้ซิ” สามี ตอบ	‘Not yet, not before tomorrow,’ her husband answer- ed.
นายอิ่มคนแจวเรือจ้างเอ่ยขึ้นว่า  “เห็นที่ตลาดเขาว่ากันว่า ทิ้งระเบิดที่บางไทร”	Mr Im, the oarsman, said, ‘At the market they were saying there were bombs dropped at Bang Sai*.’	* Bang Sai is a district of Ayutthaya province; this suggests that the story is taking place in Lopburi, 150 km north of Bangkok.
“อะไรกัน!” นายหมายค้าน “ไปทิ้งทำไมกันที่บางไทร มีอะไร”	‘Poppycock,’ Mr Mai protested. ‘Why should they bomb Bang Sai? What is there to bomb?’
“คงจะเป็นอ้ายก้อนยาวนั่นเองแหละค่ะ เขาว่ามันเป็นอะไรคล้ายๆ กระบอกสำหรับใส่ใบปลิว” สมจิตออกความเห็น	‘It must have been those long tubes. They say they are quite like those cylinders you put tracts in,’ Somjit opined.
ที่พักของนายหมายและนางสมจิตเป็นเรือนฝากระดาน หลังคามุงจากขนาดของเรือนกล่าวตามภาษาของชาวถิ่นว่า ๔ ห้อง ระหว่างห้องที่ ๓ กับห้องที่ ๔ มีฝาประจันห้องกั้น จึงเป็นห้องใหญ่อันมีฝา ๔ ด้าน มีหน้าต่าง ประตูครบตามความหมายว่าห้องของชาวกรุงห้องหนึ่ง ส่วนที่เหลือมีฝาเพียง ๓ ด้าน ด้านเหนือติดต่อกับห้องใหญ่ โดยประตูระหว่างฝาประจันห้อง ด้านหลังมีหน้าต่างหนึ่งหน้าต่าง ด้านใต้ก็เช่นเดียวกัน ส่วนด้านหน้าเปิดโล่งติดต่อกับเฉลียงซึ่งมีขนาดยาว ๔ ห้อง ขนานไปกับห้องที่มีฝากั้นนั้น	Mr Mai and Mrs Somjit’s abode was a thatched wooden structure locally des­ig­nated as a ‘four-room house’ in size. Be­tween the third and fourth rooms there was only a partition, so it was one big room with walls on four sides, a window and a door per ‘room’ as understood by Bangkok people. As for the other two rooms, they had only three walls; facing north a door opened into the big room. The back wall had one window, the southern wall also. As for the front, it gave straight onto a porch which ran the length of the four rooms.	This description of the house puzzled the translator and a dozen learned Thai friends until his foreign editor, from the evidence provided in the English version, came up with a plausible arrangement of the various rooms, doors and windows – and adjusted the text accordingly (see below)!
ด้านหน้าแห่งเฉลียงนี้ติดต่อกับนอกชาน ซึ่งยาวเท่ากับเฉลียง และต่ำกว่าพื้นเฉลียงประมาณครึ่งศอก ด้านข้างแห่งนอกชานทั้งด้านเหนือและด้านใต้เปิดโล่ง ไม่มีเครื่องกั้นและเครื่องกำบัง ด้านหน้าก็เช่นเดียวกัน บันไดไม้ประมาณ ๖ ศอกเศษ ตั้งพิงอยู่กับพื้นนอกชานนี้เป็นที่เดินหรือจะกล่าวให้ตรงทีเดียว เป็นที่ไต่จากเรือนลงสู่พื้นดิน	The front of the porch looked onto the house platform which was as long as the porch, but lower by about half a cubit. The northern and southern sides of the platform had nothing to conceal it or fence it in; neither did the front side. Wooden stairs a good six cubit high linked the platform to the ground.	‘A good six cubit’ = approximately three metres, which is inordinately high for a Thai house platform.
บนท้ายนอกชานด้านใต้ มีครั้วน้อยพื้นฟาก ฝาฟาก หลังคาจากกว้างยาวประมาณ ๔ ศอก มีช่องประตูพอดี ขนาดตัวคนเข้าออกได้ และมีบานประตูเพียงบานเดียวทำด้วยฟากเช่นเดียวกับฝา สำหรับปิดกันสุนัขมิให้เข้าลักของในครัว สำหรับสัตว์อื่นที่มีขนาดตัวเล็กกว่าสุนัข หรือสำหรับคนซึ่งมีมือผลักหรือดึงบานประตูให้แยกจากกรอบได้ ประตูนี้ย่อมไม่มีความหมายอย่างใดเลย	At the far end of the platform on the southern side there was a small kitchen with thatched flooring, walls and roof, of about four cubits by four, with a doorframe just large enough for someone to enter or exit, and there was only one door, also made of thatch, kept closed to prevent dogs from raiding the kitchen. For animals smaller than dogs or people with hands to push or pull it open, that door had no meaning whatever.	. Map of the house (© Gabrièle Kilian)
เมื่อเรือจ้างแจวมาถึงสะพานอันประกอบด้วยเสาไม้กระบอก ๖-๗ ลำและไม้กระดานปุปะ ๑ แผ่น เด็กชายอายุ ๔ ขวบกว่าๆ ซึ่งเป็นบุตรของนายหมายและนางสมจิตก็วิ่งออกมาเต้นอยู่ตามริมนอกชานด้านหน้าเรือน อันเป็นที่มองเห็นเรือได้แต่ไกล ทำให้นางสมจิตร้องเอะอะด้วยความหวาดเสียว และทำให้นายหมายต้องโดดจากหัวเรือขึ้นบนสะพาน ทั้งที่เรือยังมีทันเข้าเทียบท่าจากสะพานนายหมายก้าว ๒-๓ ทีก็ถึงบันไดเรือน เขาเอ็ดพลางโบกมือพลาง ให้ลูกถอยหลังเข้าข้างใน แล้วตัวเองก็รีบปีนบันได ๕ ขั้นขึ้นบนเรือน	The ferry reached the footbridge made of six or seven round pillars topped by a single patched-up plank. A boy just over four, who was the couple’s son, ran forward, prancing along the edge of the platform at the front of the house, from which the ferry could be seen from afar, which had Mrs Somjit shouting in alarm and Mr Mai jumping off the boat onto the footbridge even before the boat had properly come alongside it. Mr Mai in a few steps reached the house stairs. He yelled as he waved to his child to move back, and then he rushed up the five stairs to the house.
เมื่อหายตกใจแล้ว สมจิตตะโกนขึ้นไปยังสามีว่า  “ตาอิ่มแกถามว่า พรุ่งนี้จะให้แกมารับไหม”	When she was over her fright, Somjit shouted at her husband, ‘Old Im is asking if he must come and fetch us tomorrow.’	ตา: usually ‘maternal grandfather’; in familiar terms, any old man.
“รับไปไหนกัน” นายหมายย้อนถาม	‘Where to,’ Mr Mai asked back.
“ก็สมว่าจะไปช่วยแม่แย้มบวชลูกชายไม่ใช่หรือ”	‘Didn’t I tell you I’d go and help Mother Yaem with her son’s ordination?’
“อ้อ ก็จิตว่ายังไงล่ะ”	‘Oh … Well then, what do you say?’
“ฉันยังไม่แน่ อย่าเอาฉันเป็นเกณฑ์เลยน่ะ แล้วแต่สมเถอะ ถ้าสมจะไปแน่ ก็สั่งให้แกมา”	‘I’m not sure yet. Never mind me. You decide. If you want to go, then I’ll tell him to come round.’
“ฉันตั้งใจไว้ว่าจะลงเรือไปกับพวกเจ้าของงานเขาทีเดียว แต่ถ้าเผื่อจิตไปด้วย มันอาจจะไม่สะดวกเพราะเรือมันคงแน่น แล้วอาจจะต้องตากแดด”	‘I meant to take the boat along with the people organising the ceremony actually, but if you come too, it might be uncomfortable, because the boat will be packed and we might have to stay in the sun.’
“ตกลงว่ายังไงกัน” น้ำเสียงของสมจิตแสดงความรำคาญเล็กน้อย ซึ่งนายหมายรู้สึกในทันที เพราะตั้งแต่อพยพมานี้ สมจิตออกจะกลายเป็นคนขี้รำคาญมากอยู่สักหน่อย เขารีบตอบไปว่า “จิตสั่งแกก็แล้วกัน ยังไงก็ยังงั้น” แล้วก็ก้มลงจับมือลูก จูงไปนั่งที่ริมระเบียง	‘So, what is it to be?’ Somjit’s tone hinted at irritation, which Mr Mai perceived at once because, since she had taken refuge here, his wife often sounded on edge. He hastened to answer, ‘Tell him to come, and that’s that,’ then he bent over, took his son by the hand and led him to sit down by the edge of the porch.
เขาก้มลงแก้เชือกผูกรองเท้า ลูกชายตรงเข้าช่วยแก้ นายหมายก็วางมือให้ลูกชายทำ ตามองไปทางเบื้องหน้าพลางนึกถึงงบประมาณค่าไม้ไผ่ หรือค่าแผงที่จะใช้เป็นรั้วหรือฝากั้นริมนอกชานพอกันมิให้ตัวเล็กลอดได้ เขากับภรรยาได้ปรารภกันถึงเรื่องนี้มาหลายครั้งแล้ว แต่เมื่อนึกถึงจำนวนเงินที่จะต้องจ่ายในการนี้ ก็ทำให้เกิดความลังเลขึ้นทุกคราว นอกจากความกระเหม็ดกระแหม่ด้วยความจำเป็น เพราะรายได้ประจำเดือนไม่พอกับรายจ่าย จนเป็นเหตุให้เขากลายเป็น “ผู้ค้าของเก่า” คือขายอาภรณ์และเครื่องเรือนของตัวเองเพื่อได้เงินมาช่วยในการเลี้ยงชีพ ทั้งนายหมายและสมจิตมีความหวังว่าตนเองจะได้อพยพกลับไปอยู่ในพระนครในเร็ววัน ดังนั้นประโยชน์ที่จะได้จากลูกกรงหรือฝาก็จะไม่คุ้มกับเงินที่เสียไป เขาคิดเช่นนี้มาตั้งแต่แรกที่อพยพมาถึง และเมื่ออาทิตย์ก่อนก็ยังคิดอยู่เช่นนั้น แต่ในครู่ที่แล้วมาความเสียวไส้ที่เห็นลูกชายเต้นอยู่ริมนอกชาน ทำให้เขาต้องคิดเรื่องแผงเรื่องลูกกรงขึ้นมาอีกครั้ง	He bent down to unlace his shoes. His son undertook to help him. Mr Mai let him do so, his eyes staring ahead as he thought of the cost of bamboo or of the plaited screen he would use to erect a fence or partition around the platform to prevent the little one from falling off. He and his wife had talked about that many times already, but the thought of the amount of money that would need to be spent in the venture had made him hesitate every time. Besides the need to be thrifty because his salary wasn’t enough for current expenses, which had forced him to be a ‘seller of old things’, that is selling apparels and household implements from his own house to generate enough money to make ends meet, both Mr Mai and Somjit had the hope of returning to the capital in the near future, so the relevance of a fence or handrail might not justify the outlay. He had thought like this since they first took refuge here and last week was still thinking like that, but a moment ago the scare he felt at seeing his son prancing at the edge of the platform got him thinking again about a screen or balustrade.
นอกจากเรื่องเครื่องกั้นรอบนอกชาน ยังมีเรื่องห้องน้ำอีกเรื่องหนึ่งซึ่งนายหมายกับสมจิตได้ปรารภกันว่า ควรจะทำขึ้นหรือไม่ตั้งแต่วันแรกที่มาถึง และจนบัดนี้ก็ยังตกลงกันไม่ได้ ในชนบทนี้ บ้านทุกบ้านย่อมปลูกอยู่ในระหว่างที่ใกล้ริมฝั่งน้ำอันใหญ่ยาว และไหลขึ้นไหลลงโดยแรง กับป่าละเมาะอันติดต่อกับทุ่งอันกว้าง กิจวัตรใดที่ชาวกรุงจำเป็นต้องกระทำในที่เฉพาะอันมิดชิด ชาวถิ่นนี้ย่อมกระทำได้ตามริมฝั่งแม่น้ำหรือตามป่าละเมาะหรือตามทุ่งนา เหตุฉะนั้นห้องน้ำจึงเป็นสิ่งที่เกินความต้องการของชาวถิ่นนี้ ทั้งเป็นสิ่งที่ชาวถิ่นนี้กล่าวว่า เขาไม่ชอบใช้หรือใช้ไม่เป็นทีเดียว	Besides the matter of a fence around the platform, there was also that of the bathroom: Mr Mai and Somjit had talked of the need to build one since they first took refuge here and still couldn’t agree about it. In these parts all the houses were built between the river, which was wide and long and whose waters were swift, and the groves adjoining the expanse of fields. The business that city dwellers had to perform in specific confined places the locals performed by the riverside or in the bushes or in the fields, thus a bathroom was more than they required, and furthermore they claimed they didn’t like it or wouldn’t know how to use it.
เมื่อนายหมายผลัดเครื่องแต่งกายแบบตรวจราชการออกแล้ว เขานุ่งผ้าอาบ มีผ้าเช็ดตัวห้อยบ่า ใส่“เกี๊ยะ” ปากคาบบุหรี่ อุ้มลูกชายลงจากเรือนไปยังสะพานเพื่อจะอาบน้ำ ส่วนสมจิตสวนทางขึ้นไปบนเรือน แล้วก็ตรงเข้าครัวจัดแจงยกอาหารออกมาตั้งที่ระเบียง แล้วก็นั่งคอยเพื่อให้สามีและบุตรมารับประทานพร้อมกัน ระหว่างนี้นายคล้อยเจ้าของเรือนที่สมจิตเช่าอยู่ก็ขึ้นบันไดมา มีร่างกายสะอาดสีหน้าชื่นบาน เพราะได้อาบน้ำเสร็จมาใหม่ๆ นั่งลงบนนอกชานดูดบุหรี่ใบจากที่คาบอยู่และอัดควันเสียงดังซี๊ดยาว แล้วถามขึ้นด้วยเสียงของผู้ที่คุ้นเคยกับเจ้าของบ้านเป็นอย่างดี“ยังไม่ได้กินข้าวอีกหรือ ผมเสร็จไปนานแล้ว”	When Mr Mai had taken off his civil servant uniform, he tied a length of cloth round his waist, slipped a towel over his shoulder, his feet into wooden sandals and a cigarette between his lips, took his son in his arms and went out of the house to the footbridge in order to take a bath. Somjit passed them on her way to the house and then went straight to the kitchen to prepare a food tray which she took to the platform where she sat waiting for her husband and son to come back and eat together. Meanwhile, Mr Khloi, the owner of the house Somjit rented*, came up the front stairs. He had a clean body and a beaming face because he had just bathed. He sat down on the platform, puffing away at the banana- leaf cigarette in his mouth and noisily expelling a long trail of smoke, and then asked in the voice of someone familiar with the lady of the house, ‘Haven’t you eaten yet? I’ve long done so.’	. Note how ‘slipped’ conveniently stands for three verbs, นุ่ง, มี and ใส่.The next sentence, about Somjit, is quite a feat in exposition. . . . . . . . . * In middle to upper class Thai families, it’s often the wife who runs the family budget and puts down her name for such things as rentals.
“ไม่ได้ไปกินเลี้ยงกับเขาที่ข้างบ้านหรอกหรือ” สมจิตย้อนถาม “เสียงโขลกอะไรกันลั่นไปตั้งแต่บ่าย”	‘Aren’t you eating with the others at your neighbour’s party,’ Somjit asked. ‘There’s been pounding going on since early afternoon.’
“ที่บ้านยายแย้มน่ะหรือ เห็นถ้าจะโขลกขนมจีน ผมไม่ได้ไปหรอก ที่บ้านเขาไปช่วย ผมไปดูนาเพิ่งกลับ พรุ่งนี้จะไปช่วยเขา”	‘At Old Yaem’s house, you mean? I think they’re making rice-flour noodles. I haven’t been there. My wife has. I went to look at the rice field and have just come back. I’ll go there tomorrow.’	ยาย: same remark as above: usually ‘maternal grandmother’ but familiarly any old woman.
“พรุ่งนี้คุณหมายว่าจะไปช่วยเขาตอนบวชเหมือนกัน” สมจิตบอก “แต่ตัวฉันเองยังไม่แน่ ถ้าแม่เพิ่มจะไปฉันก็ไปไม่ได้ เพราะน้าอุ่นแกไม่กล้าอยู่บ้านคนเดียว แกกลัว”	‘My husband says he’ll go there tomorrow too to help with the ordination,’ Somjit told him. ‘But today, for me I don’t know yet. If Young Pherm goes, I can’t go, be- cause Auntie Un won’t dare to stay home alone, she’s afraid.’	Somjit gives her husband face by calling him คุณหมาย (Khun Mai), but that wouldn’t go down well in English. Hence ‘my husband’.
“แม่เพิ่ม” ที่สมจิตกล่าวนี้ คือน้องภรรยาของนายคล้อยซึ่งได้มาเป็นผู้ตักน้ำ และช่วยในงานเบ็ดเตล็ดบางอย่างของนายหมายและนางสมจิต ตั้งแต่แรกที่ครอบครัวนี้มาเช่าบ้านนายคล้ายอยู่ ส่วน “น้าอุ่น” เป็นญาติห่างๆ ของมารดาของสมจิต เป็นคหบดีผู้มีทั้งสามีและบุตร รวมทั้งเคหสถานอันเป็นหลักแหล่งอยู่ในกรุงเทพฯ แต่จำเป็นต้องทิ้งครอบครัวอพยพมาอยู่กับสมจิตในถิ่นนี้ เพราะเสียงสัญญาณภัยทางอากาศทำให้มืออ่อนถึงกับลูกหลานต้องอุ้มเข้าหลุมหลบภัยทุกคราว	The ‘Young Pherm’ Somjit men- tioned was Mr Khloi’s wife’s younger sister who had come to help Mr Mai and Mrs Somjit with water supply and other minor tasks from the moment their family rented the house. As for ‘Auntie Un’, she was a distant relative of Somjit’s mother, who had husband and son, as well as a permanent abode in Bangkok, but who had been forced to leave her family to take refuge with Somjit here because the sirens warning of aircraft raids made her shake so much she had to be carried into the air raid shelter every time.
นายคล้อยตอบคำของสมจิตว่า “กลัวอะไร กลางวันแสกๆ ใครมันจะกล้ามาทำอะไรได้”	Mr Khloi answered Somjit’s words with ‘What is she afraid of? In broad daylight, who’d dare to do anything?’
“ก็นายคล้อยกับคนที่นี่เองแหละทำให้แกกลัว วันสองวันมีเรื่องปล้นเรื่องจี้มาเล่าเสียทีหนึ่งเสมอ อย่าว่าแต่น้าอุ่นเลย ฉันเองเวลามีอ้ายตุ๊กๆ ใครๆ วิ่งออกหลังทุ่งกันหมดก็ชักใจเสียเหมือนกัน กลางวันหรือกลางคืนถ้าเราอยู่คนเดียวก็ไม่น่าไว้ใจทั้งนั้นแหละ”	‘It’s you and the people here that scare her. Every other day there’s news of robberies. It isn’t just Auntie Un. I myself, whenever there are three- wheelers or people all running out at the back of the fields, I’m alarmed as well. Be it in the daytime or at night, staying alone you can’t be confident at all.’
“เมื่อกลางวันนี้มีตุ๊กๆ หรือเปล่า ผมอยู่นาไม่ได้ยิน เห็นแต่เครื่องบิน…”	‘Were there three-wheelers this noon or not? I didn’t see any. I only saw a plane…’
“ที่นี่ก็ไม่มีใครได้ยินเสียงกลองเสียงระฆัง เสียงเอะอะที่บ้านแม่แย้มคงกลบเสียงหมด แต่ถึงอย่างไรก็มีคนจัดแจงวิ่งออกหลังทุ่งกันแล้วละ ฉันเองก็เกือบไป ดีแต่เป็นห่วงของ”	‘Here nobody hears drums or bells. The din at Mother Yaem’s house covers everything. But for all that there were people getting ready to run out back of the fields. I almost rushed out too, but I worried about our things.’
“ทางนี้ไม่มีใครบังอาจมาขโมย” นายคล้อยพูดพลางหัวเราะอย่างมั่นใจ “แล้วคุณแกมีของดี คนที่นี่กลัวปืนทั้งนั้น รู้ว่าที่ไหนมีปืนก็ไม่อาจ”	‘Over here nobody would come and steal,’ Mr Khloi said, laughing confidently. ‘And then your man has a deterrent. Everybody here is scared of guns. They know that wherever there are guns they’d better desist.’
ขณะนั้นเองนางอุ่นก็โผล่ออกมาจากครัว เดินพลางเช็ดมือพลางและกล่าวกับนายคล้อยว่า “เวลาพ่อสมเขาอยู่…พ่อหมายน่ะ ไอ้ฉันก็เรียกเขาผิดทุกที เวลาพ่อหมายเขาอยู่ ฉันก็ไม่กลัว ฉันกลัวเวลาเขาไม่อยู่ต่างหาก”	Right then, Auntie Un came out of the kitchen, drying her hands as she walked, and told Mr Khloi, ‘When Young Som is here … uh, Young Mai – oh, I get his name wrong every time. When Young Mai is here, I’m not afraid. It’s when he’s not here that I am.’
“ถึงไม่อยู่ก็ไม่เห็นน่ากลัว ผมบอกแล้วแถวนี้ไม่มีใครบังอาจมาทำไม”	‘Even when he’s not here, there’s nothing to fear, I say. I told you already: around here nobody would dare to do anything.’
“เอาอีกละ” นางอุ่นทำเสียงเอ็ดเล็กน้อย “ว่าไม่มีใครกล้า แล้วทำไมพอค่ำลงต้องบังคับให้ปิดหน้าต่างจนหมดสิ้น จนนอนในห้องไม่ได้ ร้อนจะตับแตกตาย พอถึงเวลายังงี้ละก็ว่าไม่น่ากลัว”	‘Here we go again.’ Mrs Un’s tone of voice was a little shrill. ‘You say nobody would dare. Then why is it that at nightfall we must close all the windows so that we can’t sleep, it’s so hot inside we could die. And at a time like this you say there’s nothing to fear.’
นายคล้อยหัวเราะแหะๆ แล้วก็นิ่งอยู่ แกเป็นผู้ที่ไม่เคยกับการโต้แย้งในเรื่องใดๆ ถึงแม้จะมีเหตุมีผลอยู่ในใจอย่างแจ่มแจ้ง ก็หาสามารถแสดงออกเป็นคำพูดให้ผู้อื่นเข้าใจได้ด้วยไม่	Mr Khloi ah-ah’d and then was silent. He was someone who wasn’t used to arguing about anything. Even though he had clear reasons in mind, he was incapable of translating them into words for other people to understand.
นางสมจิตซึ่งเข้าใจเหตุผลของนายคล้อยดีอยู่ จึงอธิบายแทน “ลุงคล้อยแกกลัวเรื่องย่องเบาลักเล็กลักน้อย แกกลัวว่าเวลาเราหลับกันหมด นักเลงย่องเบามันจะปีนหน้าต่างสอยเอาเสื้อผ้าหรือล้วงเอาอะไรไปได้ แต่เรื่องปล้นเรื่องขโมยกันอย่างจริงๆ จังๆ แกไม่กลัว เพราะบ้านเรามีปืน”	Mrs Somjit, who understood him well, thus explained instead: ‘Uncle Khloi is afraid of petty larceny. He’s afraid that when we are all asleep, small-time burglars will climb the windows to pilfer our clothes or whatever they can take away, but being robbed in a big way, he isn’t afraid of that, because we have a gun in the house.’
แล้วสมจิตถือโอกาสที่จะแสดงเหตุผลให้ญาติของตนคลายความขลาดลงบ้าง หล่อนพูดสืบไปว่า “ที่จริงบ้านเราก็อยู่กลาง พวกบ้านข้างบ้านหลังก็รู้จักกันดีทุกคน แล้วเวลากลางคืนพวกผู้ชายต้องตื่นบ่อยๆ ลงไปดูวัวใช่ไหมลุงคล้อย”	And then Somjit took the op- portunity to reason with her relative to lower her apprehension. She went on saying, ‘Actually our house is in the middle. We know everyone in the neighbouring houses, on the sides and at the back. And at night the men must wake up often to go and check on their cattle – isn’t that so, Uncle Khloi?’
“ผมน่ะนอนอยู่กับวัวเลย” นายคล้อยรับรองด้วยเสียงแจ่มใส แกรู้สึกพอใจที่สมจิตได้โต้ตอบนางอุ่นแทนตัวแก “บ้านนายปิ๋วเขาก็นอนอยู่ติดๆ กับวัวเหมือนกัน ยิ่งบ้านยายแย้ม ยายแก่แกเก่ง ไม่ค่อยหลับนอน ได้ยินเสียงตำหมากกิ๋งๆ ทุกคืน”	‘I actually sleep with my cows,’ Mr Khloi stated in a clear voice. He was glad that Somjit had answered Mrs Un in his stead. ‘At Mr Piu’s, they sleep close to their cows too. And even more so at Granny Yaem’s. The old woman is smart, she doesn’t quite sleep. You can hear her pounding betel every night.’
ระหว่างนี้มีเสียงเฮฮามาจากหน้าบ้าน เมื่อฝ่ายที่สนทนากันอยู่บนเรือนเหลียวไปดู ก็ปรากฏว่าเป็นเสียงของนายหมายกับชายหญิงชาวถิ่น ๒-๓ คน โต้ตอบกันด้วยเรื่องขบขันอย่างใดอย่างหนึ่ง นายคล้อยผู้ซึ่งมองเห็นเขาเหล่านั้นได้ถนัด หัวเราะขึ้นอย่างชอบอกชอบใจ แล้วหันมาบอกแก่สมจิตว่า “ไอ้พวกที่บนเรือนยายแย้มเอาเหล้าไปเลี้ยงคุณหมายถึงท่าน้ำ”	At this point there were raised voices at the front of the house. When those who were conversing on the platform turned to have a look it turned out it was Mr Mai and a few local women chattering over some funny story. Mr Khloi, who could see those people clearly, laughed in sympathy and then turned round to tell Somjit, ‘Them ladies at Granny Yaem’s house have pursued Mr Mai to the pier to offer him a drink.’
สมจิตยิ้มน้อยๆ และไม่ตอบว่ากระไร ความชอบพอกันระหว่างสามีของหล่อนกับชาวบ้านเป็นสิ่งที่พอใจหล่อนอยู่บ้าน เพราะเป็นเหตุที่ช่วยให้หล่อนได้รับความอุ่นใจ และความสะดวกหลายอย่างหลายประการ อุ่นใจเพราะเขาเหล่านั้นคอยรับรองจะป้องกันมิให้คนพาลหรือนักเลวย่องเบามารบกวนหล่อนได้ และสะดวกเพราะเขาเหล่านั้นย่อมช่วยเหลือหล่อนด้วยแรงของเขา หรือด้วยสิ่งของที่เขามีโดยไม่เรียกร้องสิ่งหนึ่งสิ่งใดเป็นเครื่องตอบแทน หน่อไม้ น้ำเต้า ถั่วเขียว มันเทศ ฟืน เป็นสิ่งที่สมจิตมักไม่ค่อยต้องซื้อ และบางคราวแม้แต่ข้าวสารเป็นกระบุง หล่อนก็เคยได้รับโดยไม่ต้องเสียสิ่งใดเป็นค่าแลกเปลี่ยน แต่ก็มีบางวันบางเวลาที่สมจิตรู้สึกว่านายหมายสนิทชิดเชื้อกับชาวถิ่นมากเกินไป ความรู้สึกเช่นนี้มักจะเกิดในเวลาที่ชายชาวถิ่นหลายคนขึ้นมานั่งเป็นกลุ่มอยู่บนเรือนที่หล่อนอยู่เป็นชั่วโมงๆ ทุกคนสวมกางเกงอันชำรุดจนน่าเสียวไส้ และร่างกายท่อนบนก็เปลือยเปล่า มองเห็นผิวหนังดำเป็นมัน และนายหมายก็นั่งหัวเราะเฮฮาอยู่กับเขาได้โดยไม่นึกถึงว่าภรรยาหรือ “น้าอุ่น” อาจจะหนวกหูและเกิดความรำคาญ	Somjit smiled a little and didn’t answer. The mutual liking between her husband and the locals was something that pleased her to some extent, because it helped her receive warmth and comfort of many kinds – warmth because the locals guaranteed that no troublemaker or burglar would disturb her, and comfort through the various things they had which they provided without asking for anything in return: bamboo shoots, bottle gourds, mung beans, potatoes, firewood were things Somjit seldom had to purchase and at times she even received basketfuls of rice without having to give up anything in exchange. But there were days when Somjit felt that her husband was too familiar with the locals. This feeling would arise when many local men came and sat in a group for hours in the house where she was, all of them wearing trousers so worn out it was alarming and their chests bare, exposing dark oily skins, and Mr Mai sat laughing boisterously without thinking that his wife and Auntie Un might be deafened and irritated.
วันรุ่งขึ้นเป็นวันอาทิตย์ราวๆ ๐๗.๐๐ นาฬิกา สมจิตซักผ้าอยู่ที่สะพานน้ำ นางอุ่นทำกับข้าวอยู่ในครัว ส่วนนายหมายนั่งดูให้ลูกชายรับประทานอาหารพลางทำความสะอาดให้ห่อเทียนไข ๒ ห่อ และไม้ขีด ๓ กลัก ซึ่งเขาเตรียมจะนำไปถวายพระบวชใหม่ในวันนี้	The next day was a Sunday. Around 7:00 hours, Somjit sat washing clothes at the footbridge, Mrs Un was cooking in the kitchen. As for Mr Mai he sat watching his son eating while cleaning two sets of tallow candles and three match- boxes which he was getting ready to offer the new monk today.
ที่บ้านนางแย้มอยู่เคียงกับบ้านนางเพิ่ม แต่ล้ำเข้ามาจากฝั่งน้ำ กำลังมีเสียงโหวกเหวกปนกับเสียงเฮฮา เรือบรรทุกแตรวงที่จะบรรเลงประกอบการบวชนาคกำลังมาถึงสะพานหน้าบ้านนางเพิ่ม เป็นการจำเป็นที่คณะดนตรีจะต้องขนเครื่องของเขาขึ้นที่สะพานนี้เพื่อมิต้องย่ำน้ำโคลนตามชายฝั่งก่อนที่จะไปถึงเรือนที่มีงาน แต่เนื่องจากสะพานนี้มิได้สร้างแบบถาวร และไม้กระดานที่ทำพื้นก็ผุมาก จะแบกกลองและแตรขนาดใหญ่ข้ามได้ด้วยยาก เจ้าของบ้านทั้งสองบ้านจึงช่วยหามแผ่นกระดานมาซ้อนและต่อให้กว้างขึ้น เมื่อเสร็จแล้วคณะแตรวงแต่ละคนล้วนสวมเครื่องแต่งกายสะสวยเต็มที่ กางเกงขายาว เสื้อเชิ้ตหรือเสื้อชั้นใน บางคนถึงกับมีเนคไทผูกคอ ต่างก็ขนเครื่องประจำมือของตนขึ้นจากเรือ ยูฟอเนียม บาริทอนคอร์เนตปี่ ๑ เบสกลองแกร็ก กลองมาลิกัน เรียงเป็นแถวขึ้นมาบนสะพาน คนปี่เล็กกับคนฉาบกำลังจะก้าวตามขึ้นมา ก็พอดีมีเสียงดัง กร๊อบ โครม ซ่า แล้วก็มีเสียงอุทานเสียงฮา ดังลั่นขึ้นทันที เมื่อคนกลองมาลิกันถอนแขนขึ้นจากโคลนแล้วคว้าเอาปลาติดมือชูขึ้นมาด้วยตัวหนึ่ง และกลองมาลิกันลอยตุ๊บป่องไปชนกับคนแตรเบสซึ่งยืนแช่โคลนอยู่ครึ่งตัว บุตรชายนายหมายผละจากชามข้าววิ่งตังๆ ไปยืนพิงโอ่งที่ตั้งอยู่นอกชาน ไม่ฟังเสียงบิดาที่ร้องห้าม เมื่อนายหมายวิ่งตามไปถึงตัวลูก ก็มองเห็นภาพสะพานหักและคนแช่น้ำ ก็อดหัวเราะไม่ได้	Mrs Yaem’s house adjoined Mrs Pherm’s house but was entered by boat from the waterside. There was boisterous shouting going on. The boat transporting the orchestra that was to perform at the ordination ceremony was arriving at the footbridge in front of Mrs Pherm’s house. The musicians had to carry their instruments up to this footbridge to avoid treading the muddy water of the riverside before reaching the house where the party was, but given that this footbridge had not been built to last and its floorboards were very rotted, it was precarious to get the drums and the bigger instruments, which they had to carry on their backs, across it. The owners of the two houses thus brought in additional planks to firm up and enlarge the footbridge. When this was done, the members of the orchestra each put on their finest clothes, trousers, shirts or undershirts. Some even wore ties. Each took his usual instrument from the boat – euphonium, baritone, cornet, first oboe, base snare drum, Mulligan Guard drum – and lined up on the footbridge. The small-oboe player and the cymbals man were about to follow when there was a crack, a crash and a splash, followed by resounding cheers and jeers when the Mulligan drum player pulled his arm out of the water and brandished a fish he had caught, while the Mulligan drum bobbing away collided with the behind of the base horn player who stood half immersed in mud. Mr Mai’s son deserted his plate of rice to dash over and stand by the big water jar which had been set up on the platform, not listening to his father’s shouted interdiction. When Mr Mai came running to his son and saw the scene of broken footbridge and soaked people, he couldn’t help laughin	. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . กลองแกร็ก or กลองแต๊ก? I assume this is a snare drum, but don’t take my word for it.. กลองมาลิกัน: Mulligan Guard drum
หลังจากเหตุการณ์นั้นแล้ว สะพานก็เป็นสิ่งไม่จำเป็นต่อไป คนที่เปียกแล้วก็พากันท่องน้ำย่ำโคลนผ่านไปยังบ้านที่มีงาน เสียงถามหาผ้าขาวม้ากันโหวกเหวก สลับกับเสียงโจษจันเรื่องสภาพของสะพาน สักครู่ใหญ่ก็สงบลง ครั้นแล้วก็มีเสียงแตรเสียงฉาบ เสียงกลองดังขึ้นเป็นเพลง โดยนักดนตรีที่นุ่งผ้าขาวม้าสวมเสื้อแบะคอบ้าง นุ่งกางเกงชั้นในบ้าง สวมเสื้อเชิ้ตบ้าง กางเกงขายาวถกขาขึ้นเหนือเข่าบ้าง ต่อจากนั้นมิช้า ตามทางเดินหน้าบ้าน ข้างบ้านหลังบ้านทุกๆ บ้านใกล้บ้านที่มีงานก็มีคนย่อยกันมาเป็นแถว แถวละ ๔ คน ๕ คน ๖ คน ล้วนแต่บ่ายหน้าไปตามทางที่มีเสียงดนตรี แล้วในที่สุดก็ไปยืนออกันอยู่บนทางเดินข้างบ้าน และหน้าบ้านที่มีงาน เมื่อสมจิตกลับขึ้นมาบนเรือนและกำลังขึงราวตากผ้า ก็ถูกบุตรชายวิ่งมากอดขารบเร้าให้พาไป “ดูแตร” ฝ่ายมารดากำลังมีความรู้สึกตรงกันข้ามกับบุตร คือ หนวกหูเสียงกลองซึ่งดังสนั่นหวั่นไหว จึงตวาดบุตรชายด้วยเสียงอันดังว่า “ยุ่ง หนวกหูจะตายอยู่แล้ว”	After that event, the footbridge became something unnecessary. Those who were drenched trod across water and mud past the house where the party was held. There were loud requests for loincloths mixed with comments about the state of the footbridge. A long while later they quietened down. And then bugles and cymbals came into play, drums started to beat a tune, their players wearing loincloths and open-necked shirts for some, knotted underwear for others, or else long shirts, or trousers folded up to above the knee. Not long after that, along the paths at the front, alongside and behind all the houses close to the partying house there came rows of people, four, five or six abreast, all headed to where the music issued from, and finally they stood clustered on the paths alongside and in front of the festive house. As Somjit, who had gone back to her house, was setting up the clothes line, her son rushed to her, enfolded her legs in his arms and pressed her to take him ‘to see the horns’. The mother was feeling the opposite of the son, which was that she was deafened by the din of the drums, so she berated him in a loud voice, exclaiming, ‘Stop pestering me! This racket’s mad- dening enough as it is.’	. . . . . . . . . . . . . . In the Thai text, the repetition of บ้าน (house) sounds like a drum roll-call. In English, repetition tends to be tedious, and I’ve studiously avoided repeating the compound: บ้านที่มีงาน is translated now as ‘the partying house’ and now as ‘the festive house’. “ยุ่ง หนวกหูจะตายอยู่แล้ว”: the expressions demand recreation to fit what an English mother would tell her son in such a context.
นายหมายเรียกลูกชายจะให้รับประทานอาหารต่อ แต่ไม่สำเร็จเพราะเด็กกำลังตื่นเต้นด้วยเสียงต่างๆ และด้วยผู้คนที่ขวักไขว่อยู่เบื้องหน้า เพื่อจะตัดความรำคาญของภรรยา นายหมายจึงออกไปที่นอกชาน ตรวจดูหมู่คนจนพบหน้าผู้ที่รู้จัก แล้วก็พยักเรียกให้เข้ามาใกล้	Mr Mai called his son to have him finish eating but he didn’t succeed, because the child was excited by the multifarious noise and by the throng milling around before him. To cut short his wife’s irritation, Mr Mai went out on the platform, surveyed the crowd until he saw a face he knew and then gestured for her to come closer.
“ฝากเจ้านี่ไปด้วยคนเถอะ” นายหมายกล่าว อีกฝ่ายหนึ่งเป็นหญิงสาว รูปร่างหน้าตาไม่ขี้ริ้ว และได้รับเชื้อความเจริญของหญิงชาวกรุงไว้แล้วทางเส้นผมอันหยิกเป็นลอน พยักยิ้มกับเด็กชายมาแต่ไกล และเมื่อมาถึงริมเรือนแล้วก็กล่าวแก่เด็กว่า “มาซิจ๊ะ พ่อแดง”	‘Take care of the little fellow for me, will you,’ Mr Mai said to the young woman, who was far from ugly and who had caught the city dwellers’ development virus in the curliness of her hair. She nodded, and smiled to the child from afar, and when she reached the side of the platform told him, ‘Come along, young Daeng.’
สมจิตหน้าบึ้งจัดขึ้นทันที หล่อนเคยเห็นหญิงนี้มาก่อนแล้ว โดยไม่มีความเอาใจใส่นึกชอบหรือนึกชัง แต่เฉพาะวันนี้ บางทีจะเป็นด้วยหล่อนกำลังร้อนและเมื่อย เพราะได้นั่งก้มหลังซักผ้าอยู่หลายสิบนาที ให้นึกหมั่นไส้หน้าที่ยิ้มแย้มกับสามีและบุตรของหล่อนยิ่งนัก ประกอบทั้งคำว่า “แดง” เป็นคำที่หล่อนเกลียดในเมื่อมีผู้นำมาใช้เรียกเป็นนามแห่งบุตรของหล่อนด้วย พอหญิงนั้นอุ้มพ่อหนูพ้นไป สมจิตก็บ่นว่า  “สมน่ะ ว่าจะหาชื่อให้ลูกก็ไม่เห็นหาให้สักที ใครๆ ก็เรียกพ่อแดงๆ รำคาญจะตาย”	Somjit’s face turned sulky at once. She had seen that woman before without paying attention to her, whether positive or negative, but today, perhaps because she was feeling hot and stiff all over after washing clothes for quite some time, she felt a strong distaste for the smiling fresh face, for her husband and for her son, including the fact that ‘daeng’ (red) was a word she hated when it was used to call her son. When the woman had left with the child in her arms, Somjit complained, ‘I say, Som’, you said you’d find a name for our son and have never done so, so they all call him Young Daeng, it’s so annoying.’
นายหมายก็เกิดรำคาญภรรยาขึ้นเหมือนกัน ที่เกิดจะพื้นเสียขึ้นในทันทีทันใดนั้น เขาจึงตอบด้วยเสียงค่อนข้างแข็ง “แล้วมันเป็นอะไรไปล่ะ แดงหรือเขียว หรือขาว มันก็เป็นลูกของเราอยู่นั่นเอง”	Mr Mai grew annoyed with his wife similarly for her sudden bad mood, so he answered in a rather harsh voice, ‘And then what? Red or Green or White, he’s still our child.’
“งั้นก็เรียกอ้ายหมาเสียก็แล้วกัน” สมจิตตอบแล้วค้อนให้ด้วยความเคือง	‘Then call him “that damn dog” and be done with it,’ Somjit answered, shooting him a dirty look in annoyance.
จากคำตอบของภรรยา นายหมายนึกขึ้นได้ว่าคำทั้ง ๓ ที่เขากล่าวนั้น ล้วนแล้วแต่ชาวถิ่นนี้ใช้เรียกสุนัขที่เขาเลี้ยงไว้ประจำบ้านทุกบ้านก็อดยิ้มไม่ได้ แล้วนายหมายจึงตอบว่า “ก็จิตอยากทำปทานุกรมของฉันหายเสียทำไมล่ะ ฉันไม่รู้จะเอาอะไรมาตั้งชื่อมัน ก็ต้องปล่อยให้มันเป็นอ้ายหนูแดงอยู่ยังงั้นน่ะซี”	From his wife’s answer, Mr Mai realised that the three names he had mentioned were all what the local people called their dogs, which all households kept, so he couldn’t help smiling before he answered, ‘Well, if you hadn’t got rid of my lexicon … I don’t know what to use to come up with a name, so we just have to let him be called “Little Daeng”.’
แต่ก็อีกน่ะแหละที่คำพูดของนายหมายเผอิญถูกจุดที่สำคัญที่เขากับภรรยาเคยขัดใจกันมาแล้ว คือข้อที่สมจิตได้ทำหนังสือดีๆ ของนายหมายหายไปหลายเล่ม ในคราวที่รื้อของขนจากบ้านเก่า อันอยู่ใกล้จุดยุทธศาสตร์ไปเที่ยวฝากไว้ตามวัดหรือบ้านญาติที่สมจิตคะเนว่าเป็นที่ปลอดภัย เหตุฉะนั้นน้ำเสียงของสมจิตจึงมีความน้อยใจระคนด้วยเมื่อหล่อนตอบว่า “ไอ้ความผิดนั้นน่ะ ต้องตกอยู่ที่ฉันวันยังค่ำแหละ เพราะคนเรามันคอยแต่จะขัดกันเสียเรื่อย ที่จริงชื่อหนูแดงน่ะ เจ้าคุณธรรมฯ ท่านให้มาตั้ง ๓-๔ ชื่อ…”	But then again, Mr Mai’s answer raised an important point of contention between him and his wife, the fact that Somjit had made several of Mr Mai’s good books disap- pear when they had moved their belongings from the old house which stood close to strategic points by confiding them to temples or to relatives whose houses she had deemed in safe areas. For this reason, Somjit’s voice was mixed with resentment when she answered, ‘You keep bringing up that mistake because you’re intent on finding fault with me. Actually, His Reverend offered us three or four names for him…’
“แต่เราก็จำเป็นต้องใช้นามานุกรมสำหรับเทียบว่ามันจะถูกตามรัฐนิยมหรือไม่ถูก พราะท่านให้ชื่อมาท่านก็ว่าเป็นมงคลแก่เด็ก ทีนี้พอชื่อเข้าแล้ว ถ้าเผื่อมันไม่เป็นมงคลแก่พ่อแม่ของเด็กเธอจะว่ายังไง”	‘But we must use the dictionary of proper names to make sure the name is in conformity with the State Con- vention. The names the monk provided he said were propitious to the child, but then if it turns out that they are not propitious to his parents, what will you say?’
“บ้า!” สมจิตกล่าวเสียงดังขึ้นด้วยความโกรธ และความโกรธนี้มีสาเหตุเก่าแก่เป็นเชื้อสายอยู่ด้วย คือสาเหตุที่นายหมายต้องตัดคำต้นแห่งชื่อของเขามาเติมให้เป็นคำต้นแห่งชื่อภรรยา เพื่อว่าทั้งสองจะได้มีชื่ออันถูกต้องด้วยกัน “รัฐนิยมบ้าบอของสมน่ะ รัฐบาลนี้เขาเลิกกันหมดแล้ว”	‘What rubbish,’ Somjit exclaimed angrily, and her anger too was generated by an old virus, which was that Mr Mai had had to cut off the first syllable of his name and add it as first syllable to his wife’s name for both names to be politically correct.* ‘That State Convention of yours, this government has cancelled it entirely.’	. . . . * A reference to one of the twelve ‘cultural mandates’ decreed by Field Marshal Plaek Phibunsongkhram between 1938 and 1944 in the name of nation-building for a country, Siam, henceforth rebaptised Thailand.
“เชื่อเถอะ” นายหมายสวนออกไปทันที “รัฐบาลเก่าน่ะใคร รัฐบาลใหม่น่ะใคร แรกๆ มาเป็นรัฐบาลก็ทุกคนแหละ ทำท่าทางจะมีความคิดความเห็นเป็นธรรมดาเหมือนอย่างเราๆ พอนานเข้าๆ ชักเพลิน ใครจะรู้ว่าจะไม่เกิดนิยมอะไรแปลกขึ้นมาอีก”	‘Believe me,’ Mr Mai interjected at once. ‘This government, that government: who are they? At first, when they are in power, they all claim they think normally like the rest of us, but after a while if they take a liking to it, who says there won’t be some new weird convention of this or that?’
คราวนี้นายหมายทำให้สมจิตจำนนต่อถ้อยคำของเขาได้ และเมื่อเห็นหล่อนอ้ำอึ้งอยู่ เขาก็รีบหนีเข้าห้องไปเสียโดยเร็ว	This time, Somjit had to give in to her husband’s wisdom and when he saw her stuck for words, Mr Mai promptly left the scene and went indoors.	รีบหนีเข้าห้องไปเสียโดยเร็ว is redundant rather than humorous: try to รีบโดยช้า (hurry slowly).
ครั้นสายจัดตะวันสูงขึ้น ตามทางเดินหาที่ร่มได้ยาก หญิงสาวชนบทก็พาพ่อแดงกลับมาส่ง พร้อมกับบอกข่าวว่าเจ้านาคกำลังจะออกจากบ้านไปวัด นายหมายก็จัดแจงแต่งตัวจะไปบ้านเจ้าของงาน สมจิตเปลี่ยนเสื้อกางเกงลูกชายให้สวยขึ้น เพื่อจะมอบให้ไปกับบิดา เรือแจวขนาดใหญ่กำลังเข้ามาเทียบท่า มีผู้ลงไปยืนห่มสะพาน เพื่อให้แน่ใจว่าจะทนน้ำหนักขบวนเจ้านาคได้ คนแตรจัดแจงขนเครื่องกลับไปลงเรือเดิมของเขา บางคนเดินบนสะพาน บางคนเดินบุกน้ำเพราะไม่ไว้ใจว่าจะไม่ตกสะพานเป็นครั้งที่สอง พอนั่งลงในเรือเรียบร้อยก็บรรเลงเพลงซึ่งมีเสียงแตรเบ๊สและเสียงกลองมาลิกันดังสนั่นหวั่นไหวกว่าเสียงอื่น นางเพิ่มซึ่งได้ละหน้าที่ตักน้ำตอนเช้าวันนี้โดยไม่นึกจะบอกให้แม่บ้านรู้ล่วงหน้า กระวีกระวาดขึ้นมาบนเรือนแล้วร้องเร่งด้วยเสียงอันดัง “ไปกันหรือยังคะ น้าแย้มแกให้มาบอกคุณว่าจะไปไม่เห็นไป”	When the sun was high in late morning, finding shade along the paths was difficult. The young country woman brought Young Daeng back, together with the news that the novice was about to leave the house for the temple. Mr Mai made himself ready to go to the partying house. Somjit changed her son to finer clothes to have him ac- company his father. A big rowing boat was coming alongside the pier. People came out and stood jumping up and down on the footbridge to make sure that it would with- stand the weight of the procession. The orchestra prepared to take their instruments back to the boat they had come with. Some of the players walked on the foot- bridge, others waded through the water because they weren’t sure they wouldn’t fall from the footbridge a second time. As soon as they were properly seated in the boat, they performed a number in which the base horn’s blare and Mulligan drum’s beat were louder than all the rest. Mrs Pherm, who had taken leave of her duties that morning without thinking of informing the lady of the house beforehand, went up to the house in a flurry and, almost shouting, pressed, ‘Are we going yet? Aunt Yaem told me to tell you she has yet to see you come as you said you would.’	A general note about sounds: in Thai the use of เสียง (sound, noise, voice) is compulsory; not so in English, where a great variety of verbs and nouns are available to translate accurately the sounds made according to the context provided in Thai. Here, เสียงแตรเบ๊สและเสียงกลองมาลิกันดังสนั่นหวั่นไหวกว่าเสียงอื่น (the sound of the base horn and the sound of the Mulligan drum were more resounding than all the other sounds) becomes ‘the base horn’s blare and Mulligan drum’s beat were louder than all the rest’.
“ไปซี” นายหมายรีบตอบ “ก็ไม่รู้จะออกเรือกี่โมงแน่นี่นา แล้วของเลี้ยงพระว่ายังไง จะเลยเอาไปเดี๋ยวนี้หรือจะมีใครกลับมารับได้อีก”	‘Of course we are,’ Mr Mai hastened to answer. ‘But I don’t know what time the boat will leave. Then what about the offerings to the monks? Shall we take them along now or will there be someone to come and fetch them later?’
“ของยังไม่เสร็จ” เสียงนางอุ่นตะโกนออกมาจากในครัว “ก็ว่าเลี้ยงเพลนี่ ยำนี่ยำไว้นานไม่กินก็เซ็งหมด ไม่มีรสชาติกัน”	‘They aren’t ready yet,’ Mrs Un’s voice shouted from the kitchen. ‘It’s for the eleven o’clock meal, right? If they were ready now only to be eaten much later, they’d be ruined, totally tasteless.’	เพล is the second and most important meal of the day for monks, traditionally eaten at 11am (or at any rate before midday).
เป็นประเพณีของชาวชนบทนี้ เมื่อบ้านใดจะทำบุญเลี้ยงพระที่บ้านหรือที่วัดก็ตาม ก็บอกไปยังเพื่อนบ้านที่ชอบพอกัน ฝ่ายผู้ที่รับการบอกเล่าก็จัดอาหาร จะเป็นข้าวหม้อหนึ่ง แกงหม้อหนึ่ง หรือของคาวสิ่งหนึ่งของหวานสิ่งหนึ่งแล้วแต่ศรัทธา นำไปใส่สำรับพระรวมกับสิ่งของของเจ้าของงาน	This was a local custom. When a household earned merit by treating monks to a meal either in the house or at the temple, they told neighbours they got along with, who in turn prepared food, either a bowl of rice and a plate of curry or one type of savoury and one type of sweet, depending on faith, which would be added to the hosts’ offerings on the monks’ collective trays.
มีการโต้ตอบกันระหว่างนายหมาย นางสมจิต นางอุ่น และนางเพิ่มถึงวิธีที่จะนำกับข้าวสิ่งหนึ่งของหวานสิ่งหนึ่งของนายหมายไปให้ถึงวัดให้ใกล้กับเวลาที่พระจะลงมือฉัน เพื่อให้ต้องกับความประสงค์ของนางอุ่น เป็นครู่ใหญ่จึงสงบลงได้ โดยนางเพิ่มรับรองอย่างมั่นคงว่าตนจะเป็นผู้คอยรับของและนำไปที่วัดเอง	There was a discussion between Mr Mai, Mrs Somjit, Mrs Un and Mrs Pherm on how to take Mr Mai’s household’s offerings of one type of foodstuff and one type of dessert to the temple as close to the time the monks began to eat, in conformity with Mrs Un’s wish. It went on long enough before it was settled with Mrs Pherm asserting with determination that she would be the one waiting for those dishes and taking them to the temple herself.
นางเพิ่ม นายหมายและหนูแดงลงบันไดไป พอดีกับขบวนแห่นาคลงจากเรือนนางแย้ม ขึ้นบนเรือนนางเพิ่ม ลงจากเรือนนางเพิ่มไปสู่สะพาน สมจิตลุกขึ้นไปยืนดูและอดใจหายแทนคนในขบวนมิได้ ถ้าสะพานหักตัวเจ้านาคหรือปัจจัยที่สำคัญในการบวช เช่น ไตรครองตกน้ำจะทำอย่างไร…สมจิตถอนใจและยิ้ม อ้อ เพิ่งเห็นความฉลาด มีใครคนหนึ่งตะโกนว่า “ทีละคน ทีละคน อย่าลงไปพร้อมกัน เดี๋ยวหักอีก พยายามเหยียบให้ตรงคร่าวไว้หน่อยดี” …อ๋อ นึกว่าใคร คือนายหมายนั่นเอง และคำเตือนของเขามีค่า ทุกๆ คนในขบวนทำตามอย่างตั้งใจ	Mrs Pherm, Mr Mai and Young Daeng went down the stairs, just as the ordination procession came out of Mrs Yaem’s house and into Mrs Pherm’s house and then left Mrs Pherm’s house heading for the foot- bridge. Somjit got up and went to stand and watch and couldn’t help feeling scared for the people in the procession. If the bridge collapsed and the novice or important requisites of the ordination such as the monk’s three-piece garment fell into the water, what would they do? Somjit sighed and then smiled. Oh! How clever of them! Someone was shouting, ‘One at a time! One at a time! Don’t go all at once or it’ll break again. Try to walk straight along the central beam.’ Oh, who else but Mr Mai himself, and his warning was valuable: everyone in the procession eagerly followed suit.
สมจิตยืนดูอยู่จนเขาเหล่านั้นลงเรือจนเสร็จเรียบร้อย…คนแจวค้ำเรือจากท่า แล้วก็ใส่หูแจว เรือแตรนำหน้าพาเสียงสนั่นแห่งกลองห่างออกไป คนดูที่อยู่ตามทางเดินหันหลังกลับ บ้างวิ่ง บ้างเดิน แยกกันไปทางอื่น ซึ่งในที่สุดก็จะไปรวมกันอยู่ที่ลานวัด ที่นายเขียนบุตรชายของนางแย้มจะบวชนั่นเอง	Somjit went on looking until they were all safely in the boat. The oarsman pushed the boat away from the pier with his oar and then started rowing. With the orchestra boat ahead, the resounding sound of the drums receded into the distance. The spectators on the paths turned around and left, some running, others walking, following sundry paths to gather again eventually in the temple yard where Mr Khian, Mrs Yaem’s son, was to become a monk.
สิบวันต่อมา ในเวลาย่ำรุ่ง นายหมายและภรรยาพร้อมทั้งนางอุ่นได้รับความพิศวงด้วยเสียงโจษจันอันเซ็งแซ่อยู่ข้างบ้าน เนื้อความแห่งข่าวมีว่า เนื่องจากท่านอุปัชฌาย์ของพระเขียนอาพาธด้วยโรคท้องไม่ดีมาหลายวัน นายเข้มผู้โยมของพระเขียนจึงไปนอนค้างที่วัดเพื่อเป็นเพื่อนพระลูกชายด้วย และปฏิบัติพยาบาลท่านอุปัชฌาย์ของพระลูกชายด้วย ที่บ้านนางแย้มจึงมีแต่ตัว นางแย้มและลูกหญิงอายุ ๑๒ ขวบ อยู่ด้วยกันเพียง ๒ คน ครั้นเมื่อคืนมีฝนตกเรื่อยๆ ตั้งแต่หัวค่ำจนดึกประมาณ ๐๒.๐๐ นาฬิกา นางแย้มได้ยินเสียงวัวในคอกมีอาการตื่น แต่เมื่อนางแย้มลุกขึ้นเงี่ยหูฟัง เสียงกุกกักอันเกิดจากความเคลื่อนไหวของวัวก็เงียบหายไป ครั้นเมื่อเวลา ๐๔.๐๐ นาฬิกาเศษ นางแย้มตื่นขึ้นตามเวลาที่เคยเพื่อเตรียมอาหารไว้ให้นายเข้มเป็นเสบียงออกไปดูนา เมื่อจุดตะเกียงลงไปข้างล่างก็เห็นใต้ถุนเรือนเกือบเป็นที่ว่างเปล่า เพราะวัวได้หายไป ๔ ตัวจากจำนวนวัวทั้งคอกซึ่งมีอยู่ ๖ ตัวด้วยกัน	Ten days later, at daybreak, Mr Mai and his wife along with Mrs Un were awoken by excited chatter arising on one side of the house. The substance of the news was that, because the monk who had ordained Monk Khian had been afflicted by a stomach ailment for days, Mr Khem, Monk Khian’s father, had gone to stay at the temple to keep his son company and nurse the ailing monk as well. At Mrs Yaem’s house there were only Mrs Yaem and her twelve-year-old daughter. As last night it had rained from dusk to around two in the morning, Mrs Yaem had heard agitation among the cows in the stable, but when she got up and pricked up her ears the halting noises from the cows’ fidgeting had stopped. Shortly after 04:00 hours, Mrs Yaem woke up at her usual time and prepared food for Mr Khem to take away on his round of the rice field. When she lit a candle and went downstairs, she saw that the area under the house was almost totally empty because four of the six cows had gone.
ด้วยความตกใจจนเกือบหมดสติ นางแย้มวิ่งไปยังบ้านที่ใกล้ที่สุด คือบ้านนางเพิ่มและเล่าเหตุร้ายให้เพื่อนบ้านฟัง นายปีกสามีนางเพิ่มกับนายคล้อยผู้ซึ่งอยู่บ้านเดียวกับนายปีก ต่างพากันไปตามนายเข้มที่วัด แล้วเขาทั้ง ๓ พร้อมด้วยเพื่อนชายอีก ๔-๕ คน ก็รีบออกเดินไปตามทุ่งนาอันมีน้ำเจิ่ง โดยอาศัยรอยเท้าวัวเป็นเครื่องนำ เดินไปจนสิ้นระยะทางประมาณ ๕๐๐ เส้น ก็ยังเห็นรอยต้นข้าวที่ถูกเหยียบเป็นทางไปข้างหน้า ครั้นรุ่งแจ้ง ดวงอาทิตย์ขึ้นสูงเหนือขอบฟ้า ผู้ตามวัวบางคนเกิดความเหน็ดเหนื่อยก็แวะเสียที่นาของตนบ้าง กลับหลังมายังที่อยู่บ้าง แล้วก็มายืนเล่าถึงรอยเท้าวัวและทิศทางที่วัวเดินไปให้นางแย้มและคนอื่นๆ ฟัง เป็นเหตุให้เกิดเสียงถามเสียงตอบเสียงแสดงความเห็นโหวกเหวกไปทั่วบริเวณ	Shocked to the point of almost swooning, Mrs Yaem ran to the closest house, that is Mrs Pherm’s, and told her neighbour the bad news. Mr Peek, Mrs Pherm’s husband, and Mr Khloi, who also lived in their house, followed Mr Khem to the temple, and then the three of them, together with another four or five male friends, hurried out into the rice fields, which were flooded. Following the lead of the cows’ footprints, they walked for about two kilometres until the end of the trail, yet could still see trampled rice stalks forming a track ahead.* In the light of dawn, as the sun rose in the sky, some of the cow pursuers who were exhausted dropped out to visit their own fields or go back home and then came to tell of the cows’ trail and which way it went to Mrs Yaem and others, which generated an exchange of questions and answers and viewpoints in the whole neighbourhood.	. . . . . . . . . . . . * This is a bit mystifying (how can it be ‘the end of the trail’ when ‘trampled rice stalks’ etc?) but that’s what this city woman writes. เส้น: a unit of length equal to 40 metres; hence the conversion.
นายหมายไม่มีเวลาที่จะฟังความให้ละเอียดยิ่งขึ้น เขาต้องรีบลงเรือเพื่อจะไปยังสถานี ระหว่างทางเขาปรารภเรื่องนี้แก่นายอิ่ม แต่ก็ไม่ได้รับความสว่างเพิ่มเติม เพราะนายอิ่มก็เพิ่งจะรู้เรื่องวัวหายเมื่อนายหมายบอกนั่นเอง	Mr Mai didn’t have time to listen to any further details. He had to hurry to take the boat to go to the station. On the way he talked about it with Mr Im, but received no enlightenment since Mr Im only learned of the disap-pearance of the cows from him.
วันนั้นทางกรุงเทพฯ ก็เต็มไปด้วยข่าวลืออันน่าตื่นเต้นเกี่ยวกับสงคราม ชาวพระนครบางหมู่บางคณะมีความหวังว่าญี่ปุ่นจะขอสงบศึกในเวลาไม่ช้า เนื่องจากวิทยุทางฝ่ายสหประชาชาติแจ้งข่าวทิ้งระเบิดประเทศญี่ปุ่นในทางได้ผลดีอย่างใหญ่หลวง แต่บางหมู่บางคณะก็เกรงว่าน้ำใจของญี่ปุ่นยังเข้มแข็งอีกมาก คงจะไม่ยอมขอสงบศึกโดยง่าย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อฝ่ายสหประชาชาติได้กล่าวย้ำอยู่ไม่ขาด ว่าตนจะหยุดรบเมื่อญี่ปุ่นยอมแพ้โดยไม่มีเงื่อนไขเช่นเดียวกับเยอรมัน นายหมายนั่งรถไฟกลับจากกรุงเทพฯ มายังชนบทด้วยสมองอันเต็มไปด้วยปัญหาเหล่านี้ ตลอดจนถึงเวลาที่นั่งมาในเรือ เพื่อนชาวกรุงผู้เป็นพวกอพยพด้วยกัน ก็ปรารภด้วยเรื่องเดียวกันนี้อีก จนกระทั่งถึงเวลาที่นายหมายเหยียบขึ้นเรือน เรื่องวัวหายจึงกลับมาสู่ความนึกคิด ทั้งนี้เพราะได้ยินนางแย้มร้องไห้คร่ำครวญดังมาจากที่อยู่ของแก	That day Bangkok was full of exciting rumours about the war. Some groups of city dwellers derived hope that Japan would stop fighting before long from Allied radio broadcasts reporting that bombs had been dropped in Japan to great effect, but other groups feared that Japan’s determination was still very strong, that Japanese soldiers wouldn’t easily give up, especially when the Allied forces kept claiming that they would only stop fighting when Japan surrendered without conditions as Germany had. On the train back to the country, Mr Mai sat with his mind full of such problems, and again in the boat, when he discussed the same story with a fellow city dweller who too had fled to the countryside, until it was time for him to disembark. The story of the cows’ disappearance was brought back to his mind when he heard Mrs Yaem crying and moaning loudly from her home.	. . บางหมู่บางคณะ … แต่บางหมู่บางคณะ: unlike in Thai, in English using ‘some’ repeatedly is frowned upon; an initial ‘some’ is followed by ‘other’. . . . . . กลับจากกรุงเทพฯ (back from Bangkok) is redundant and need not be translated. . .ถึงเวลาที่นายหมายเหยียบขึ้นเรือน: a literal translation would be awkward. The choice is between ‘until he stepped into/reached his house’ and ‘until it was time for him to disembark’.
แล้วนายหมายได้รับความรู้เพิ่มเติมจากหญิงชายชาวชนบทที่จับกลุ่มคุยกันอยู่ใกล้สะพานในระหว่างที่นายหมายอาบน้ำว่า นางแย้มได้ข่าววัวของตนแล้ว และจะได้วัวคืนโดยเสียเงิน ๔๐๐ บาทเป็นค่าไถ่ แต่นางแย้มไม่มีเงินจำนวนนี้ เพราะเงินที่ “ตวงข้าว” มาได้ก็ใช้ไปในการบวชลูกจนหมด	Then Mr Mai received further knowledge from the country men and women assembled near the foot- bridge while he was bathing, saying that Mrs Yaem had received news of her cows and would get them back against a ransom of five hundred baht, but Mrs Yaem had no such amount of money because the advance that she had received against her future rice crop she had used entirely for her son’s ordination.
“ก็จะแปลกอะไร” นายหมายกล่าวอย่างสนเท่ห์เล็กน้อย “เราได้ร่องรอยวัวของเราแล้วนี่ จะต้องเดือดร้อนเรื่องไม่มีเงินทำไมล่ะ”	‘So what’s the problem?’ Mr Mai claimed, a little doubtfully. ‘She has already traced her cows. Why be upset about having no money?’	Translation of เรา in folk’s talks is always a challenge: it seldom means ‘us’ or ‘our’.
“ไม่มีเงินก็ไม่มีงัว” ผู้เล่าตอบแล้วหัวเราะ ด้วยเห็นขันในความเขลาของนายหมาย	‘No money, no cows,’ the speaker answered then laughed at the levity of Mr Mai’s remark.	งัว (ngua) is the local pronunciation of วัว (wua). The same folks would say ฟาม (fam) instead of ความ (khwam).
“เอ๊ะ ก็เรารู้ร่องรอยแล้วใช่ไหมล่ะ ว่าวัวอยู่ที่ไหน”	‘But we do know where the cows are, don’t we?’
“ใครรู้ว่างัวอยู่ที่ไหน” อีกฝ่ายหนึ่งย้อนถามอย่างเห็นขันอยู่เช่นเดิม	‘Who does?’ another person asked back, amused too.
“ก็ใครเอาข่าวมาบอก เราก็ซักเอาจากคนนั้นซี หรือไม่ยังงั้นก็ติดสินบนเจ้าคนนั้นสักนิดหน่อยให้เขาบอกทางให้เรา แล้วเราก็บอกตำรวจ-”	‘Well, whoever brought the news, let’s hassle him until he tells or else give him a small bribe to show us the way and then we’ll tell the police…’
“ก็เสร็จกันเท่านั้นเอง” นายปีกขัดขึ้น และคนอื่นๆ ก็พากันหัวเราะและออกเสียงเป็นเชิงเห็นด้วยพร้อมกัน	‘And all her cows will die,’ Mr Peek objected and the others laughed and expressed their approval.
“เสร็จยังไง” นายหมายถามเสียงแข็ง	‘What do you mean,’ Mr Mai asked testily.
“ก็ตายน่ะซี ถึงตำรวจงัวก็ตายน่ะแหละ” แล้วเขาเหล่านั้นก็หัวเราะอีก	‘Well, police or not, they’d die,’ and then the lot of them laughed again.
นายหมายรู้สึกโกรธ เขาถามอีกด้วยเสียงแข็งขึ้นกว่าเดิม “ตายยังไง ทำไมถึงตาย”	Mr Mai felt angry. He asked again, in a harder voice than before, ‘How? Why should they die?’
นางเพิ่มจึงกล่าวเป็นเชิงสอน “ต้องตายซีคะ พอถึงพรุ่งนี้เย็น ไม่ได้เงินวัวตาย”	Mrs Pherm thus explained as if he was teaching, ‘They will. By tomorrow night, if there’s no money, the cows will be dead.’
“อุบ๊ะ! อะไร ยังกะบ้านเมืองไม่มีขื่อไม่มีแป” นายหมายกล่าวอย่างโกรธจัด “วัวตัวออกเบ้อเร่อจะกลัวฆ่ากันได้ยังไงง่ายๆ แล้วก็ตั้ง ๔ ตัว ชาวบ้านนี้ไม่มีใครเป็นลูกผู้ชายแล้วหรือ วัวมันจะตายสักตัวสองตัวก็ต้องปล่อยให้มันตายบ้างหละ ข้อสำคัญต้องเอาตัวไอ้คนร้ายให้ได้ก่อน ไม่ยังงั้นมันก็เหยียบจมูกเราได้ร่ำไป”	‘Bah! As if there were no laws in this country,’ Mr Mai exclaimed in great anger. ‘Cows are huge animals, you need not fear their being killed just like that. And then there are four of them. Isn’t there any man worthy of the name among you people? If a cow or two die, so be it. What matters is to catch the bandits first; otherwise they’ll keep slapping us in the face time and again.’
ไม่มีเสียงตอบจากผู้ที่เป็นชาย แต่ฝ่ายหญิงกล่าวด้วยเสียงโศกๆ ว่า “เผื่อพรุ่งนี้เย็นไม่ได้เงิน วัวก็ตายหมด อย่าว่าแต่ตัวสองตัวเลย สี่ตัวก็หมดทั้งสี่ตัว ซากก็ไม่เหลือ” แล้วคนอื่นๆ ก็พยักพเยิดกล่าวสนับสนุนด้วยน้ำเสียงแสดงความเชื่อมั่นว่าจะเป็นอย่างอื่นไปไม่ได้เลย	There was no answer from the men, but a woman said in a sorrowful voice, ‘If by tomorrow night they don’t get the money, all cows will die, not just one or two as you say, all four of them, and even their carcasses won’t be found.’ Then all the others assented and seconded her statement in tone asserting that it couldn’t be any other way.
นายหมายโกรธจัดยิ่งขึ้น นึกชังน้ำหน้าคนทั้งหมู่นี้ ที่ไม่ฟังเหตุผลของฝ่ายค้าน ทั้งไม่แสดงเหตุผลของตนให้ฝ่ายค้านฟังด้วย ก็ขึ้นจากน้ำแล้วขึ้นเรือน เขารีบแต่งตัวโดยเร็วแล้วไปที่บ้านนางแย้ม ด้วยเจตนาจะไต่ถามเรื่องราวให้ละเอียด แล้วแนะนำให้นางแย้มกับสามีกระทำสิ่งที่ถูกที่ควร แต่เมื่อไปถึงแล้วก็ปรากฏว่านายเข้มไม่อยู่ นางแย้มแจ้งแก่นายหมายว่า “เขาไปอำเภอ” แล้วนางแย้มก็ร้องไห้คร่ำครวญถึงวัว นายหมายเป็นผู้ที่ไม่ชอบดูคนที่ร้องไห้ ทั้งคำที่นางแย้มกล่าวว่า “เขาไปอำเภอ” ชวนให้คิดไปในทางที่ตรงกับความคิดเดิมของตัวด้วย จึงนั่งฟังนางแย้มเพียงครู่เดียวแล้วก็ลากลับมาที่อยู่	Mr Mai’s anger grew even more, and he cursed in his mind the whole group who wouldn’t listen to the reasons of the opposite side and wouldn’t give their own reasons either, so he rose from the water and went into his house. He dressed in a hurry and then went to Mrs Yaem’s house with the intention of asking about the story in detail and then advise Mrs Yaem and her husband about what they should do, but when he got there it turned out that Mr Khem wasn’t in. Mrs Yaem informed Mr Mai that ‘He’s gone to the district office,’ and then she cried and moaned about her cows. Mr Mai was someone who didn’t like to see people crying and Mrs Yaem’s ‘He’s gone to the district office’ had him stick to his previous line of reasoning, so he sat listening to her for a moment only and then went back to his place.	. . . . . รีบแต่งตัวโดยเร็ว: here we go again!
ตั้งแต่เวลานั้นจนถึงเวลาก่อนหลับ นายหมายครุ่นคิดอยู่ในเรื่องวัวหาย วัวตาย และค่าไถ่วัว ในฐานะที่เป็นชาวพระนครแท้ๆ และไม่เคยผจญกับการถูกขโมยขึ้นบ้านถึงขนาดต้องนำความไปแจ้งตำรวจ ทั้งไม่เคยรู้จักชีวิตและความเป็นอยู่ของชาวชนบทเสียเลยด้วย เขารู้สึกเป็นเดือดเป็นแค้นเรื่องค่าไถ่นี้ยิ่งนัก ขณะหนึ่งเขาคิดจะหาเรือข้ามฟากไปหานายอำเภอเพื่อปรึกษาเรื่องนี้ แต่คืนนี้เดือนมืด และมีพายุฝนด้วย นายหมายจึงต้องล้มความคิดของตน	From that moment until he fell asleep, Mr Mai pondered on cows disappearing, cows dying, and ransom for cows. As a true Bangkok denizen who had never faced house rob- bery to the point of having to report to the police and who didn’t know the ways and customs of country people at all, he felt extremely furious over that ransom business. At one point he thought he’d look for a boat to cross the river and go and consult the district officer, but tonight there was no moon and a rainstorm too, so he had to give up his idea.
วันรุ่งขึ้นเป็นวันเสาร์ เมื่อนายหมายไปถึงสถานีก็บังเอิญพบนายอำเภอผู้ซึ่งจะเดินทางไปกรุงเทพฯ เหมือนกัน ข้ารัฐการหนุ่ม ๒ นายนี้ ได้เคยรู้จักและสนทนาปราศรัยกัน ๓-๔ ครั้งแล้ว เมื่อพบกันวันนี้จึงต่างฝ่ายต่างตรงเข้าทักทายกัน และระหว่างที่ยืนไปด้วยกันในรถไฟ นายหมายก็เล่าเหตุการณ์เรื่องวัวของนางแย้มให้นายอำเภอฟังโดยตลอด เขาประหลาดใจมากเมื่อนายอำเภอบอกแก่เขาว่ายังไม่ทราบเรื่องนี้เลย อย่างไรก็ตาม จากการสนทนากันต่อไปโดยยืดยาว นายหมายก็รู้สึกสบายใจขึ้นเมื่อเห็นว่านายอำเภอขัดเคืองเท่ากับตัวเขาเอง  ในเรื่องที่คนร้ายบังอาจเรียกค่าไถ่จากชาวบ้าน และชาวบ้านก็มีทีท่าจะสมยอมกับคนร้ายด้วย	The next day was a Saturday. When Mr Mai reached the station, he happened to meet the district officer, who was on his way to Bangkok as well. These two young state servants had met before and talked a few times. Meeting today, each inquired about the other’s well-being and while they stood side by side in the train, Mr Mai related the story of Mrs Yaem’s cows disappearing in detail. He was very surprised when the district officer told him he had known nothing of this. In any case, in the long conversation that followed, Mr Mai felt better when he saw that the district officer was as angered as he was that bandits would demand a ransom from villagers and that the villagers would appear to be conniving with the bandits.	= = Note the use of ข้ารัฐการ (state servant) rather than ข้าราชการ (government/public official, civil servant).
ตอนบ่ายวันเดียวกันนี้ ทางพระนครมีสัญญาณภัยทางอากาศ ทำให้ขบวนรถไฟออกจากสถานีหัวลำโพงช้ากว่ากำหนดทุกสาย นายหมายมาถึงปลายทางเมื่อชาวบ้านจุดตะเกียงกันแล้ว แม้กระนั้นพอเรือถึงสะพานหน้าบ้าน นายหมายก็พบนางแย้มและเพื่อนชาวชนบท ๓-๔ คน ยืนคอยให้ข่าวเรื่องวัวแก่เขาด้วยน้ำเสียงตื่นเต้นและยินดี	In the afternoon of the same day, there was an anti-aircraft alert on the Bangkok lines which delayed all trains leaving the Hua Lamphong station. When Mr Mai reached his destination, the villagers had lit their candles. Nevertheless, as soon as the boat reached the footbridge in front of his house, Mr Mai met Mrs Yaem and three or four other country neighbours waiting to report the news to him with excited and happy voices.
“กลับมาแล้วค่ะ” นางแย้มบอก “แหม จะต้องรับขวัญกันใหญ่ โธ่ ไม่ได้เขามาก็เต็มที ปีหน้าต้องเลิกนาหมด แล้วก็ไม่รู้จะทำอะไรกินละ”	‘They’re all back!’ Mrs Yaem told him. ‘We must celebrate their recov- ery in a big way! Without them, I’d be done for, I’d have had to give up the rice field next year and I wouldn’t know what to do instead.’
นายหมายยังไม่ทันตอบ หญิงคนหนึ่งก็เอ่ยขึ้น “ตัวละร้อยก็ยังดีกว่าไปซื้อเขามาใหม่นี่คะ วัวใหญ่เดี๋ยวนี้ตัวละร้อยกว่าก็หาซื้อไม่ได้”	Mr Mai had yet to answer when a woman chimed in, ‘A hundred per head’s better than buying new ones, you know. Big cows like those these days you won’t find even for well over a hundred.’
คนที่ ๓ รีบเล่าต่อไปว่า “เมื่อแรกเขาเรียกตั้ง ๗ ชั่งแน่ะค่ะ ต้องอ้อนวอนขอต่อกันเสียแย่ ดีแล้วสิ้นเคราะห์กันไปทีนะ พี่แย้มจะเสียแต่เพียง ๕ ชั่ง”	A third woman hastily explained: ‘At first they asked for seven chang*, you know. We had to plead with them real bad. Fortunately, it’s all over. Yaem, she’ll only pay five chang.’	* Chang: old Thai monetary unit equal to 80 baht.
นายหมายนิ่งอั้น เห็นว่าไม่มีประโยชน์ที่จะซักถามเนื้อความต่อไป เขาเพียงแต่พยักหน้าแล้วก็เดินขึ้นบนเรือน	Mr Mai was dumb, seeing that there was no point asking anything further. He merely nodded and walked up to his house.
อย่างไรก็ตาม ในค่ำวันนั้นและวันรุ่งขึ้นซึ่งเป็นวันอาทิตย์ การโจษเรื่องวัวนางแย้มกลับมาเข้าคอกได้อย่างไรยังไม่สงบ นายหมายจึงได้ฟังรายละเอียดเรื่องนี้อีก ซึ่งทำให้เขาเดือดดาลยิ่งขึ้น	For all that, that evening and the next day, which was a Sunday, comments about how it was Mrs Yaem’s cows were back in the stable were far from over. So Mr Mai listened to the details of the story again, which made him even more furious.
เนื้อความมีอยู่ว่า เมื่อฝ่ายเจ้าของวัวซึ่งมีอยู่ ๔ คนด้วยกัน ได้ตามรอยวัวไปจนสิ้นทางประมาณ ๗๐๐ เส้น ก็พบชายชาวตำบลเดียวกันแต่ต่างหมู่บ้าน ๒ คน เข้ามาทักถามแล้วชวนให้ไปที่บ้านของเขา ซึ่งอยู่ไม่ไกลจากที่ที่เจ้าของวัวไปถึงมากนัก ครั้นไปถึงบ้านแล้ว ฝ่ายเจ้าของบ้านก็นำเหล้าและอาหารมาเลี้ยง ระหว่างการรับประทานนั่นเอง ฝ่ายเจ้าของบ้านก็พูดเป็นนัยว่า “ป่านนี้วัวน่าจะไปไกลแล้ว เวลานี้ก็สายมากแดดร้อนจัด เจ้าของวัวควรจะกลับไปบ้านนอนพักเสียคืนหนึ่งก่อน ต่อพรุ่งนี้เย็นจึงมาใหม่คงจะได้พบวัวเป็นแน่ เอาเงินติดมาซื้อเหล้าซื้อข้าวเลี้ยงกันสัก ๗ ชั่งด้วย”	The gist of it was that, after following the trail over nearly three kilometres, the cow owner’s party, which numbered four by then, met two men of the same district but from another village who greeted them and invited them to their house which wasn’t far from where they stood. Once there, the house owners brought out booze and food to treat their guests. As they were having lunch, the house owners intimated, ‘By now the cows must be far away. It’s very late in the day and the sun is fierce. You should go back home and rest for a night first. Come back tomorrow afternoon and the cows will be here. Bring along seven chang of money to buy booze and food so we can have a feast.’
เจ้าของวัวประมาณกำลังของฝ่ายตนว่ามีแต่เพียง ๔ คน และต่างคนมีแต่อาวุธสั้น คือมีดดาบ และไม้ตะพด ส่วนกำลังทางฝ่ายเจ้าของบ้านนั่นซิ ตนไม่สามารถจะรู้ได้ว่ามีมากน้อยเพียงใด คิดดังนั้นแล้วจึงเอาใจดีต่อกล่าวปรับทุกข์ว่าตนกำลังขัดสน แล้วขอลดจำนวนเงินให้เหลือเพียง ๕ ชั่ง หลังจากที่ได้อ้อนวอนอยู่พักใหญ่ อีกฝ่ายหนึ่งก็ตกลง ฝ่ายเจ้าของวัวก็ลากลับมา	The cow owner’s party assessed their own force to only four men armed only with knives or swords and walking sticks. As for the house owners’ force, they were unable to assess how many of them there were or how well armed. Thinking thus, they humoured their hosts, commiserating and pleading that they were hard-pressed, asked for the amount of money to be reduced to five chang. After pleading for quite some time, the other side relented and the cow owner’s party went back.	. . . . . I’ve added ‘or how well armed’ as a necessary consideration as important as or more so than the number of opponents.
รุ่งขึ้นนายเข้มไปยืมเงินได้จากจีนเจ้าของร้านค้าใหญ่ที่สุดที่ตั้งอยู่ในตลาดประจำตำบล และเป็นเจ้าของเรือบรรทุกข้าวที่เคยมารับซื้อข้าวเปลือกจากชาวชนบทนี้ทุกปี ตอนบ่ายนายเข้มพร้อมด้วยเพื่อนร่วมทาง ๓ คน ก็ไปยังบ้าน “คนกลาง” ได้รับการเลี้ยงดูจาก “คนกลาง” อีกครั้งหนึ่ง และมอบเงินให้คนกลางตามสัญญาไว้ พอบ่ายจัดตะวันใกล้จะลับขอบฟ้า ฝ่ายเจ้าของบ้านก็ชวนฝ่ายแขกลงจากเรือน บ่ายหน้าไปทางตะวันตกสักครู่ก็พบวัวยืนเล็มหญ้าอยู่บนคันนาด้วยกันทั้ง ๔ ตัว แล้วเจ้าของวัวกับเพื่อนก็ต้อนวัวของตนกลับที่อยู่	The next morning, Mr Khem went to borrow money from the Chinese owner of the biggest shop at the district market, who was also the owner of the rice barge which came to purchase rice grains from the country people every year. In the afternoon, Mr Khem and his three friends went to the house of the ‘go-betweens’ and were welcome and treated by them once again and gave them the money as agreed. In late afternoon as the sun was setting, the house owners invited their guests to leave the house. They headed west for a while and found the four cows grazing on a rice field dyke, and then the owner’s party led them back home.
เย็นวันจันทร์ นายหมายพบนายอำเภอที่สถานี เดินเล่นอยู่กับพวกหญิงชายชาวกรุงเทพฯ ซึ่งอพยพมาอยู่ในถิ่นใกล้ที่ว่าการอำเภอ พอเห็นนายหมายลงจากรถไฟ นายอำเภอก็ผละจากกลุ่มเพื่อนตรงเข้ามาหา ถามถึงเรื่องภัยทางอากาศ เมื่อได้รับคำตอบว่าไม่มีการทิ้งระเบิดแล้ว นายอำเภอก็เอ่ยขึ้นว่า “เรื่องวัวของคุณ ผมไปสอบสวนเจ้าของแล้ว เขาว่าไม่จริง”	In late afternoon on Monday, Mr Mai met the district officer at the station walking about with Bangkok men and women who had taken refuge close to the district office. When he saw Mr Mai getting off the train, the district officer left his friends and came straight to him, asked him about danger from the air, and when he was told that there had been no bomb drops, the district officer said, ‘About that cow story of yours, I went to question the owners. They say it’s not true.’
“อึ! อะไรไม่จริง”	‘What! What isn’t true?’
“เขาว่าวัวของเขาหายจริง แต่พอรุ่งขึ้นอีกวันหนึ่งเขาก็ไปตามของเขากลับมาได้ มันกินหญ้าอยู่กลางทุ่ง นอกจากนั้นก็ไม่มีอะไร”	‘They said it’s true their cows disappeared, but next morning they went after them and brought them back. They were grazing in the fields, and that’s all there was to it.’
“อ๊อ แปลก” นายหมายอุทาน ยกมือขึ้นเกาศีรษะ	‘How very odd,’ Mr Mai exclaimed, raising his hand to scratch his head.
นายอำเภอหัวเราะห์น้อยๆ “แต่ผมบอกแล้ว ว่าเขาช่วยกันสนับสนุนการโจรกรรมให้เจริญ” เขาบอก “ขอโทษครับ เพื่อนเขาคอย วันหลังคุยกันใหม่” แล้วก็เดินห่างไปโดยเร็ว	The district officer laughed a little. ‘As I told you, they help support the growth of banditry. Now, excuse me, will you: my friends are waiting. Let’s talk again some other time.’ Then he hurried away.
เมื่อนายหมายนั่งเรือมาใกล้จะถึงฝั่ง ในสมองยังเต็มไปด้วยข้อความที่นายอำเภอพูดดังได้กล่าวแล้ว นายหมายเป็นชาวพระนครแท้ๆ เขาถือว่ากรณีเรื่องไถ่วัวเป็นเรื่องสุดแสนจะทนทานได้ เรือใกล้จะถึงหน้าบ้าน เขาเห็นนางแย้มกำลังนั่งถูตัวอยู่บนสะพานหน้าบ้านนางเพิ่ม เขายังตัดสินใจไม่ได้ว่าจะปราศรัยกับหญิงผู้นี้อย่างเคยหรือไม่ ก็เห็นแกเมินหน้าแล้วหันหลังให้ทางที่เรือจะผ่านในน้ำข้างสะพานที่นางแย้มนั่ง หญิงคนหนึ่งยืนวิดน้ำเรือ อีกสองคนยืนล้างผักบุ้งและล้างหม้อแกง ทั้ง ๓ มีอาการเหมือนกำลังคุยกันอย่างมีรสเผ็ดร้อน แต่นิ่งเงียบลงพร้อมกัน เมื่อเห็นนายหมายอยู่ในเรือ นายหมายกล่าวทักว่า “ทำอะไรกัน” ก็ได้รับคำตอบอย่างไม่เต็มปากว่า “เปล่าค่ะ” แกมเสียงหัวเราะอย่างเฝื่อนพร้อมกับที่ทั้ง ๓ ต่างเหลือบตามองดูกัน	In the boat crossing over, Mr Mai’s head was still full of what the district officer had told him. As a true Bangkok denizen, Mr Mai held that ransoming cows was something he couldn’t countenance in the least. The boat had almost reached his house. He saw Mrs Yaem who sat soaping herself on the footbridge in front of Mrs Pherm’s house. He still couldn’t decide whether he would greet that woman as he used to or not when he saw her look away and turn her back to the way the boat would float past the footbridge where she sat. A woman stood bailing out her boat. Another stood washing water spinach and a third scrubbing a pot. All three behaved as if they were engaged in a juicy chat but fell silent all at once when they saw Mr Mai in the boat. Mr Mai greeted them with ‘What are you doing?’ and was given the reluctant answer, ‘Nothing,’ with a queer laugh as all three exchanged furtive glances.	The sentence is rewritten for clarity: they can’t be both washing water spinach and scrubbing pots at the same time.
ความสนเท่ห์ของนายหมายสิ้นสุดลงเมื่อเขามาถึงที่อยู่ พอก้าวขาขึ้นบันได สมจิตก็กล่าวแก่เขาด้วยเสียงอันขุ่นแสดงความพื้นเสียถึงขีดสุด “เอ้า มาแล้ว เอาอะไรไปฟ้องนายอำเภอ พวกนี้เขาโกรธกันจะตาย”	Mr Mai’s puzzlement came to an end when he went into his house. As he went up the stairs, Somjit said to him in a murky voice denoting utmost bad temper, ‘Oh, there you are! What tales did you tell the district officer? People here are boiling mad.’
โดยไม่พักให้สามีได้โต้ตอบ หล่อนตะโกนต่อไปทันที โดยไม่พักให้สามีได้โต้ตอบ หล่อนตะโกนต่อไปทันที “ลุงคล้อย ออกมาซี ออกมาต่อว่าต่อขานกันให้พอ” หันกลับมาทางสามีอีก “มานั่งเล่าๆ กัน ๓ พัก ๔ พักแล้ว ก็ฉันไม่ได้เกี่ยวข้องอะไรด้วยสักหน่อย ลุงคล้อย แม่เพิ่ม นี่คุณสมมาแล้ว-”	Without waiting for Mr Mai’s answer, she shouted out at once, ‘Uncle Khloi, come over! Come and thrash it out together at will.’ And turning to her husband: ‘They came and berated me here three times, four times, but it’s got nothing to do with me … Uncle Khloi! Mother Pherm! My husband’s here…’
นายหมายโยนหมวกและห่อบุหรี่ที่เขาซื้อมาจากกรุงเทพฯ ลงบนระเบียงแล้วเดินโดยปกติไปที่ครัว เขาเป็นผู้ที่ทำอารมณ์ให้เยือกเย็นได้เสมอ ในเมื่อมีเรื่องร้อนเกิดขึ้นเฉพาะหน้า เห็นนายคล้าย นางเพิ่มและพี่สาวคือภรรยานายคล้อยนั่งมองดูหน้ากันอยู่ก็ยิ้มแล้วว่า “ใครโกรธใครเรื่องอะไร ออกมาพูดกันให้มันรู้มั่งซี อะไรน่ะ ทำท่ายังกะมีเรื่องคอขาดบาดตาย นายคล้อยออกมาสูบบุหรี่กันข้างนอกนี่เถอะ”	Mr Mai threw his hat and the packet of cigarettes he had bought in Bangkok on the floor of the porch and walked normally to the kitchen. He was someone who always forced himself to remain cool whenever something vexatious happened. He saw Mr Khloi, Mrs Pherm and her elder sister, Mr Khloi’s wife, who sat staring at one another, so he smiled and said, ‘Let whoever is angry about whatever come out and talk it over. What’s this? Making faces as if there have been fatalities. Let’s go out for a smoke, Mr Khloi.’
เขากลับหลังมานั่งห้อยเท้าบนระเบียง เรียกซ้ำอีก ๒-๓ คำ นายคล้อยจึงตามออกมาอย่างไม่สู้วางใจนัก นั่งลงที่ริมนอกชาน หลังพิงโอ่งแล้วนางเพิ่มกับพี่สาวก็ตามออกมาด้วย หญิงทั้งสองมีความติดใจที่จะพูดและฟังอยู่ไม่น้อย ทั้งสองสำรวมกิริยาผิดกว่าที่เคย ทั้งนี้เพราะเสียงของนางสมจิตทำให้รู้สึกกลัว	He turned his back and went to sit on the porch with his feet hanging out, called out again in a few words. Mr Khloi joined him reluctantly, sat down at the edge of the platform, his back against the jar, and then Mrs Pherm and her sister came out also. The two women were quite eager to speak and listen, yet both were more composed than usual, as Mrs Somjit’s tone of voice made them afraid.
“นายอำเภอเขามาสอบสวนเรื่องวัวหรือ” นายหมายถามขึ้นก่อน	‘So the district officer came to investigate the disappearance of the cows, did he,’ Mr Mai asked first.
“เขามา” นายคล้อยตอบช้าๆ เนิบๆ อย่างระวัง แล้วเขาก็หยุดไว้เพียงแค่นั้น	‘Yes he did,’ Mr Khloi answered slowly, ponderously, cautiously, and then left it at that.
“แล้วยังไงล่ะ”	‘And then what?’
“ก็ไม่เห็นมีอะไรนี่ ไอ้วัวก็ได้มาแล้ว-”	‘Well, nothing, really. The cows are back…’
นายหมายรอฟังอย่างใจเย็น นายคล้อยก็ยังไม่พูดต่อ แต่ภรรยานายคล้อยเป็นหญิงใจร้อนและปากไว จึงเอ่ยขึ้น “ท่านมาด่าว่า ชาวบ้านนี้น่ะอุดหนุนโจรแน่ะ พี่แย้มแกร้องไห้ แกว่าของแกก็เสีย ใจร้อน กลืนข้าวกลืนน้ำไม่ลง ยังมาหาว่าเป็นใจกับขโมย”	Mr Mai waited coolly for more. Mr Khloi still didn’t speak, but his wife was an impulsive and quick-tongued woman, so she said, ‘He came and accused us here of supporting the bandits. Yaem was crying. She said it was a great loss for her, she worried, she couldn’t eat or sleep. How could he claim we were the thieves’ accomplices?’
“แล้วก็เลยพากันโกรธฉันว่าไปฟ้องนายอำเภองั้นหรือ” นายหมายถาม	‘So you’re angry at me for telling the district officer, is that it,’ Mr Mai asked.
คราวนี้นายคล้อยกลับเป็นผู้แย่งภรรยาพูด“ไอ้โกรธน่ะเขาไม่ได้โกรธหรอก แต่ว่า-” นิ่งคิดอยู่นาน “…เขาว่าเขาเสียใจ ไม่พอที่เลย ให้นายอำเภอมาด่า ท่านด่าแล้วก็ขึ้นพวกไอ้ชาวบ้านนี้” นายคล้อยเน้นเสียงแสดงว่าเริ่มจะเป็นทาสแห่งอารมณ์โกรธ “เราไม่เคยลักใครขโมยใคร นี่มาหาว่าเราอุดหนุนโจร”	This time Mr Khloi pushed in ahead of his wife. ‘Angry? I wouldn’t say angry, but…’ He searched for words for a long moment. ‘…unhappy. That’s not all. The district officer came to insult us, he blamed us and then it had to do with people in this house.’ Mr Khloi’s raised tone showed that his angry mood was getting the better of him. ‘We’ve never stolen anything from anyone. How can he come and claim we support bandits?’	Here, an interesting colloquial variation in the use of เขา (he, they) instead of ‘us’ or ‘I’ to mark less polite distance than utter indignation.
ต่อจากนั้นนางเพิ่ม พี่สาวนางเพิ่ม และนายคล้อยก็ผลัดกันระบายความคิดความรู้สึกออกมาเป็นคำพูดตามอารมณ์ของเขา นายหมายสะกดใจฟังอยู่เงียบๆ ได้ยินบ้างไม่ได้ยินบ้าง เขากำลังวิเคราะห์ความเขลาของมนุษย์รวมทั้งตัวเขาเองด้วย	From then on Mrs Pherm, her sister and Mr Khloi took turns airing their views and feelings, in words their moods dictated. Mr Mai forced himself to listen quietly, hearing some, deaf to the rest. He was pondering human foolishness, his included.
ตอนกลางคืนเมื่อรับประทานอาหารอิ่มดีแล้วทั้งครอบครัว นายหมายสังเกตเห็นภรรยาฟื้นดีเป็นปกติก็เอ่ยปากขอผ้าถุงดำ ๑ ผืน กับเสื้อชั้นนอก ๑ ตัว หลังจากที่ได้อ้อนวอนอยู่นาน โดยยกเหตุผลหลายอย่างมาประกอบ สมจิตก็ตกลงลุกขึ้นไปหยิบของ ๒ สิ่งนั้นมาให้ นายหมายได้ของแล้วก็จุดเทียนไขลงเรือไปที่บ้านนางแย้ม	At night, when the whole family was satiated after dinner, Mr Mai noticed that his wife was in her usual good mood, so he asked her for a black tube skirt and a shirt. After prevaricating for a long while by raising many objections, Somjit consented to get up and fetch those two items for him. Mr Mai took them and then lit a tallow candle and rowed to Mrs Yaem’s house.
เขาส่งผ้าถุงและเสื้อให้หญิงเจ้าของบ้านพร้อมกับพูดว่า “อย่านึกยังงั้นยังงี้เลย ถือว่าฉันเหมือนกับลูกหลานก็แล้วกัน”	He gave the tube skirt and shirt to the lady of the house, saying, ‘Don’t think much of it, will you, just that I’m part of the family.’
นางแย้มรับของมาวางไว้ข้างตัว ยกมือไหว้ แล้วก็ร้องไห้ ไม่ออกปากว่ากระไรทั้งสิ้น นายหมายเห็นเช่นนั้นก็หันไปทางนายเข้ม เอ่ยเล่าเรื่องการบอมบ์ประเทศญี่ปุ่นซึ่งเขาได้อ่านจากใบปลิวที่สหประชาชาติทิ้งจากเครื่องบินเมื่อวันเสาร์	Mrs Yaem took the clothes and put them down beside her, raised her hands and bowed, and then cried without uttering a word. Seeing this, Mr Mai turned to Mr Khem and told him about the bombing of Japan which he had read about in a leaflet an Allied aeroplane had dropped on Saturday.
ถึงเวลานอน นายหมายอยู่ในมุ้งจวนจะหลับอยู่แล้ว ได้ยินเสียงสมจิตบ่นกับนางอุ่นว่า	When it was time for bed, Mr Mai was under the mosquito net on the verge of sleep when he heard Somjit’s voice complaining to Mrs Un.
“เจ้ากี้เจ้าการดีนัก เสียของไม่เข้าเรื่อง ผ้าดำถุงหนึ่งสมัยนี้ตั้ง ๖๐-๗๐ ยังซื้อไม่ค่อยได้ เสื้อตัวหนึ่งตั้งครึ่งร้อยค่อนร้อย อ้ายเราหรือกระเหม็ดกระแหม่ทุกสตางค์”	‘Such a meddler! Giving things away mindlessly. A black skirt these days you’d be hard put to find one for sixty or seventy, and a shirt for fifty going to a hundred. When we are trying to save every satang!’
นายหมายรีบพลิกตะแคง ดึงหมอนขึ้นทับศีรษะปิดหูแล้วรีบหลับตาโดยเร็ว	Mr Mai hastily turned on his side, pulled up the pillow against his head to cover his ear and hurriedly shut his eyes.	รีบหลับตาโดยเร็ว…
(พิมพ์ครั้งแรกในเอกชน พ.ศ. ๒๔๙๐)	‘Phonlamueang Dee’, first printed in Eikachon, 1947
	Dorkmai Sot (‘Fresh Flower’) was the pen name of ML Buppha Kunjara (1905–1963), a seminal writer of Thai romance mixing humour and Buddhist precepts.	.